Lëvizja në “minutën e fundit” e Kurtit, një “sukses momental” në dialog, por mund t’i vë faj Kosovës – si bllokuese e procesit

Një përpjekje e Bashkimit Evropian (BE) për të ringjallur dialogun midis Kosovës dhe Serbisë dështoi sërish për shkak të mosgatishmërisë së liderëve për t’u ulur në tryezën e negociatave, ndërsa një lëvizje e “minutës së fundit” nga kryeministri kosovar, në sytë e vëzhguesve, përkundër se mund të jetë një “sukses momental” në këtë proces, do të ketë pasoja në të ardhmen.

Konrad Clewing, studiues i lartë në Institutin e Evropës Lindore dhe Juglindore (IOS) në Regensburg të Gjermanisë, konsideron se parakushtet e vendosura nga kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, mund të lexohen si “suksese momentale” në dialog, por shton se ekzistojnë aspekte mjaft kritike të lëvizjes së fundit të kreut të ekzekutivit që duhet të merren parasysh.

“Së pari, duke pasur parasysh kredinë e keqe që qeveria e fitoi nga partnerët perëndimorë, nuk është aspak e sigurt nëse reagimi i BE-së mund të konsiderohet vërtet i qëndrueshëm. Së dyti, kërkesa për përmbushjen faktike të tre parakushteve nënkupton edhe bllokimin e çdo perspektive të negociatave dypalëshe të rangut të lartë në të ardhmen e parashikueshme”.

Pavarësisht përpjekjeve të shefit të diplomacisë evropiane, Josep Borrell, kryeministri Kurti dhe presidenti serb, Aleksandër Vuçiç, nuk u ulën në tryezën e negociatave. Kryeministri Kurti paraqiti tre kushte për angazhimin e mëtejmë në procesin e dialogut për normalizimin e marrëdhënieve.

E kushtet e vendosura nga kryeministrit Kurti për t’i vazhduar negociatat janë formalizimi i Marrëveshjes Bazë përmes nënshkrimit nga liderët e të dyja shteteve, tërheqja e letrës së ish-kryeministres serbe, Ana Bërnabiç, si dhe dorëzimi i liderit të grupit terrorist që sulmoi Policinë e Kosovës vitin e kaluar, Millan Radoiçiç, para autoriteteve gjyqësore të Kosovës.

Clewing, duke folur rreth parakushteve të kryeministrit Kurti, vlerëson se ndonëse Serbia “mund të dorëzohet” për çështjen e letrës së Bërnabiçit drejtur BE-së, dhe – ndoshta – edhe për nënshkrimin e marrëveshjes së vitit të kaluar për rrugën drejt normalizimit, nxjerrja e Radoiçiçit para organeve gjyqësore të Kosovës “nuk do të ndodhë kurrë” në të ardhmen.

Charles Kupchan, ish-drejtor i çështjeve evropiane në Këshillin e Sigurisë Kombëtare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (SHBA), deklaroi në një intervistë për “Radion Evropa e Lirë” të enjten se dy prej parakushteve të Kurtit për t’i vazhduar negociatat janë të arsyeshme – një duhet të shqyrtohet.

“E arsyeshme është kërkesa [për dorëzimin e] Radoiçiçit, i cili ka pranuar se ka marrë pjesë në gjakderdhjen në Banjskë […] Kërkesa e dytë e arsyeshme ka të bëjë me letrën [e Bërnabiçit]. Ajo letër është provokuese, në mënyrë të panevojshme […] Sa i përket këmbënguljes së Kurtit që Vuçiçi ta nënshkruajë marrëveshjen, unë mendoj se ky është një argument më i dobët”.

Kupchan theksoi ndër të tjera se kreu i ekzekutivit kosovar nuk është dashur të refuzojë të takojë presidentin e Serbisë, në takimin e thirrur nga BE-ja, ndërsa argumentoi se kjo mund t’i vë faj Kosovës, si bllouese e procesit të dialogut: “Por, të nxjerrësh parakushte dhe të largohesh nga tavolina, sepse ato parakushte nuk janë plotësuar, nuk më duket qëndrim konstruktiv”.

“Unë mendoj se nuk është në dobi të Kurtit të refuzojë të ulet në tryezën e bisedimeve, sepse, nën një, një gjë e tillë e portretizon Kosovën si palë më kokëfortë dhe, nën dy, mosmarrëveshjet afatgjate nuk zgjidhen kurrë kur njëra palë jep ultimatume ose refuzon të bisedojë. Palët duhet të ulen ballë për ballë dhe t’i zgjidhin çështjet në tryezë”, potencoi profesori amerikan.

Megjithatë, përtej aspekteve negative që mund të dalin nga kushtëzimet e shefit të Qeverisë së Kosovës, që mund ta rëndojnë edhë më tej pozicionin e Kosovës, kjo lëvizje mund të jetë pozitive, ndonëse momentale, u shpreh Clewing, veçanërisht duke qenë se disa prej çështjeve kryesore që janë duke e mbajtur peng dialogun tani pritet të rifuten në agjendën e negociatave.

“Dhe, sukses mund të llogaritet edhe rifutja në agjendën e dialogut të temave sikurse nxjerrja para drejtësisë jo vetëm e Radoiçiçit por edhe të bashkëpunëtorëve të tij për sulmin e shtatorit, vullneti i munguar i Serbisë për të nënshkruar dhe respektuar marrëveshjet dhe mosgatishmëria e hapur për t’iu përmbajtur parimit të fqinjësisë së mirë”, vëren hulumtuesi gjerman.

“Lëvizja e kryeministrit Kurti mund të jetë e suksesshme në leximin e këtyre çështjeve themelore dhe në shtyrjen e çështjes së ‘Zajednicës’ në rreshtin e dytë – të paktën tani për tani […] Sidoqoftë, ai duket se ka bërë një tjetër lojë të rrezikshme për të fituar kohë”, përfundon mes tjerash Clewing.

Ndryshe, përderisa terreni i kërkimit të madh për “përgjigjet” dhe “formulën e zgjidhjes” pritet të vazhdojë edhe në muajt në vijim, mbetet për t’u parë nëse lista e skenarëve të dhunës që mund të rezultojnë për shkak çështjeve të hapura dhe tensioneve ekzistuese do të zgjerohet apo Kosova dhe Serbia do të fillojnë zbatimin e marrëveshjeve në funksion të kauzës së paqes.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.