Në fillim u duk si hiçgjë, një veprim paksa i çmendur nga ana e një grupi të vogël hebrenjsh fetarë veçanërisht origjinalë që ishin tejet të dashuruar me tokën e Izraelit: marrja me qira e disa dhomave në hotelin A-Naher Al-Khaled në qendra e Hebronit për të festuar së bashku me familjet e tyre Pashkën hebraike të vitit 1968.

Qeveria laburiste e Levi Eshkolit fillimisht u rrudh, që në ditët pas fitores dërrmuese të qershorit 1967 u vendos që “territoret e pushtuara” në dëm të Jordanisë, Egjiptit dhe Sirisë (përveç Jerusalemit Lindor që ishte aneksuar menjëherë) duhej të ruheshin të paprekura, në mënyrë që të mund t’i ktheheshin arabëve në këmbim të paqes dhe njohjes së plotë të Izraelit.

Kolonët e rinj

Por më pas erdhën “jo-të” nga armiqtë, negociatat u zgjatën, OÇP-ja e porsalindur nisi sulmet së bashku me slogane që të kujtojnë ato të Hamasit sot.

Dhe pastaj ishte euforia e fitores dhe sugjerimi shumë romantik i idesë së “kolonizimit të tokës”.

Në fund të fundit ishte trashëgimia e sionizmit të parë, ajo e valëve migratore në fillim të shekullit të njëzetë.

Por karakteri fetar i kolonëve të rinj ishte i ndryshëm. Ata udhëhiqeshin nga një rabin Mosge Levinger, i cili lindi në Jerusalem në vitin 1935, por ishte larg sionizmit socialist.

Nëse kjo predikonte nevojën krejtësisht laike për të punuar tokën për të krijuar “hebreun e ri” të aftë për të mbrojtur veten, Levinger në vend të kësaj foli për kthimin e hebrenjve në rajonet që kishin qenë mbretëritë e Izraelit përpara shkatërrimit të Tempullit të Dytë.

Të parët e bënë atë me pushkë dhe parmendë, të dytët i referoheshin në terma teologjikë një misioni me vullnetin e Zotit.

Por ishte një argument i dytë i propozuar nga Levinger, ai i cili preku thellësisht ndjeshmërinë e liderëve politikë dhe ushtarakë, liderët laburistë si Golda Meir, Ytzhak Rabin, Moshe Allon dhe Moshe Dayan: ai donte të sillte popullin e tij si në Hebron, ku në vitin 1929 popullata palestineze kishte vrarë 69 hebrenj dhe në Kfar Etzion aty pranë, një simbol i luftës së vitit 1948, kur ushtria jordaneze dhe palestineze me vullnetarë vranë 127 luftëtarë të Haganah dhe anëtarë lokalë të kibucit, të cilët ishin duke u dorëzuar.

Dy masakra të cilat në modalitetin e tyre, edhe pse jo në numër, kujtojnë atë që ndodhi më 7 tetor nga duart e Hamasit.

Megjithatë, ajo Pashkë e parë ishte një hap i pakthyeshëm.

Sepse Levinger dhe njerëzit e tij refuzuan të largoheshin të nesërmen.

Një lugtë e gjatë filloi me qeverinë dhe ushtrinë.

Në fund kompromisi ishte braktisja e qendrës së Hebronit (ku ata do të ktheheshin me një grusht shteti dhjetë vjet më vonë) dhe të vendoseshin në një bazë ushtarake gjysmë të braktisur në kodrën me pamje nga Qyteti.

Lindi vendbanimi Kiriat Arba, i cili që atëherë ka mbetur zemra rrahëse e kolonëve ekstremistë.

“Hebraizimi i tokës”

Këtu Levinger vendosi selinë e “Gush Emunim”, bllokut të besimtarëve, misioni kryesor i të cilit ishte “hebreizimi” i tokës me çdo mjet, me çdo çmim, madje edhe duke kërcënuar, grabitur, madje duke vrarë popullsinë palestineze.

Kur shpallni se “Zoti e do”, atëherë bëhet shumë e vështirë të bësh kompromise.

Siç na tha në vitet 1980 Ehud Sprinzak, një nga historianët vendas më të vëmendshëm ndaj të djathtës izraelite “Mallkimi për popullin tonë ishte fitorja e vitit 1967, kur nacionalizmi sionist laik, duke pushtuar vendet e shenjta hebreje, u martua me ksenofobët e djathtë fetarë”.

Për shumë vëzhgues, vrasja e Ytzhak Rabin në vitin 1995, i cili donte paqe në këmbim të dorëzimit të një pjese të tokave, është rezultat i atij bashkimi.

Në vitet 1970, kolonizimi vazhdoi në mënyrë gjysmë klandestine përgjatë linjave të “Planit Allon”, i cili parashikonte aneksimin e Luginës së Jordanit dhe kreshtës së Jerusalemit, Gush Etzion dhe pak gjëra të tjera.

Kolonët prireshin të ngriheshin në baza ushtarake, të cilat më pas u bënë të tyret.

Pika e kthesës, megjithatë, erdhi me “mapach”, revolucioni në zgjedhjet e 1977, kur Likud i Menachem Begin erdhi në qeveri për herë të parë, duke zëvendësuar hegjemoninë Laburiste.

Që atëherë, kolonizimi i Golanit dhe veçanërisht Bregu Perëndimor janë bërë prioritete për të investuar më të mirën.

Mbështetja e qeverisë

Pak para intifadës, kryengritjes së madhe palestineze që shpërtheu në dhjetor 1987, kishte rreth 200 mijë kolonë. Dhuna arabe nuk i ndali, aspak madje.

As fillimi i procesit të paqes midis Rabin dhe Jaser Arafat në vitin 1993. Në të vërtetë, të mbështetur veçanërisht nga organizatat hebreje amerikane, kolonët vazhduan të rriteshin në tokat që supozohej të përbënin shtetin palestinez.

Në vitin 2005, Ariel Sharon tërhoqi 15 mijë kolonët nga Gaza, duke nënkuptuar se Bregu Perëndimor ishte i gjithi i tyre.

Qeveritë e Netanyahut i mbështetën me çdo mjet. Sot ato duken si një prani e pakthyeshme.

Sipas regjistrimit të OKB-së të marsit 2023, ka rreth 700 mijë (nga të cilat 230 mijë në Jerusalemin Lindor) dhe ka 279 vendbanime në Bregun Perëndimor: rreth një e katërta e banorëve në rajon janë të motivuar nga ideologjia, të tjerët nga stimujt ekonomikë nga qeveria.