“Në politikë s’mjafton veç të kesh të drejtë, duhet punë”, Intervistë me politologun nga Bosnja dhe Hercegovina Jasmin Mujanoviç

Të kesh të drejtë në politikë, sidomos në atë me ndërkombëtarët, në vetvete jo domosdoshmërisht prodhon diçka të rëndësishme, përveç nëse ke fuqi të mjaftueshëm që të përfitosh nga ajo.

Kështu thotë politologu nga Bosnja e Hercegovina, Jasmin Mujanoviç, i cili kur u pyet nga Albanian Post se a arriti Kosova ta kapitalizojë situatën e krijuar pas sulmit terrorist në Banjë të Zveçanit, tha se Prishtina zyrtare në këtë drejtim duhet të punonte më shumë.

“Ngjarjet në Banja tregojnë se Qeveria e Kosovës ka qenë korrekte në të gjitha paralajmërimet që ka dhënë në dy vitet e fundit në lidhje me orientimin e përgjithshëm të qeverisë në Serbi. Por, të kesh të drejtë në vetvete nuk është shumë. Ajo që është e rëndësishme tani është që autoritetet në Kosovë do të vazhdojnë të punojnë me palët relevante të interesit, veçanërisht me ekzekutivët përkatës në Perëndimin politik, për t’i bërë presion qeverive që të ndryshojnë politikat”.

Analisti politik, konsulenti dhe kolumnisti i shumë mediave të huaja, në këtë kontekst, sugjeron që Qeveria e Kosovës, në çështjen e 24 shtatorit duhet t’i ikë botëkuptimit se duke komunikuar me burokratët mund të ndryshojë diçka, meqë sipas tij, të njëjtit nuk prodhojnë politika, por veç i zbatojnë ato.

“Njerëzit që duhet të lëvizin janë ata që në të vërtetë krijojnë politika. Kështu që ju duhet të kaloni në nivelin ekzekutiv. Kjo është një kërkesë e vështirë për një vend të vogël si Kosova. Por, mendoj se mund të bëhet nëse ka vullnet dhe nëse ka burime”, shton ai për AP.

Duke komentuar ngjarjet në Manastirin e Banjës ku një grup terrorist hyri ilegalisht në Kosovë dhe sulmoi policinë duke lënë të vrarë një pjesëtarë të saj, Mujanoviç, autori i dy librave mbi Ballkanin Perëndimor ka theksuar se 24 shtatori ka dëshmuar se Serbia ka oreks dhe interes për të nxitur konflikt ndërshtetëror në atë mënyrë për të ndryshar kushtet politike aktuale.

Kësisojë Mujanoviç, vlerëson se në këtë fazë sanksionimi i Serbisë është e nevojshme ndonëse e pa mjaftueshme, ndërsa heqja e regjimit të masave ndëshkuese ndaj Kosovës e domosdoshme marrë parasysh faktin se ato kanë qenë qesharake.

Duke marrë gjithmon si pikënisje sulmin terrorist në Banjë, Mujanoviç, beson se në këtë fazë çështja e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe nuk duhet diskutuar.

Prandaj ideja e ndërmjetësuesit në këtë rast të BE-së për të filluar kushtimisht thënë shkrirjen e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë me themelimin e Asociacionit është krejtësisht absurde dhe jo-fillestare, vlerëson Mujanoviç.

“Kështu që unë mendoj se Kosova mund dhe duhet në thelb ta injorojë këtë”.

Intervista e plotë e Jasmin Mujanoviç për Albanian Post

ALBANIAN POST: Më 24 shtator një grup terrorist hyri ilegalisht në Kosovë dhe sulmoi Policinë e Kosovës duke lënë të vrarë një pjesëtar të saj. Kosova fajësoi Serbinë për sulmin duke theksuar se Beogradi zyrtar tentoi ta “aneksojë tërë Veriun e Kosovës”, por Beogradi ka thënë se nuk ka gisht në të. Si e komentoni krejt këtë situatë, a dyshoni se ngjarja në Banjskë të Zveçanit mund të përshkallëzohet në një konflikt më të gjerë?

