Objektivi i inflacionit prej 2% mund të mos jetë i shenjtë për shumë kohë

Më herët gjatë këtij muaji, Konferenca e Kombeve të Bashkuara për Tregtinë dhe Zhvillimin publikoi raportin vjetor. Kjo përfshinte një kthesë të re: një apel për bankat qendrore perëndimore që të rimendojnë mandatet e tyre.

Po, vërtet.

“Bankierët qendrorë duhet të lehtësojnë objektivin e tyre të inflacionit prej 2 për qind dhe të marrin një rol më të gjerë stabilizues”, deklaroi grupi me bazë në Gjenevë, duke u ankuar se “politika monetare më e shtrënguar deri më tani ka kontribuar pak në lehtësimin e çmimeve, por ka sjellë një kosto të lartë në drejtim te pabarazia dhe perspektivat e dëmtuara të investimit”.

Dyshoj se tregtarët financiarë do t’i kushtojnë vëmendje; për ta Unctad është thjesht një burokraci e ngurtë. As Jay Powell, kryetar i Rezervës Federale, apo homologët e tij në Evropë dhe në Mbretërinë e Bashkuar.

Në fund të fundit, mantra nga ata bankierë qendrorë është se objektivi prej 2 për qind është (ende) një objektiv i shenjtë afatmesëm. Dhe zyrtarë të tillë si Powell këmbëngulin se inflacioni po zbret në mënyrë të qëndrueshme nga nivelet e larta të vitit të kaluar – dhe duhet të vazhdojnë ta bëjnë këtë.

Kjo është pjesërisht e vërtetë: në Amerikë, le të themi, indeksi i çmimeve të konsumit në shtator ishte 3.7 për qind – ndërsa në MB ishte 6.7 për qind.

Por i ngurtë apo jo, raporti i Unctad-it është një kashtë e dukshme në erë. Sepse kristalizon një pyetje që e kam dëgjuar vazhdimisht të pëshpëritur nga zërat e sektorit publik dhe privat: a ka ndonjë pikë në mbajtjen e objektivit prej dy për qind në një botë ku inflacioni duket se ka gjasa të mbetet mbi këtë nivel për të ardhmen e parashikueshme – edhe nëse është ” vetëm” rreth katër?

Ose siç më tha një president rajonal i Fed-it këtë verë, pas turneut në kompanitë lokale: “Të gjithë vazhdojnë të pyesin nëse tre për qind janë dy të rejat”.

Këto pyetje duket se do të bëhen më shumë, jo më pak, intensive në muajt e ardhshëm, veçanërisht duke pasur parasysh ngjarjet e kobshme që po shpalosen tani në Lindjen e Mesme.

Kjo nuk është domosdoshmërisht për shkak të skenarit që aktualisht po shqetëson disa investitorë – domethënë se ky konflikt do të prishë furnizimin me energji në një mënyrë që përsërit goditjen e naftës të vitit 1973. Gjatë asaj krize, çmimi i naftës u trefishua, duke krijuar një spirale të çmimit të pagave në perëndim dhe duke dëmtuar rëndë rritjen.

“Kjo herë do të jetë ndryshe”, thotë Phil Verleger, një ekonomist energjetik që preu dhëmbët gjatë goditjes së vitit 1973.

Kjo për shkak se përdorimi në rritje i burimeve të rinovueshme po mundëson diversifikimin larg naftës dhe ngjarjet aktuale ndoshta do ta përshpejtojnë atë. Por përdorimi i energjisë është bërë gjithashtu më efikas: FMN llogarit se tani ka 3.5 herë më shumë rritje për fuçi naftë sesa 50 vjet më parë.

Por edhe nëse një përsëritje e saktë e vitit 1973 nuk ka gjasa, çmimet e naftës tashmë janë rritur dhe ka të ngjarë të vazhdojnë në një mënyrë që do të minojë shanset për rënie të mëtejshme të inflacionit.

Ndërkohë kostot e punës në vende të tilla si SHBA dhe MB po tregojnë vetëm rënie të moderuar. Inflacioni i shërbimeve mbetet i shënuar dhe kostot e banesave amerikane po rriten nga kufizimet e ofertës.

Gjeopolitika gjithashtu po riorganizon zinxhirët e furnizimit në një mënyrë inflacioniste dhe kjo thyerje mund të përkeqësohet; Ray Dalio, themeluesi i Bridgewater mendon se shanset për një “luftë të nxehtë globale” tani janë rritur në 50 për qind, krahasuar me 35 për qind dy vjet. Kështu, rreziku që ndjek investitorët nuk është “vetëm” një ripërsëritje e viteve 1970, por edhe e viteve 1930 – dhe lufta priret të jetë inflacioniste.

Kjo do të thotë se problemi i dëmshëm për bankierët qendrorë është se çmimet nuk po formësohen më “vetëm” nga ciklet e kërkesës, të llojit që ata kanë shpenzuar dekada duke analizuar dhe duke u përpjekur të kontrollojnë; në vend të kësaj, siç e pamë për herë të parë gjatë pandemisë Covid-19, dhe po shohim tani sot, janë çështje furnizimi, për të cilat ata kanë shumë më pak mjete.

Për më tepër, disa ekonomistë dyshojnë se ciklet e kërkesës së konsumatorit amerikan po zbuten nga rritja e subvencioneve të qeverisë, duke e zbehur më tej analizën e tyre tradicionale.

Kjo do të thotë se nëse bankat qendrore do të donin të ishin të sigurta se do të arrinin objektivin e tyre të inflacionit prej 2 për qind në çdo kohë të afërt, atyre do t’u duheshin rritje shumë më të mëdha të normës nga sa prisnin fillimisht (ose kushdo tjetër).

Për shembull, Kevin Hassett, ish-Këshilltar i Përgjithshëm Ekonomik i Shtëpisë së Bardhë, thotë se modelet që përdorin të ashtuquajturin rregulla Taylor sugjerojnë se normat e SHBA-ve do të duhej të rriteshin nga 5.25 për qind aktuale në 6 ose 7 për qind; disa vlerësojnë edhe më të larta.

Rritjet e asaj përmasash do të ishin jopopullore për konsumatorët. Do të dëmtonte gjithashtu bankat, siç e pamë në fillim të këtij viti. Kompanitë jofinanciare do të vuajnë gjithashtu, duke pasur parasysh se borxhi i korporatave pothuajse 2 trilion dollarë duhet të rifinancohet në dy vitet e ardhshme. Dhe ndërsa kjo përfaqëson vetëm 16 për qind të totalit, mjafton të ketë rëndësi.

Pra, çfarë do të bëjnë bankat qendrore? Ngritja e normave të mjaftueshme.

Artikull i shkruar nga Gillian Tett e Financial Times, përshtatur për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.