Marc Lazar: Le Pen po terrorizon Macron-in

Në Saint-Germain-des-Prés ndërtesa e Sciences Politiques ngrihet elegante, njëherazi e rreptë, e heshtur.

Marc Lazar është profesor aty dhe po ashtu është drejtues i marrëdhënieve italo-franceze për Evropën në Luiss në Romë.

Ai ka një njohuri të thellë të politikës italiane dhe asaj franceze.

Ka një këndvështrim të qartë se çfarë mund të thotë votimi i qershorit për Evropën.

Lidhur me zgjedhjen e Macron për Attal – nëse ky është shansi i fundit që Macronizmi të mbijetojë – ai mendon se Makronizmi i 2017-ës u varros nga ai që e krijoi atë.

“Në vitin 2017, ideja e Macron ishte të bashkonte argumente të ndryshme nga e djathta dhe e majta, sepse ai mendonte se opozitës majtas-djathtas po i vinte fundi. Partitë tradicionale e kishin shterur forcën e tyre lëvizëse. Duhej diçka e re”.

Mesazhi i tij, sipas profesorit, bazohej te efiçenca ekonomike, mbrojtja sociale, lufta kundër ndryshimeve klimatike, investimi në mësimdhënie dhe meritokracia.

“Dhe pastaj hapi pozicione për atë që në Francë ne e quajmë “societé”: respekti për pakicat”.

Pra të drejtat.

“Përveç kësaj, Macron ka disa kohë që lëviz në të djathtë. Kjo qeveri e re është padyshim një qeveri e qendrës së djathtë, nëse jo e djathtë”.

Sipas Lazar, ka dy shpjegime se pse ai po e bën këtë zgjedhje.

“E para ka të bëjë me oportunizmin e tij. Macron e di se ka një pjesë të shoqërisë shumë më larg se më parë djathtas dhe mendon se është e nevojshme ta ndjekë atë. Kjo është arsyeja pse temat e para të ngritura nga i riu Attal janë emigracioni, rendi, autoriteti. Elementi i vetëm që ka mbetur nga Makronizmi është fryma evropiane”.

Shpjegimi tjetër?

“Vetëm që ai nuk ka më një plan të madh, ai lundron me shikim. Ata që mendonin se ai ishte një burrë shteti, tani e dinë se ai është thjesht një politikan. I referohem dallimit të De Gasperit: politikani shikon nga zgjedhjet e ardhshme, burrështetasi te brezat e ardhshëm”.

Në njëfarë mënyrë, ai flet për një politikë afatshkurtër.

“Në vitin 2017 Macron kishte ngjallur një entuziazëm mjaft të përgjithshëm, veçanërisht në qendrën e majtë dhe në një pjesë të qendrës së djathtë. Ai kishte bërë për vete shumë të rinj dhe shumë njerëz, sidomos në qytetet e mëdha, ndër qytetarët më të arsimuar, jo domosdoshmërisht të ardhur nga familje të pasura. Ai kishte një vizion”.

Kurse sot…

“Sot ai ka vetëm dy afate që e shqetësojnë shumë. E para janë zgjedhjet evropiane në qershor. Në të gjitha sondazhet ka një hendek të madh me kombëtaren e Rassemblement të Bardellas. Për më tepër, Macron vuan nga konkurrenca e kandidatit të mundshëm socialist Raphaël Glucksmann, i cili nuk është aq i ri sa Bardella – ai është 44 vjeç – por është ende një kundërshtar”.

Afati i dytë?

“Është fundi i mandatit të tij. Makthi që ndjek netët e Macron-it është mundësia për të pritur Marine Le Pen në Elysee. Kjo është arsyeja pse ai përpiqet të kufizojë rritjen e ekstremit të djathtë duke lëvizur në të djathtë”.

Ndërkaq, Attal vjen nga të rinjtë socialistë.

“Por me qeverinë e tij ai eliminoi të gjithë komponentët që mund të gjurmoheshin në qendrën e majtë. Të gjithë ata që kishin shprehur dyshime për ligjin e emigracionit të miratuar me votat e së djathtës, u dëbuan. E vetmja gjë që mund të bënte Attal për t’i demonstruar qoftë edhe një pjese të së majtës se fryma e 2017-ës ekziston ende, është të vendosë në Kushtetutë ndërprerjen vullnetare të shtatzënisë në një mënyrë anti-Le Pen”.

Lazar sakaq shpjegon se e djathta po rritet me ritme të shpejta jo vetëm në Francë, në të gjithë Evropën.

“Një pjesë e konsiderueshme e francezëve, 35 për qind, mendojnë se mund të ketë regjime më të mira se demokracia. Nuk do të thotë autoritarizëm, por kërkim për autoritet. Midis tyre, një në dy votues të deputetëve të Kuvendit thonë se janë të hapur ndaj formave të tjera të qeverisjes. Duke parë klasat shoqërore, një në dy punëtor mendon në këtë mënyrë”.

