Intervistë e James Ker-Lindsay për Albanian Post: Autonomia serbëve, njohja Kosovës – a jeni gati ta paguani çmimin?

Objektivi kryesor i Marrëveshjes për rrugën e normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, sipas ligjëruesit universitar në “London School of Economics”, James Ker-Lindsay, është që Kosova të fitojë njohjen nga Serbia dhe të anëtarësohet eventualisht në Kombet e Bashkuara.

Që një gjë e tillë të ndodhë, shpjegon më tej autori i librit “Kosova: Rruga drejt shtetësisë së kontestuar në Ballkan”, Kosova duhet të pajtohet me dhënien e autonomisë komuniteti serb.

“Pyetja është nëse Kosova beson se ky është një çmim që ia vlen të paguhet”, thotë fillimisht ai për Albanian Post.

Ligjëruesi i konfliktit, paqes dhe sigurisë në Evropën Juglindore, James Ker-Lindsay, beson se për çështjen e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, janë thënë e shkruar shumë të pavërteta.

Ai, i bindur, thotë se askush nga komuniteti ndërkombëtar nuk ka kërkuar nga Kosova të formojë një Asociacionin i cili është replika e Republikës Serbe në Bosnje e Hercegovinë.

“Ka shumë, shumë forma të autonomisë në mbarë botën. Republika Serbe është vetëm njëra nga ta. Ajo u krijua në një kohë shumë të ndryshme dhe në një kontekst shumë të ndryshëm. Askush nuk po propozon që kjo të përsëritet në Kosovë. Të vetmit njerëz që e thonë këtë janë ata që nuk e kuptojnë se si funksionon autonomia ose ata që qëllimisht duan të përhapin dezinformata pasi nuk duan që plani të funksionojë. Por, siç thashë, ky është çmimi për njohjen përfundimtare të Kosovës. E vetmja alternativë tjetër e mundshme është ndarja”.

Një ndër nenet më të kontestuara të Marrëveshjes së dakordëusar të paktën gojarisht nga kryeministri i Kosovës, Albin Kurti dhe presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, të hënën e 27 shkurtit në Bruksel, ka qenë neni 4, i cili në paragrafin e dytë thotë se “Serbia nuk do ta kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare”.

Sipas Vuçiç’it ky nen nënkupton njohjen indirekte të Kosovës, meqë ekziston rreziku që Kosova të anëtarësohet në Organizatën e Kombeve të Bashkuara.

Megjithatë, sipas profesorit britanik, për momentin shanset për anëtarësim në këtë organizëm ndërkombëtar janë shumë të vogla.

“Së pari, vendeve nuk u pëlqen shkëputja e njëanshme. Kjo është arsyeja pse vetëm gjysma e anëtarëve të OKB-së e kanë njohur Kosovën. Kjo për shembull shpjegon kundërshtimin e Kinës. Gjithashtu, kjo ka një dimension gjeopolitik. Rusia gjithmonë ka dashur të përdorë pranimin e Kosovës për të arritur qëllimet e saj në Kaukaz dhe ndoshta në Krime. Kjo nuk ka ndryshuar. Për këtë arsye, Kosova nuk mund të anëtarësohet në OKB derisa sa Serbia nuk e njeh atë zyrtarisht”.

Intervista e plotë e James Ker-Lindsay për Albanian Post

Albanian Post: Më 27 shkurt Albin Kurti dhe Aleksandër Vuçiç u dakordësuan, të paktën gojarisht, për Marrëveshjen për rrugën për normalizimin e raporteve Kosovë-Serbi, derivat i propozimit franko-gjerman. A e prisnit këtë rezultate dhe çfarë mendoni për të?

