Kur më 15 qershor 1982, Luis Ramirez Zapata e gjeti veten me topin në këmbë pak metra larg Ferenc Mészáros, portierit hungarez, ai arriti të shënonte.
Pastaj filloi të vraponte nëpër fushë duke brohoritur sikur të mos kishte të nesërme.
E kuptueshme, sepse El Salvador nuk kishte shënuar kurrë në një fazë finale të Kupës së Botës.
Më pak e kuptueshme kur shikohet rezultati: Hungaria fitoi 5-0 dhe në fund fitoi 10.
Pas 42 vitesh, mbetet rezultati më i suksesshëm në historinë e Kupës së Botës. Zapata ishte më i gjallëruari, ndërsa më i forti ishte El Magico Gonzalez.
Numrat në fushë justifikonin pseudonimin. Por i pëlqente shumë alkooli, ushqimi, gratë dhe gjumi: në Kadiz, ku ngriti çadrat, zakonet e tij i përshtateshin të gjithëve, veçanërisht atij që kishte gjetur punë falë tij.
Ai ishte ‘zgjimi’, në thelb ai u sigurua që El Magico të ngrihej në një kohë të mirë për të shkuar në stërvitje. Me pak fjalë, një tip i veçantë, i cili kur ndjeu erën e një klubi të madh me rregulla të bashkangjitura – madje u shfaq me Barcelonën e Maradonës në një turne – u bë alergjik ndaj tij.
Megjithatë, El Salvador kishte karakterin e madh në stol. Trajneri Mauricio ‘Pipo’ Rodriguez, i vetmi njeri që si lojtar ishte i aftë për të nisur një luftë.
Fakte që datojnë trembëdhjetë vjet më parë, në 1969, në prag të Kupës së Botës meksikane.
Asokohe ishin 16 lojtarë që arrinin në fazën finale, por pjesëmarrja e drejtë e Meksikës si mikpritës hapi një dritare që deri atëherë tradicionalisht ishte pushtuar për Amerikën Qendrore të Veriut nga Trikolorët.
Një vend për rrëmbim, katër grupe. El Salvador dhe Hondurasi fituan ndeshjet e tyre përkatëse për të garuar në gjysmëfinale.
Në ato gjerësi, pasioni për futbollin ishte dhe është shumë i lartë, një detonator i përsosur për tensionet sociale. Dhe ka pasur shumë tensione mes dy vendeve.
Situata politike ishte pak a shumë e ngjashme. Jo tamam qeveri demokratike (dy presidentët ishin gjithashtu gjeneralë në krye të forcave të armatosura), masa të mëdha fshatare në një gjendje varfërie, pronarë tokash të pasur dhe të fuqishëm.
Në El Salvador, fshatarët kërkonin rishpërndarjen e tokës, gjë që padyshim nuk u vlerësua nga nivelet më të larta. Dhe Hondurasi fqinj, shumë më i madh, kishte më shumë tokë.
Presidenti i El Salvadorit, Fidel Sánchez Hernández, i erdhi në mendje një ekuacion i thjeshtë: të inkurajojë emigrimin e fermerëve nga vendi fqinj për t’i dhënë lehtësim situatës së brendshme.
Misioni u krye, aq sa Hondurasi, i cili nuk kishte dy milionë e gjysmë banorë, e gjeti veten me një prani salvadorane të matshme në treqind mijë njësi.
Ishte e pamundur që të mos lindnin probleme dhe në fakt…
Ndodhi që edhe fermerët honduras filluan të kërkonin rishpërndarjen e tokës dhe presidenti Oswaldo Lopez Arellano, i cili nuk kishte ndërmend të shqetësonte pronarët e tokave, kishte idenë e rishpërndarjes së tokës së punuar nga salvadoranët, duke i shtyrë ata përsëri në kufijtë e tyre.
Praktikisht një deportim, me salvadorianët e varfër, të cilët e gjetën veten të padëshiruar edhe në shtëpi, duke pasur parasysh presionin e paqëndrueshëm ekonomik dhe social që ishte krijuar.
Me pak fjalë, një fuçi baruti.
Dhe dy siguresa. E para, media salvadorane, e cila filloi të raportonte për dhunën e të gjitha llojeve të vuajtur nga bashkatdhetarët e tyre në Honduras, duke nxitur opinionin publik.
E dyta, futbolli. Dy kombëtaret u përpoqën të arrinin në minutën e fundit në ndeshjet brenda dhe jashtë vendit: disa orë qëndrim, lojë dhe largim sërish.
Por menjëherë u bë e qartë se të luhej një ndeshje futbolli në ato kushte ishte e pamundur.
Hondurasi fitoi ndeshjen e parë 1-0 në një atmosferë frikësuese për të mos thënë aspak për salvadoranët, me xhamat në dhomat e hotelit të thyera, gomat e autobusit të çara nga turma e zemëruar dhe shumë të tjera.
Me t’u kthyer, situata, nëse ishte e mundur, ishte edhe më e tensionuar. Flitet për lojtarët e Hondurasit të detyruar të ngjiten në çatitë e hotelit për t’i shpëtuar nisjes së të gjitha goditjeve.
