Art&dizajn

Filozofia e Epikuri-t për jetën


Si India e Lashtë, edhe Roma e Lashtë njihnin lloje të ndryshme të hedonistëve. Në Indi, Carvaka propozoi që njerëzit të motivohen nga dëshira e tyre për kënaqësi. Ithtarët e Carvaka-s e kuptuan që kënaqësia shpesh shoqërohet me dhimbje.

Sidoqoftë, si cinikë në lidhje me njohurinë dhe të ardhmen, ata nuk zhvilluan një sistem që inkurajonte individët të hiqnin dorë nga kënaqësia afatshkurtër për një kënaqësi më të madhe afatgjatë.

Homologu i mëvonshëm i Carvaka-s, në Greqinë e Lashtë, Cyrenaics, rekomandoi një jetë në kërkim të një kënaqësie të fortë afatshkurtër. (Si ekuivalente bashkëkohore mund të përmendim filozofinë e seksit, drogës dhe rock’n’roll-it.)

Versioni filozofik më i njohur i Hedonizmi u zhvillua nga Epicurus. Epikureanizmi, siç u bë e njohur filozofia, mbrojti heqjen dorë nga shumë kënaqësi afatshkurtra dhe, në vend të kësaj, u përqendrua në kënaqësinë e përgjithshme.

Më e këndshme se një jetë kushtuar kënaqësisë afatshkurtër ishte ajo në të cilën dikush moderonte dëshirat e dikujt.

Epikuri dallonte midis kënaqësive “lëvizëse” dhe kënaqësive “statike”. Kënaqësitë lëvizëse ndodhin kur jemi në procesin e përmbushjes së dëshirave tona, si kënaqësia që ndiejmë nga kruarja.

Këto janë ato të cilave njerëzit zakonisht u referohen kur flasin për kënaqësitë.

Epikuri argumenton se janë këto të fundit, ato më të kënaqshmet. Prandaj, ne nuk duhet të kërkojmë kënaqësitë lëvizëse, por t’i rrëmbejmë dëshirat tona, në mënyrë që të jemi në gjendjen e kënaqësisë statike, duke folur në mënyrë metaforike.

Ka gjithashtu dëshira natyrore, si dëshira për ushqim, që na sjellin kënaqësi të madhe dhe që është e nevojshme që ne t’i plotësojmë. Me këto, zbulon Epikuri, ne duhet të kënaqemi, por jo t’i teprojmë. Dëshirat e tjera janë të natyrshme, por jo të domosdoshme, siç është dëshira për mallra luksoze.

Epikuri mendon se neve na shërbehet më mirë duke mos i kultivuar këto. Megjithëse mund të shijojmë një dëshirë luksoze herë pas here si një vakt luksoz, duhet të jemi të kujdesshëm që të mos zgjojmë një përpjekje për dëshira të tilla. Dëshirat e kota, të tilla si dëshira për pushtet, kontroll ose pasuri të madhe duhet të hiqen plotësisht.

Ndërsa Epikuri shprehet për të kuptuarit e tij të pasurisë: “Nëse dëshironi ta bëni Pitoklin të pasur, mos i jepni më shumë para, përkundrazi, uli nivelin e dëshirave të tij”.

Epikuri gjithashtu mendon se virtytet janë të nevojshme për një jetë të lumtur, ashtu si drejtësia dhe miqësia. Ato janë të vlefshme për aq sa kontribuojnë në një jetë të lumtur ose të këndshme.

Ataraksia, ose jeta e qetë, ishte me të vërtetë qëllimi i Epikurit. Sidoqoftë, kërkohej gjithashtu kapërcimi i tre frikërave: frika nga perënditë, frika nga jeta e përtejme dhe frika nga vdekja.

Epikurianët morën një qasje të ngjashme racionaliste për studimin e çështjeve prapa frikës nga jeta e përtejme dhe frikës së lidhur me vdekjen.

Studimi duhet të na çojë, mendonin epikurianët, në përfundimin se nuk ka asnjë arsye të mirë për të pasur frikë nga jeta e përtejme ose vdekja. Në vdekje, meqë pushojmë së qeni, nuk do të ketë më dhembje. Prandaj nuk duhet pasur frikë nga vdekja.

Studimi tregon gjithashtu se nuk ka arsye të mira për besimin në jetën e përtejme.

Megjithëse shumë nga argumentet specifike të epikurianëve nuk do të përshtaten më me ne, shumë do të gjejnë ende një arsye për të respektuar pikëpamjen e tyre se një jetë me reflektim racional do të çojë në kapërcimin e besëtytnive në lidhje me metafizikën dhe kështu do të ndihmojë individët të shmangin dhimbjet e shoqëruara me besëtytni të tilla.

Kërkimi i Epikurit për jetën e qetësisë në komunitet me njerëz me të njëjtin mendim që ishin të përkushtuar në jetë të thjeshta studimi dhe reflektimi nuk mbeti vetëm një ideal filozofik. Në vitin 306 p.e.s, kur Epikuri ishte 35 vjeç, ai bleu një shtëpi në periferi të Athinës dhe lejoi njerëzit të jetonin atje.

Hapësira, e cila u bë e njohur si Kopshti, lejoi gratë e skllevërit, dhe ajo u bë e para nga shumë komunitete të tilla në të gjithë Mesdheun.

Njerëzit në këto komunitete merrnin pjesë në punën komunale dhe kalonin kohë duke lexuar, soditur dhe shkruar.

Ata në njëfarë kuptimi ishin si bashkësi fetare, por nuk kishin pikëpamje tradicionale të perëndive dhe mbronin jetën e thjeshtë të reflektimit racional në miqësi dhe bashkësi.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com


Lajmet kryesore