James Ker-Lindsay: Unë kam pasur ndjenja të përziera për këtë marrëveshje. Isha shumë negativ ndaj versionit të parë. Ndjeva se nuk ishte mjaftueshëm ambicioz dhe kishte detaje që nuk ishin shpjeguar mirë. Por, versioni i fundit është shumë më i mirë në të gjitha mënyrat. Duket se është më konkret dhe plani i pritshëm i zbatimit duhet ta bëjë atë shumë më të fortë. Nuk është ende zgjidhja përfundimtare gjithëpërfshirëse që na nevojitet. Por, është një hap i rëndësishëm përpara.

Albanian Post: Marrëveshja e dakordësuar ka 11 nene, kush përfiton më shumë nga kjo marrëveshje, nëse e njëjta zbatohet?

James Ker-Lindsay: Objektivi kryesor këtu është që Kosova të fitojë njohjen dhe anëtarësimin eventual në Kombet e Bashkuara. Pyetja ka qenë gjithmonë se çfarë çmimi do të duhej të paguante për ta arritur këtë. Kjo marrëveshje duket se përcakton kushtet e atij pranimi eventual. Autonomi për komunitetin serb të Kosovës. Pyetja është nëse Kosova beson se ky është një çmim që ia vlen të paguhet. Unë sigurisht mendoj se është.

Albanian Post: Me këtë marrëveshje a fiton Kosova njohjen de facto nga Serbia?

James Ker-Lindsay: Kjo është një pyetje komplekse. Kur flasim formalisht, njohja ose ekziston ose nuk ekziston. Por, në këtë rast, mendoj se mund të argumentojmë se Kosova fiton njohje de facto nga Serbia. Në fakt, mund të argumentohet se Serbia në thelb e ka pranuar që Kosova ishte e humbur që në fillim. Gjithmonë kam ndjerë se fushata e saj kundër njohjes në të vërtet ishte dizajnuar për të forcuar pozicionin e saj në çdo bisedë për njohjen përfundimtare formale. Por, tani duket se kjo marrëveshje nëse kalohet është një tjetër hap i madh drejt pranimit përfundimtar se Kosova është shtet i pavarur. Por, ka ende një rrugë për të bërë përpara dhe unë mendoj se do të shohim një njohje formale.

Albanian Post: Neni 4 i marrëveshjes, paragrafi i dytë, thotë se “Serbia nuk do ta kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare” dhe presidenti serb ka drojën se kjo nënkupton edhe njohje indirekte të Kosovës, meqë ekziston rreziku që Kosova të anëtarësohet në Organizatën e Kombeve të Bashkuara e kjo është organizatë e shteteve të pavarura. Cilat janë gjasat e anëtarësimit të Kosovës në OKB?

James Ker-Lindsay: Për momentin, mendoj se shanset janë shumë të vogla. Duhet të kalojë në Këshillin e Sigurimit. Dhe kjo është problem real. Së pari, vendeve nuk u pëlqen shkëputja e njëanshme. Kjo është arsyeja pse vetëm gjysma e anëtarëve të OKB-së e kanë njohur Kosovën. Kjo për shembull shpjegon kundërshtimin e Kinës. Gjithashtu, kjo ka një dimension gjeopolitik. Rusia gjithmonë ka dashur të përdorë pranimin e Kosovës për të arritur qëllimet e saj në Kaukaz dhe ndoshta në Krime. Kjo nuk ka ndryshuar. Për këtë arsye, Kosova nuk mund të anëtarësohet në OKB derisa sa Serbia nuk e njeh atë zyrtarisht. Pastaj është e vështirë për Kinën të kundërshtojë. Megjithëse Rusia mund të përpiqet ende, do të dukej e çuditshme që ta bëjë këtë kur Beogradi të pranojë Kosovën. Për këtë arsye, unë ende mendoj se njohja serbe duhet të jetë qëllimi kryesor.

Albanian Post: Neni 10 i marrëveshjes fton palët që të zbatojnë të gjitha marrëveshjet e kaluara të dialogut, përshirë edhe Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe, a besoni se Asociacioni do të jetë një pikë thyerjeje në këtë marrëveshje dhe a besoni se Kurti do ta ndryshojë apo do ta zbusë qëndrimin e tij për këtë çështje?