Jasmin Mujanoviç: Mendoj se ngjarjet në Banjë janë padyshim përshkallëzimi më serioz i sigurisë, jo vetëm në Kosovë, por në rajon në shumë vite. Fatkeqësisht, mendoj se gjatë dekadës së fundit ne kemi parë një numër incidentesh të dhunshme në rajon. Por, implikimet e kësaj, mendoj se janë mjaft domethënëse sepse sugjerojnë se Serbia ka edhe një herë oreks dhe interes për të nxitur konflikt ndërshtetëror dhe për të përdorur dhunën për të ndryshuar kushtet politike. Dhe kjo pjesë e fundit, mendoj që është veçanërisht e rrezikshme, sepse ne nuk e kemi parë atë gatishmëri në thelb që nga vitet 1990. Dhe nëse, në fakt, Beogradi është edhe një herë i mendimit se mund të përdorë forcën për të ndryshuar kushtet politike, padyshim që implikimet janë shumë, shumë të tmerrshme, jo vetëm për Kosovën, por edhe për Bosnjën dhe Malin e Zi, madje ndoshta edhe për Maqedoninë e Veriut, a duhet të lindë arsyeja, të paktën nga këndvështrimi i Beogradit.

ALBANIAN POST: Qasja e BE-së e jep përshtypjen se po dëshiron ta individualizojë përgjegjësin në nivel të zyrtarëve të institucioneve të Serbisë për sulmet terroriste duke anashkaluar përgjegjësinë shtetërore të Beogradit dhe Vuçiç-it. Si duhet komuniteti ndërkombëtar t’i qaset Kosovës dhe Serbisë pas ngjarjeve të 24 shtatorit?

Jasmin Mujanoviç: Në një univers ideal, komuniteti ndërkombëtar pra BE-ja dhe SHBA-ja në mënyrë specifike do të përdornin ngjarjet në Banjës për të riorientuar dhe transformuar ndjeshëm marrëdhëniet e tyre me Beogradin dhe për të identifikuar shumë qartë se Serbia është drejtpërdrejt përgjegjëse për sulmet dhe vrasjet dhe kjo si rezultat do të ketë pasoja të rënda në mënyrë që Serbia të ndjejë se ekziston një qëndrim i besueshëm parandalues si nga bashkësia ndërkombëtare, ashtu edhe nga organet përkatëse të sigurisë në Kosovë. Fatkeqësisht, kjo nuk ka ndodhur. Tashmë ka kaluar më shumë se një muaj që nga Banja, madje edhe SHBA-ja nuk ka vendosur për sanksione, megjithëse ka pasur një retorikë relativisht pozitive nga SHBA-ja për sa i përket mënyrës sesi ata i kanë përshkruar sulmet. Natyrisht, ne patëm paralajmërimin shumë të ashpër kundër Serbisë kur kishte trupa pranë kufirit, por ka nevojë për shumë më tepër [reagim] dhe kam frikë se për shkak të mungesës së një përgjigjeje të rëndësishme nga perëndimi politik, Vuçiç tani do të ndihet i guximshëm pavarësisht një momenti fillestar të krizës menjëherë pas sulmeve.

ALBANIAN POST: Përkundër se Serbia nuk është distancuar nga akti terrorist i 24 shtatorit, komuniteti ndërkombëtar nuk ka vënë sanksione për Serbinë, derisa Kosova vazhdon të jetë nën masa shtrënguese të vendosura nga BE. Cili është opinioni juaj për këto masa ndëshkuese ndaj Kosovës?

Jasmin Mujanoviç: Ashtu siç thashë, e kam fjalën, mendoj se gjëja më e shpejtë ose më e lehtë për të thënë në lidhje me sanksionet është se ato janë të nevojshme. Ato nuk janë të mjaftueshme, por janë të nevojshme. Mendoj se sanksionet kundër Beogradit, ose të paktën kundër elementëve brenda aparatit të sigurisë së Serbisë, janë një lloj kushti i parë, është hapi i parë si përgjigje e duhur ndaj ngjarjeve në Banja. Do të dëshiroja gjithashtu të shihja një ndihmë shumë më të madhe të sigurisë për qeverinë e Kosovës, si dhe padyshim heqjen e masave ndëshkuese që SHBA-ja dhe BE-ja kishin vendosur në fillim të këtij viti, të cilat qe nga fillimi ishin qesharake. Por, nuk duket se ne kemi parë ndonjë nga këto deri më sot. Mund të ketë ndonjë ndihmë sigurie që është rrugës për Kosovën, por kjo të paktën nuk është publike. Pra, perceptimi i publikut sigurisht është se as SHBA-ja dhe as BE-ja nuk janë përgjigjur në ndonjë mënyrë kuptimplote ndaj asaj që bëri Serbia.

ALBANIAN POST: Pas sulmit terrorist shumë politikanë e ekspertë të fushave të ndryshme thanë se autoritetet kosovarë pas fitores në terren përmes Policisë së Kosovës duhet të korrin fitore edhe në diplomaci. A arriti Kosova ta kapitalizojë situatën e krijuar pas sulmit terrorist, a avancojë pozicioni i Kosovës në dialog?