“Elementi i dytë është rëndësia e krizës sociale në Francë, e cila nuk është aq e lidhur me papunësinë – në rënie – por me pabarazitë: paracaktimi i tregut të punës, i cili veçanërisht shkakton që gratë, të rinjtë dhe emigrantët të vuajnë”.

Po ashtu një element shumë i fortë kulturor: dështimi i modelit të integrimit.

“Armiqësia në rritje e një pjese të vendit, masive, ndaj pranisë së emigrantëve. Frika nga Islami lidhej mbi të gjitha me sulmet. Le Pen i shfrytëzoi të gjitha këto”.

Si?

“Funksionon për të rritur frikën dhe kërkimin e autoritetit. Dhe ka një argument të përdorur edhe nga Meloni: “Ju keni provuar të djathtën e Sarkozy-t, të majtën e Hollande-it, qendrën e Macron-it. Pse të mos më provoni edhe mua?”.

A mund të konsiderohet i suksesshëm “dediabolizimi”?

“Po, dhe kjo u ndihmua nga virulenca e qëndrimit të Jean-Luc Mélenchon-it, i cili tani konsiderohet – sipas perceptimit të zakonshëm – më i rrezikshëm se Rassemblement National. E djathta është në rritje, por nuk duhet të jetë një ngritje e parezistueshme”.

She e pengon “frika e madhe e elitave politike, administrative dhe ekonomike të Francës, e fiksuar pas idesë se Le Pen mund të shkonte në Elysee”.

Por cilat janë rreziqet reale?

“E para është se kush do të qeverisë, por zgjidhet menjëherë: tashmë është një pjesë e madhe e republikanëve të gatshëm të hyjnë në garë dhe të vihen në dispozicion. Atëherë ne duhet të kuptojmë se çfarë lloji të politikës ekonomike dhe sociale do të bënte: ka të ngjarë të frymëzohet nga diçka si ‘më shumë mirëqenie për francezët’, një lloj social shovinizmi dhe një politikë më statiste, megjithëse e drejta është kontradiktore, ka brenda vetes edhe elemente të forta liberalizmi”.

Gjithashtu ekziston rreziku i tensioneve sociale. “Një fitore e mundshme për Le Pen mund t’i vërë flakën vendit”.

Me çfarë pasojash?

“Në kushtetutën franceze, Presidenti i Republikës ka fuqi të jashtëzakonshme. Siç tha De Gaulle, ai është një monark republikan që mund të përdorë nenin 16. Një rregull që i lejon të shpallë një gjendje totale të jashtëzakonshme. Më në fund, do të ishte një tërmet për Evropën”.

Lazar ndërkaq mendon se modeli i integrimit të emigrantëve në Francë ka dështuar pasi problemi i parë është në shkollën që dikur kishte, shumë më tepër se tani, aftësinë për të integruar dhe promovuar ata që donin të mësonin.

“Ky model u rrëzua për disa arsye. Nuk funksionon më si ashensor social dhe politika e ‘lokalizimit’ të emigrantëve nuk ka ndihmuar. Të gjithë që vinin nga Magrebi, nga Afrika sub-Sahariane, u përqendruan në të njëjtat vende. Janë krijuar forma geto në të cilat njerëzit me aftësi të ulëta, të paaftë për të gjetur një punë, kanë pësuar përbuzje të përhapur dhe margjinalizim të fortë social. Nëse një djalë me një emër arab dërgon një CV nga një periferi, ajo CV hidhet në kosh. Është provuar, janë bërë rregulla për ta shmangur, por diskriminimi i vazhdueshëm mbetet”.

Të rinj që kanë kombësi franceze po sikur nuk e kanë?

“Ata janë francezë, por nuk e ndjejnë se janë. Nga ana tjetër, veçanërisht në komunitetin mysliman, është bërë punë e madhe nga ana e grupeve të radikalizuara islamike”.

Sipas tij, dy sondazhe të fundit kanë treguar se një pjesë e madhe e komunitetit mysliman nuk e njeh veten në Republikë, në sekularizmin e saj dhe ndjen se është jashtë çdo gjëje.

“Unë përdor një term të fortë: ekziston rreziku i një shkëputjeje të brendshme brenda shoqërisë franceze, po krijohet një lloj shoqërie paralele. Këta nuk janë terroristë, por njerëz që nuk ndihen të integruar. Dhe radikalizimi i një pjese të shoqërisë franceze është në kontrast me radikalizimin e politikave të krahut të djathtë”.

Majtas?

“Ajo nuk mund të gjejë fjalë për emigracionin, është në siklet nga problemi. Ashtu siç nuk mund t’i gjejë për të mishëruar një ide të një Kombi që mbivendoset me sovranin e së djathtës: që ruan krenarinë, por e bën këtë përmes një modeli të hapur dhe evropian. Ka vend për një diskutim të tillë, por askush nuk ka mundur ta bëjë ende”.

Marrë nga “La Stampa”, përshtatur për “Albanian Post”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.