James Ker-Lindsay: Shpresoj qe jo. Kam parë shumë budallallëqe të shkruara për Asociacioni. Shumë janë përpjekur ta barazojnë atë me Republikën Serbe në Bosnje. Ky thjesht nuk është rasti. Ka shumë, shumë forma të autonomisë në mbarë botën. Republika Serbe është vetëm njëra nga ta. Ajo u krijua në një kohë shumë të ndryshme dhe në një kontekst shumë të ndryshëm. Askush nuk po propozon që kjo të përsëritet në Kosovë. Të vetmit njerëz që e thonë këtë janë ata që nuk e kuptojnë se si funksionon autonomia ose ata që qëllimisht duan të përhapin dezinformata pasi nuk duan që plani të funksionojë. Por, siç thashë, ky është çmimi për njohjen përfundimtare të Kosovës. E vetmja alternativë tjetër e mundshme është ndarja.

Albanian Post: Korrigjimi i kufijve mes Kosovës dhe Serbisë është elaboruar si një alternativë e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe, çfarë mendoni për këtë çështje?

James Ker-Lindsay: Gjithmonë kam besuar se ky është alternativa më e mirë. Kjo do t’u mundësonte të dyja vendeve ta zgjidhin çështjen një herë e përgjithmonë. Serbët e Kosovës në Veri thjesht nuk duan të jenë pjesë e Kosovës. Dhe Kosova duhet të bëjë të gjitha llojet e lëshimeve për t’i mbajtur ata të lumtur. Duket shumë më e lehtë t’i lejosh ata të vendosin për të ardhmen e tyre. Le të bashkohen me Serbinë. Dhe nëse kjo do të thotë gjithashtu se komunitetet shqiptare në Serbinë jugore mund t’i bashkohen Kosovës, atëherë sigurisht që ka kuptim si një marrëveshje konsensuale midis dy vendeve. Është më i mirë se sa diskutimet e pafundme për autonominë. Sigurisht, disa do të pyesnin për serbët të cilët jetojnë në pjesët e tjera të Kosovës. Por, ne të gjithë e dimë se ato komunitete po tkurren me shpejtësi. Në përgjithësi, kjo duket si një qasje më logjike. Megjithatë ideja e korrigjimit të kufijve është refuzuar nga shumë në Kosovë dhe Serbi dhe nga disa në mesin e shteteve perëndimore pasi ata, gabimisht sipas mendimit tim, frikohen se do të destabilizohet Bosnja. Megjithatë, unë e di se shumë zyrtarë të lartë perëndimorë e mbështesin privatisht idenë.

Albanian Post: Më 18 mars Albin Kurti dhe Aleksandër Vuçiç do të takohen në Maqedoninë e Veriut për të negociuar për planin e zbatimit të Marrëveshjes të dakordësuar tashmë në Bruksel më 27 shkurt? Çfarë prisni nga ky takim? A e nënshkruajnë palët Marrëveshjen?

James Ker-Lindsay: Do të jetë interesante të shihet se çfarë do të ndodhë. Unë shpresoj se ata do ta bëjnë një hap para. Serbia ka qartësisht rezerva për marrëveshjen. Por, në fund të fundit Vuçiç e di se është në interesin e Serbisë arritja e një marrëveshjeje. Kosova është një betejë e pafitueshme për Serbinë. I ka bërë dëm të vërtetë vendit. Kurti duhet të kuptojë se Kosova duhet të bëhet anëtare e plotë e bashkësisë ndërkombëtare. Kanë kaluar pesëmbëdhjetë vjet që kur Kosova shpalli pavarësinë. Ajo duhet t’i bashkohet OKB-së dhe organizatave të tjera ndërkombëtare. Kjo marrëveshje nuk do ta zgjidhë problemin ende. Por, shpresojmë se do të jetë një hap tjetër përpara.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.