Të flasësh për dy shtete është një mënyrë për të mps folur për situatën reale: “Një sistem dominimi mbi palestinezët që ka zgjatur për më shumë se 50 vjet” dhe i cili mund të përfundojë nëse Izraeli kërcënohej seriozisht me izolim, thotë fituesi i çmimit Pulitzer për 2024, Nathan Thrall.
Thrall është një hebre amerikan që jeton në Izrael që nga viti 2011, ku ka një grua dhe tre vajza.
Më poshtë një intervistë për La Stampa
Libri juaj tregon një ditë nga jeta e një palestinezi në Bregun Perëndimor. A është jeta e një palestinezi shumë ndryshe nga ajo e një izraeliti?
“Është e paimagjinueshme të ishte më ndryshe. Po flasim për infrastruktura dhe rrugë krejtësisht të ndara, porta në hyrje të vendbanimeve izraelite në të cilat palestinezët nuk lejohen të hyjnë nëse nuk kanë leje pune si kuzhinier apo kopshtar. Ndërsa unë si turist amerikan nuk e kam problem të hyj në tokat palestineze. Në Jeruzalem jetoj dy kilometra larg familjes për të cilën flas në libër. Ata jetojnë në anën tjetër të një muri tetë metra të lartë dhe duhet të kalojnë postbllokun për të shkuar në punë ose në shkollë. Nga ana e tyre nuk kanë trotuare, nuk kanë bankomat për një popullsi prej 130 mijë banorësh, nuk kanë asnjë kopsht të vogël, por paguajnë taksa në bashki në këmbim të zero shërbimeve. Dhe kjo geto gjigante e varfërisë ndodhet pikërisht nën universitetin më prestigjioz në Izrael, Universitetin e Jerusalemit. Kështu që klasa e mesme e lartë që jeton në zonë dhe stafi i universitetit shikojnë poshtë dhe shohin situatën në geto”.
A mendoni se fjalët “geto” dhe “aparteid” janë të përshtatshme?
“Në SHBA ne përdorim fjalën geto për të përshkruar një komunitet të varfër, jo domosdoshmërisht të lidhur me getot e luftës botërore. Por sigurisht një grup shumë i varfër, i rrethuar nga një mur dhe i detyruar të jetojë në një zonë, si do ta quash tjetër? Termi aparteid u përkufizua nga Konventa Ndërkombëtare e Kombeve të Bashkuara në 1973 dhe më pas në Statutin e Romës të Gjykatës Ndërkombëtare Penale si një sistem i dominimit të një grupi njerëzish mbi një tjetër me synimin për të ruajtur sistemin e shtypjes. Ky përkufizim i përshtatet plotësisht situatës në Izrael”.
Ju thatë se zgjidhja me dy shtete është një formë shpërqendrimi, jo problemi më imediat. Çfarë kuptimi ka atëherë?
“Problemi është një sistem dominimi mbi palestinezët që ka zgjatur për më shumë se 50 vjet dhe është përshkruar si “aparteid” nga organizatat kryesore humanitare në botë, duke përfshirë Amnesty International dhe Human Rights Watch, së bashku me organizatat izraelite të të drejtave të njeriut si B’Tselem dhe ajo palestineze si Al-Haq. Kjo është pika që duhet trajtuar, në vend që të zhvillojmë diskutime abstrakte rreth llojit të realitetit që do të dëshironim sapo ky sistem dominimi të shembet. Evropa dhe SHBA-të e pranuan këtë sistem, pavarësisht se e dinin se ishte i padrejtë, shumë përpara 7 tetorit”.
Çfarë duhet të bëjë Europa?
“Minimumi do të ishte të mos armatoste. Në vend të kësaj ajo po dërgon armë. Evropa nga njëra anë duhet të ndërpresë bashkëfajësinë e saj dhe nga ana tjetër t’i ofrojë Izraelit një nxitje për të dalë nga ky sistem. Si? Duke i thënë Tel Avivit: jeni të izoluar, nuk do të keni mbështetjen tonë. Dhe jo si një kërcënim i ardhshëm, por i menjëhershëm. Ju nuk do të keni mbështetjen tonë për sa kohë që ky sistem dominimi mbetet në vend. Dhe si mund të përfundojë? Në dy mënyra: duke u dhënë palestinezëve shtetësi me të drejta të barabarta ose duke u dhënë atyre sovranitet, me shtetin e tyre. Të ndihmosh ekonomikisht Izraelin për të ruajtur status quo-në dhe më pas të thuash në një konferencë shtypi ‘Ne kërkojmë t’i jepet fund dhunës’ është diçka që qeveria izraelite mund ta pranojë”.
Por Biden e pezulloi dërgesën e armëve për disa ditë, a nuk ishte ky një mesazh për Tel Avivin?
“Pezullimi i dërgesës ishte thjesht një sinjal. Dhe më shumë për elektoratin amerikan sesa për Izraelin. Ata donin të tregonin se po bënin diçka pa bërë asgjë. Megjithatë, ndalimi preku një pjesë të vogël të ngarkesës dhe ndërkohë pjesa më e madhe e dërgesave vazhdoi. Administrata amerikane kurrë nuk ka dashur të kërcënojë Izraelin me ndonjë gjë të rëndësishme”.
Antisemitizmi në botë është rritur në mënyrë eksponenciale që nga 7 tetori. Ai është i shqetësuar?
“Sigurisht. Duhet thënë se njerëzit po ngatërrojnë Judaizmin dhe Sionizmin, sepse ata ngatërrojnë veprimet e Izraelit me veprimet e hebrenjve në botë. Por duhet thënë gjithashtu se qeveria izraelite vepron për të nxitur këtë konfuzion, duke pretenduar se Judaizmi dhe Sionizmi janë të pandashëm dhe duke pretenduar se veprojnë në emër të popullit hebre. Kjo është arsyeja pse antisemitët thonë: mirë, nëse Izraeli vepron në emër të popullit hebre, atëherë populli hebre do të masakrojë civilët e pafajshëm në Gaza”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