Një djalë, i cili kishte të vetmin fat të keq si shoqërues për kombëtaren kundërshtare, bëri gabimin duke vendosur këmbën jashtë vendstrehimit të Hondurasit dhe vdiq kur u godit nga një gjuajtje e rëndë me gurë.
Edhe në atë rast rezultati mund të shkonte vetëm në një drejtim: lojtarët e Hondurasit shënuan 3 gola, por u kthyen në shtëpi të lumtur që kishin shpëtuar lëkurën e tyre.
Asnjë gol diferencë, FIFA nuk e kishte parashikuar këtë. Do të ishte një playoff.
Në Mexico City, vendi i zgjedhur për konkursin e tretë, tensioni ishte shumë i lartë, aq sa autoritetet meksikane dislokuan gati 2 mijë ushtarë për të mbrojtur rendin publik.
Veçanërisht e dobishme në periudhën pas ndeshjes, kur Hondurasit dhe Salvadorasit kërkuan njëri-tjetrin – duke gjetur njëri-tjetrin – për të nisur një luftë të egër guerile urbane.
Ndryshe nga dy rrethanat e tjera, edhe me një shpirt të acaruar konkurrues, të favorizuar edhe nga një stuhi që goditi Azteca-n, playoff-i ishte një ndeshje e vërtetë futbolli.
Gjëja më e mirë u bë nga Cardona i Hondurasit, i cili shënoi golin e barazimit me një goditje të shkëlqyer.
Njeriu i fatit, megjithatë, hyri në skenë në pjesën e parë shtesë: me rezultatin 2-2, El Pipo Rodriguez u hodh në një kros dhe me një rrëshqitje e afroi El Salvadorin me kualifikimin e parë për Kupën e Botës.
Vula erdhi në shtator në finalen kundër Haitit.
Karaibet filluan të bashkojnë skuadrën që do të kualifikohej 4 vjet më vonë për në Mynih 1974, por ende nuk kishin yllin Emanuel Sanon, i cili në Gjermani do t’i jepte fund serisë shumë të gjatë të pamposhtur të Zoff.
Megjithatë, para playoff-it kundër Haitit, boll gjak kishte rrjedhur nën urë.
Shtatëmbëdhjetë ditë pas garës në Mexico City, në fakt, El Salvador depërtoi dhe pushtoi Hondurasin.
Konflikti që ia tregoi botës mbi të gjitha nga reporteri legjendar polak Ryszard Kapuscinski, zgjati shumë pak, vetëm 4 ditë.
Më pas, ndërmjetësimi i Organizatës së Shteteve Amerikane ishte i suksesshëm, por ndërkohë mijëra njerëz mbetën në terren.
Dhe kishte edhe disa pasoja.
Nëse El Salvadori mori pjesë në Kupën e Botës në Meksikë një vit pas Luftës së Futbollit, ai mbërriti në Spanjë në vitin 1982 në mes të luftës civile, si pasojë e problemeve sociale që ngjarjet me Hondurasin vite më parë sigurisht nuk i kishin përmirësuar, por i përkeqësuan në mënyrë të pariparueshme.
Si zakonisht, kishte ushtarë dhe pronarë tokash në pushtet, në anën tjetër guerilët e Frontit Farabundo Martì: futbolli në sfond, aq sa për atë humbje 10-1 kundër Hungarisë kishte një armëpushim në mënyrë që të gjithë të shihnin betejë në paqe.
Megjithatë, klasat e privilegjuara vazhduan të ishin arrogante, aq sa El Pipo Rodriguez u detyrua të thërriste numrin 20 në vend të 22.
Paratë e të dyve u përdorën në fakt nga njerëz të fuqishëm për një turne nëpër qytetet kryesore spanjolle.
El Salvadori, i cili nuk kishte shënuar asnjë gol në Mexico70, u kthye në shtëpi nga Spanja me golin e Zapata nën brezin e tij, por edhe me një ngarkesë të turpshme golash (13 në 3 ndeshje).
Pak kohë më vonë makina në të cilën udhëtonte Luis Guevara Mora, portieri shumë i ri i asaj ekspedite, u shkatërrua më keq se një sitë nga breshëritë e automatikut të gjuajtur nga persona të panjohur.
Por në mënyrë të pabesueshme, ai doli i padëmtuar nga sulmi. Dhe Pipo Rodriguez, në pragun e tetëdhjetave, ende flet për atë gol të shënuar ndaj portierit të Hondurasit, Jaime Varela.
Varela si Odbulio, kapiteni i Uruguait që i bëri njerëzit të derdhnin lot dhe të shkaktonin vetëvrasje duke i grabitur Brazilit një Kupë Bote të fituar në vitin 1950 së bashku me Ghiggia dhe Schiaffino, siç shkruan Osvaldo Soriano, legjendar Obdulio, duke parë një dëshpërim të tillë në rrugët e Rios, ai u pendua për ndërmarrjen.
Megjithatë, El Pipo nuk tregoi kurrë shenja trishtimi për atë gol.
Në përgjithësi me arsye.
Në fund të fundit, lufta e futbollit mes El Salvadorit dhe Hondurasit do të kishte shpërthyer gjithsesi në atë korrik të ‘69-ës.
Edhe pa futboll.
Marrë nga “La Repubblica”, përshtatur për “Albanian Post”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
