“Njeriu çmendet në forma të ndryshme, por kontaktin me botën e humbet vetëm atëherë kur e gjithë koha ndal në një kujtim që përsëritet pambarimisht”.
Kjo është një ndër fjalitë më goditëse të librit “Këmbënyjëtuarit”, të Flogerta Krypit. Dhe fjalia që më bëri ta thërras për intervistë.
Ndryshe nga ç’prisja, nuk ishte e vështirë ta bindja, megjithëse ajo e ndan kohën mes letërsisë dhe punës në OJQ-në “Unë zgjedh ta ndryshoj botën”, nga e cila dalin dy klube libri – “Pena e re” dhe “Republika e librave”.
Flogerta është një nga shkrimtaret e reja, që ka treguar potencial krijues. Vitin e shkuar ishte fituese e projektit “Reading Balkan” në Kroaci. Para tre vjetësh, ajo mori “Çmimin e Inkurajimit”, nga Shoqata e Botuesve Shqiptarë.
Edhe momenti që kemi zgjedhur për intervistën është i përshtatshëm. Ne bisedojmë në vitin e dytë të pandemisë. Pra, brenda një ngujimi që po zgjat dhe që pothuajse i ka njejtësuar ditët.
Jemi gati-gati brenda një kujtimi që përsëritet. Përditë.
Kur ulemi të flasim, gjëja e parë që dua ta di është: kush janë këmbënyjëtuarit? Por, pyetja ime: “Pse ky titull dhe kush janë këmbënyjëtuarit?”, e zgjat pak përgjigjen e Flogertës.
“Kjo fjalë më ka shoqëruar gjatë gjithë rritjes time”, nis shpjegimin ajo. “Është një ndër fjalët e preferuara të babait tim”. Por, çka do të thotë, pyes unë sërish.
“Babai më thoshte se jetojmë në shoqëri këmbënyjëtuarish që t’i vjedhin ëndrrat dhe ta përpijnë energjinë. Ne jemi kandrra në një botë merimange”.
Pra, shoqëritë njerëzore, sikur kjo e jona? Përgjigja e saj sërish është më jo e drejtpërdrejtë se ajo që dua të nxjerr unë përmes pyetjes. “Sistemet politike dhe shoqërore të ndërtuara nga falsiteti kanë arritur ta zhdukin bukurinë e brendshme tonën, duke na bërë pjesë, me forcë, në një realitet fasadash”.
“Ky ka qenë kujtimi që është përsëritur vazhdimisht në kokën time”. Po tani, ndërhyj unë, pas një pauze të shkurtër. “Më kanë mbajtur të skllavëruar për shumë vite, gjersa më në fund arrita t’i përkthej në një gjuhë më të thjeshtë”, më thotë, si për ta vazhduar linjën e mendimit nga fjalia paraprake.
Më kujtohet që në faqen e parë të librit shkruan se atë ia ka kushtuar babait. Ndoshta kjo e shpjegon tentimin për ta trajtuar me shumë detaje raportin prind-fëmijë. Gati në të gjithë librat, madje.
“Familja është bërthama e jetës dhe unë mendoj që kjo shpjegon thuajse çdo problem njerëzor”. Por, pse këmbëngulni kaq shumë për ta shpjeguar këtë marrëdhënie në çdo dimension, insistoj unë. “Studimet tregojnë se fëmijëria, sidomos gjer në mohën gjashtëvjeçare ndikon në ndërtimin e karakterit dhe shpjegon traumat që kalon çdokush”.
“Shpesh paragrafe të caktuara kanë ngjallur debat dhe ky është qëllim im”. – Ta ndryshoni botën me mesazhet që jepni?
“Dikur doja një gjë të tillë”, përgjigjet ajo. “Mendoja që kisha fuqinë ta ndryshoja botë. Tani, siç ka thënë Gandi, u bëra e mençur dhe dua ta ndryshoj veten”.
Por, qëllimet e Flogertës dalin përtej këtij përkufizimi modest. Ajo mëton të provokojë debat që prodhon zgjidhje. Dhe ta nxisë diskutimin shoqëror për familjen, duke nënvizuar se të gjitha problemet shoqëror mund të zgjidhen, po u zgjidhën ato brenda familjes.
Kam përshtypjen se nuk është krejt kështu, por nuk e them. Dua ta pyes për lidhjen me letërsinë dhe shkrimtarët e preferuar. Ndoshta aty është gjeneza e këtij botëkuptimi.
“Jo”, më thotë. “Unë nuk iu ngjaj dhe as nuk mund t’iu ngjaj atyre. Aq më pak të bëj revolucion në letërsi, siç kanë bërë ata”.
A është revolucioni premisë për shkrimtarët? “Besoj që shkrimtarët nuk janë të ndërgjegjshëm për peshën që ka letërsia e tyre”, shpjegon Flogerta. “Unë jam e bindur që ata kanë shkruar për brezat e ardhshëm, më shumë se për ata aktualë”.
Kam përshtypjen se po do të më thotë diçka, pa ma thënë saktësisht. Po ju, e pyes unë. Sërish pauzë para përgjigjes së saj. A do të vazhdoni të shkruani për lexuesin shqiptar, apo keni tjera synime, shtoj një tjetër pyetje.
“Sigurisht, dëshira për t’u botuar ndërkombëtarisht është e madhe dhe e fuqishme, por jo për ta lënë pas lexuesin shqiptar”.
“Ai është edhe burim frymëzimi, për të mos iu ndarë letërsisë”.
Por, të bësh letërsi në Shqipëri nuk është e lehtë, apo jo, i them unë. Dhe të botohesh duhet të jetë akoma më e vështirë?
Përgjigja që më jep ma konfirmon dyshimin e pyetjes. “Duhet vetëfinancim. Dhe vetëfinancimi e step të riun që shkruan dhe i beson letërsisë së vet”.
Me gjithë vështirësitë, Flogerta është shpresëplotë.
Dy librat e saj të parë, “Gjithçka rreth asgjëse” dhe “Këmbënyjëtuarit” i ka botuar nën logon e Botimeve Argeta.
Kur do të vijë i treti?
Këtë nuk ma thotë dot. Kur të ketë frymëzim për t’i mbyllur tekstet që ka nisur dhe nisë vazhdimisht. Në kohë; sikur edhe mbyllja e bashkëbisedimit tonë, me ritme të ngadalta, ngjashëm me titullin e librit.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
