Këshilltari i Jimmy Carter që u shpëtua nga shqiptarët gjatë Holokaustit

Një profesor dhe konsulent menaxhimi me origjinë serbe, Ichak Kalderon Adizes, tregon se si ai, gjyshja dhe prindërit e tij u fshehën në një fshat të largët shqiptar.

Në librin e tij të kujtimeve, “The Harmonist Player” (Harmonisti), Adizes thekson për heroizmin e dy vëllezërve shqiptarë, Ali dhe Rajib Brahimi.

Profesori është zotuar t’i nderojë shqiptarët me titullin “Të drejtët midis kombeve”, për shpëtimin e tij dhe familjes së tij gjatë Holokaustit.

Titulli përdoret nga Izrael-i për të nderuar johebrenjtë, që rrezikuan jetën e tyre gjatë Holokaustit, në mbrojtje të familjeve hebreje.

Familja e Adizes u “kamuflua” si myslimane, pasi një kadi lokal, ose prift mysliman, i solli në fshat.

Më herët, ata kishin qëndruar për pak kohë në kampin Monopol, në Shkup të Maqedonisë së Veriut.

Për shumë vite me radhë, Adizes besonte se as vëllezërit, askush në fshat, nuk e dinin që ata ishin hebrenj.

Prindërit e tij u thanë banorëve të zonës se ata ishin “myslimanë boshnjakë”, që kishin tradita të ndryshme lutjeje prej tyre.

Gjatë festimeve të Ramazanit, babai i Adizes-it – 7-vjeçar asokohe – e detyroi atë të ngjitej lart në shtëpinë ku ata jetonin, në mënyrë që familja të mund të hante.

Nëse dëgjonte ndonjë lëvizje nga vëllezërit Brahimi, duhej të hidhej lart e poshtë për të paralajmëruar prindërit.

Rikthimi

Në vitin 1996, një kompani televizive izraelite riktheu Adizes-in dhe babanë e tij përsëri në Shqipëri.

Së bashku ndoqën hapat e tyre të fshehjes dhe arratisjes. Ata u ribashkuan me vëllezërit Brahimi dhe të afërmit e tyre.

Gjatë xhirimeve të dokumentarit, “Unë dua të kujtoj, ai dëshiron të harrojë”, u bë e qartë se askush në fshat nuk i kishte besuar historitë e tyre.

Babai i Adizes-it, Salamon Adizes, kishte punuar si mjeku i fshatit gjatë qëndrimit të tyre në fshat.

Familja Adizes ishte e tmerruar nga tradhtia ndaj fashistëve italianë që endeshin në zonat malore të Shqipërisë.

Por, gjatë xhirimeve të programit televiziv, vëllezërit Brahimi deklaruan se e kishin ditur gjatë gjithë kohës që familja Adizes ishte hebre.

Ata gjithashtu e dinin që Salamoni nuk ishte mjek.

Pas luftës, familja u zhvendos në Izrael. Ichak u largua nga Izraeli për në Amerikë dhe filloi një karrierë të shkëlqyer në biznes dhe konsulencë.

Me kalimin e viteve, Adizes ka këshilluar kryeministra dhe presidentë, duke përfshirë Shimon Peres dhe Jimmy Carter.

Shoah

Më 27 janar të vitit 1945, bota do të dëshmonte “me sytë e saj” një pasqyrë të re të realitetit tronditës të luftës.

Ushtarët sovjetikë sapo hynë në kampin e përqendrimit në Aushvic, Poloni.

Një e gjashta e viktimave hebreje gjatë Luftës së II Botërore ishin shfarosur pikërisht aty.

Shoah që përkthehet fjalë për fjalë “katastrofë” në gjuhën hebre, kujton pikërisht Holokaustin e vrasjeve të këtij populli përgjatë katër viteve 1941-1945.

Në Aushvic, nazistët vranë 1.1 milionë hebrenj, nga gjashtë milionë jetë që humbën për shkak të antisemitizmit gjerman.

Numri i të mbijetuarve të Shoah-s është duke u pakësuar.

Por ky nuk mund të jetë fundi i këtij përkujtimi.

Përkundrazi, kur nuk ka dëshmitarë të gjallë të tmerreve të Holokaust-it, rritet rreziku që këto ngjarje të tmerrshme të humbin nga vetëdija e botës.

Askush nuk mund të harrojë atë që panë “sytë e botës” më 27 janar.

Dehumanizimi nuk ishte më largim nga njerëzorja, ishte vetë përjetimi i transformimeve më të mëdha të njerëzores.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.