Jasmin Mujanoviç: Dua të them, shikoni, unë nis nga pozicioni që dialogu nuk ekziston. Pra, le ta vendosim atë atje. Mendoj se padyshim që ngjarjet në Banja tregojnë se Qeveria e Kosovës ka qenë korrekte në të gjitha paralajmërimet që ka dhënë në dy vitet e fundit në lidhje me orientimin e përgjithshëm të qeverisë në Serbi. Fatkeqësisht, të qenit i drejtë në politikën ndërkombëtare në vetvete nuk ka shumë rëndësi përveç nëse jeni në gjendje të përfitoni nga kjo e drejtë. Këtë e shohim në Ukrainë. Këtë e shohim në Bosnje. Ne e shohim këtë në të gjithë botën. Pra, të kesh të drejtë në vetvete nuk është shumë. Ajo që është e rëndësishme tani është që autoritetet në Kosovë do të vazhdojnë të punojnë me palët relevante të interesit, veçanërisht me ekzekutivët përkatës në Perëndimin politik, për t’i bërë presion qeverive që të ndryshojnë politikat. Nuk mendoj se është e rëndësishme të iu drejtohesh ministrive të ndryshme të punëve të jashtme. Ata janë burokratë. Ata nuk bëjnë politika. Ata zbatojnë politika. Njerëzit që duhet të lëvizin janë ata që në të vërtetë krijojnë politika. Kështu që ju duhet të kaloni në nivelin ekzekutiv. Kjo është një kërkesë e vështirë për një vend të vogël si Kosova. Por, mendoj se mund të bëhet nëse ka vullnet dhe nëse ka burime. Unë besoj se resurset janë atje për Kosovën. Por, për të etabluar një fushatë presioni dhe për të thënë se, shikoni, qasja ekzistuese ka dështuar dukshëm. Ne duam të shohim një qasje të re. Këto janë disa nga idetë tona. Ne jemi në fakt aktorë konstruktivë, por nuk do të jemi konstruktiv nëse idetë që ju propozoni janë shkatërruese. Dhe pas Banjës, mendoj se është shumë e qartë se modalitetet ekzistuese që kanë ofruar si SHBA ashtu edhe BE-ja janë shkatërruese.

ALBANIAN POST: Kosovën dhe Serbinë të shtunën e vizitoi grupi që njihet si “Pesëshja e e madhe”, e para që nga sulmi i 24 shtatorit. Lajçak pas takimit me Kurtin tha se Kosova duhet të themelojë Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe pa vonesa të tjera, pa themelimin e Asociacionit, sipas Lajçak, nuk do të ketë progres në rrugëtimin evropian të Kosovës. Si duhet të veprojnë e procesojnë tutje autoritete kosovare me këtë rast?

Jasmin Mujanoviç: Para së gjithash, Miroslav Lajçak nuk është një person serioz. Ai është një person i parëndësishëm. Sinqerisht, në këtë pikë, mendoj se qeveria e Kosovës duhet t’i kërkojë BE-së dhe SHBA-së që, si hap të parë, largimin e Lajçak-ut. Ai ka humbur plotësisht të gjithë besueshmërinë gjatë gjithë këtij procesi. Pra, ajo që Lajçak-u thotë ose nuk thotë në fund të ditës është e parëndësishme. Ai në të vërtetë nuk ka asnjë fuqi. Pra, Miroslav Lajçak mund të bëjë ose të thotë çfarë të dojë. Sa i përket Asociacionit, përsëri, unë mendoj se është shumë e qartë se kjo sigurisht nuk është fazë fillestare në këto rrethana. Gjithçka të cilën e ka paralajmëruar qeveria Kurti, por gjithashtu do të thosha më e rëndësishmja që kanë paralajmëruar ekspertë të jashtëm, që është se, të gjitha ato për të cilat Vuçiç-i dëshironte Asociacionin nuk ishte në fakt për qeverisjen lokale, për serbët e Kosovës, por si një lloj shtrese për agresion të mëtejshëm kundër Kosovës, e cila do të ishte një republikë tjetër e serbëve. Ky është pa dyshim rasti. Pra, ideja për të filluar, e dini, shkrirjen e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë me themelimin e Asociacionin është krejtësisht absurde dhe jo-fillestare. Qeveria e Kosovës, mendoj se ka marrë një qëndrim krejtësisht të arsyeshëm dhe ka thënë se ne nuk jemi kundër idesë së kompetencave të deleguara. Ne nuk jemi domosdoshmërisht kundër Asociacionit, por sigurisht që nuk mund të jetë hapi i parë. Është një hap që duhet të renditet në mënyrë të përshtatshme dhe mund të ndodhë realisht vetëm kur ka një klimë të sundimit të ligjit në Veri të Kosovës, që padyshim, veçanërisht duke pasur parasysh Banjën, mund të themi se nuk është kështu. Kështu që unë mendoj se Kosova mund dhe duhet në thelb ta injorojë këtë. Dhe, përsëri, e dini, gjithçka që kam thënë për Lajçak vlen edhe për Escobarin, apo jo? Për shembull, Escobar nuk është një person relevant. Escobar është një burokrat. Kosova duhet të përpiqet të bëjë përparim në marrëdhëniet e saj me Shtëpinë e Bardhë, Këshillin e Sigurisë Kombëtare dhe Kongresin e SHBA-së dhe të anashkalojë në thelb atë që po bën Departamenti i Shtetit në këtë moment, sepse është shumë e qartë që Departamenti i Shtetit nuk e di se çfarë është duke bërë.

ALBANIAN POST: Si mund t’i ikë Kosova themelimit të Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, kur e ka nënshkruar Marrëveshjen për Asociacionin qysh ne vitin 2013 dhe më pas e ka shndërruar atë marrëveshje në ligj të Kosovës?

Jasmin Mujanoviç: Siç thashë mendoj se qeveria e Kosovës tashmë ka marrë një qëndrim mjaft të arsyeshëm dhe ka thënë, ju e dini, ne nuk jemi kundër ndonjë forme të decentralizimit, madje nuk jemi domosdoshmërisht kundër Asociacionit, por ne jemi te shqetësuar për atë se çfarë kompetencash do të ketë dhe kur do të themelohet. Dhe kështu koha për këtë padyshim nuk është tani. Para së gjithash, keni nevojë për sundim aktual të ligjit në terren, dhe më pas duhet të flasim për modalitetet e mundshme. Fillimi i bisedës me Asociacionin, veçanërisht duke pasur parasysh ngjarjet e fundit, është absurde. Dhe sido që të jetë, ideja që Kosova e ka nënshkruar marrëveshjen në 2013-ën të njëjtën e ka bërë edhe Serbia. Dhe Serbia po ashtu nuk ka respektuar asnjë nga angazhimet e saj me marrëveshjen e Brukselit. Pra, pse Kosova duhet t’i nënshtrohet diçkaje që Serbia nuk po e respekton? Serbia as që ka nënshkruar asnjë nga marrëveshjet e mëvonshme. Në kuptimin e plotë të fjalës nuk i ka nënshkruar ato. Ka rënë dakord, gjoja, por nuk i ka firmosur. Pra, ka një lloj asimetrie të plotë në pritjet dhe në dialog kundrejt qëndrimit perëndimor ndaj Kosovës dhe Serbisë. Dhe kështu, ju e dini, ka padyshim një fushatë presioni shumë domethënëse në Kosovë. Por, ajo që Perëndimi politik mund të bëjë kundër Kosovës është përfundimisht e kufizuar. Ata tashmë kanë vendosur gjoja sanksione. Dhe cila ka qenë pasoja e këtyre kuazi sanksioneve? Epo, ka pasur përshkallëzim nga Serbia. Ne rregull, pra ju doni të vazhdoni të sanksiononi Kosovën dhe çfarë të bëni? Dhe kjo është një politikë krejtësisht absurde. Dhe unë mendoj se Qeveria e Kosovës dhe avokuesit për Kosovën duhet të luajnë mbi absurditetin e situatës dhe të demonstrojnë se, në veçanti institucionet si Departamenti i Shtetit i SHBA-së dhe i dërguari i BE-së për dialogun, ata e kanë humbur thelbësisht komplotin. Ata e kanë humbur rrënjësisht komplotin deri në pikën që po keqinterpretojnë realitetet për qeveritë e tyre. Dua të them, arsyeja pse dëgjuat Këshillin e Sigurisë Kombëtare të flasë papritmas për gjithçka që ndodhi në Banja ishte shumë e qartë sepse ata e kishin marrë përsipër situatën nga Departamenti i Shtetit, sepse Departamenti i Shtetit kishte humbur kontrollin në terren. Dhe ky ishte po aq qortim i Departamentit të Shtetit, po aq edhe i Serbisë. Dhe kjo është padyshim diçka që Kosova mund dhe duhet të komunikojë në të ardhmen.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.