Ekskluzive, shënimet kritike të Marrëveshjes: Kosova dhe Serbia respektojnë vijat e kuqe, mundësojnë kompromisin, pranojnë marrëveshjen, fitojnë rrugë evropiane dhe mbështetje financiare – ndryshe, izolohen krejtësisht

Kosova dhe Serbia tërhiqen nga vijat e tyre të kuqe për të mundësuar një kompromis “të sinqertë dhe të besueshëm”, derisa normalizimi mes dy vendeve bëhet përmes një menaxhimi të drejtë nga ndërmjetësuesit perëndimorë. Kosova nuk e kërkon “njohjen në qendër” si parakusht i normalizimit, por edhe Serbia zotohet të ketë “marrëdhënie praktike të plota me Kosovën”. Të dyja bashkë “zotohen për zgjidhje paqësore të të gjitha mosmarrëveshjeve”, kurse BE dhe pjesa tjetër e komunitetit perëndimor “mbështesin aktivisht të dyja palët financiarisht”. Nëse refuzohet marrëveshja, “pezullohet rruga e integrimit” dhe vije deri te izolimi që mund të pasojë “me trazira të brendshme”.

Ky është plani i paraqitur në kornizën e re për “Parimet themelore të procesit të normalizimit në mes Kosovës dhe Serbisë” me një aneks për pasojën e mos-nënshkrimit, të cilin e ka siguruar Albanian Post, pak ditë para takimit të Ohrit në mes të kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti dhe Presidentit të Serbisë.

Korniza me “vërejtje të rëndësishme” është një plan që, sipas hartuesve të dokumentit, paraqet tri elemente kryesore.

Fillimisht, thuhet në dokument, përbën “një kornizë për të lehtësuar marrëdhëniet dhe bashkëjetesën paqësore pavarësisht dallimeve të thella midis palëve”.

Elementi i dytë me rendësi është se plani perëndimor i hartuar para takimit, prezanton “një kornizë stabile dhe të besueshme për integrimin në Bashkimin Evropian për Serbinë dhe Kosovën – proces qe finalizohet me integrimin e Kosovë dhe Serbisë krahas shteteve të tjera të Ballkanit Perëndimor”.

Derisa përbërësi i tretë kyç, thotë dokumenti, është se korniza tregon “një proces të mbështetur nga të gjithë 27 shtetet anëtare të BE-së, duke përfshirë edhe ato që nuk e njohin Kosovën si shtet”.

Në këtë non-paper të siguruar nga Albanian Post, që për nga hartimi dhe vendosja e vizionit përngjason me atë të publikuar me 18 shtator, ku jepej një makro-plan për dialogun, thuhet se “teksti final i Marrëveshjes është produkt i një analize të gjithanshme dhe të detajuar të të gjitha përvojave të tashme dhe të mëparshme”.

“Është një produkt politik i veçantë dhe një kompromis i sinqertë i brendshëm i të gjitha shteteve te BE-së – i pranueshëm edhe nga shtetet anëtare që e njohin dhe ato që nuk e njohin Kosovën si shtet”.

Përbërja e Marrëveshjes Themelore të sponzorizuar nga Bashkimi Evropian ka tri elemente kryesore, shkruhet tutje në dokumentin që e posedon Albanian Post.

“Respektohen vijat e kuqe të palëve”, tregohet “përkushtim për paqen dhe vlerat e Bashkimit Evropian” dhe tregohen “detyra e BE-së ndaj gjashtë shteteve të Ballkanit Perëndimor”.

“Për të akomoduar vijat e kuqe të Serbisë që nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, Kosova tërhiqet nga kërkesa e saj për një normalizim vetëm më njohjen reciproke në qendër. Në vend të ballafaqimit me Serbinë, Kosova zotohet të punojë me Serbinë për zgjidhjen e nevojave praktike të të gjithë popujve dhe komuniteteve në Kosovë”, thuhet në dokument kur shpjegohet pozicioni i Kosovës.

“Serbia tërhiqet për të akomoduar vijat e kuqe te Kosovës qe të mos negocioj mbi pavarësinë e saj dhe zotohet të ketë marrëdhënie praktike të plota me Kosovën. Në vend të ballafaqimit për dhe mbi Kosovën, Serbia zotohet të punojë me komunitetin ndërkombëtar për përmirësimin e të gjithë popujve dhe komuniteteve që jetojnë në Kosovë”, shënon në pjesën për Serbinë.

Tek elementi i dytë, “përkushtimi për paqen rajonale dhe vlerat e BE-së” është saktësuar se “Serbia dhe Kosova zotohen për zgjidhje paqësore të të gjitha mosmarrëveshjeve” se, “Serbia zotohet për të mos vepruar në asnjë mënyrë që mund të perceptohet si diplomaci armiqësore ndaj Kosovës” dhe se “Kosova zotohet për një nivel të përshtatshëm të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë në përputhje me vlerat dhe praktikat më të mira të BE-së”.

Në procesin dialogues nuk janë vetëm Kosova dhe Serbia pjesëmarrës, por edhe një faktor i tretë dhe shumë i rëndësishëm, Bashkimi Evropian.

Prandaj, në vizionin që prezanton dokumenti është qartësuar se “Marrëveshja Themelore nuk do të drejtojë vetëm marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës”, por “do të menaxhojë edhe procesin e integrimit të Serbisë dhe Kosovës në Bashkimin Evropian”.

“Për të shmangur gabimet e mëparshme”, BE dhe pjesa tjetër e komunitetit perëndimor “do të mbështesin aktivisht të dyja palët financiarisht, ekonomikisht dhe politikisht në çdo hap të rrugës”.

“Nëpërmjet Procesit të Berlin-it dhe Komunitetit Politik Evropian, BE dhe pjesa tjetër e komunitetit perëndimor do të ofrojnë një kornizë stabile dhe besueshme të integrimit të Serbisë, Kosovës, dhe shteteve tjera të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian”, shkruan në non-paper-in që ka siguruar Albanian Post.

Ndryshe nga herë të tjera, në këtë raund dialogues që pritet të përfundojë me marrëveshje në Ohër, “incentivat e faktorit perëndimor janë krejtësisht të qarta, por ato do jenë edhe të besueshme”.

“Pranimi i marrëveshjes nga Serbia do të fillojë partneritetin strategjik (të shumëpritur) të Serbisë me komunitetin perëndimor. Ky partneritet do ta transformojë Serbinë në një fuqi qendrore ekonomike dhe forcë udhëheqëse politike në rajon. Gjithashtu, do të sjellë Serbinë më afër komunitetit serb të Kosovës”, thuhet në dokument.

Kurse, pranimi i marrëveshjes nga Kosova “do të shënojë fillimin e daljes së Kosovës nga menaxhimi i krizave – moment ky që krijon një mundësi të vërtetë për t’i kushtuar vëmendje zhvillimit substancial socio-ekonomik. Më në fund, Kosova do të jetë në gjendje të rritet vetë”.

Meqë ka pasur një pajtim fillestar me 27 shkurt dhe tashmë ekziston një dokument 11 nenesh me emrin Marrëveshja për Rrugën drejt Normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, pritet që të ketë konkretizim shtesë edhe në Ohër të Maqedonisë së Veriut me 18 mars, dokumenti kryesisht tregon çka kërkohet nga palët dhe çfarë pasi të arrihet marrëveshja, megjithatë, në pjesën e fundit, është rezervuar një segment që flet për rrezikun e dështimit dhe pasojat.

“Komuniteti Perëndimor nuk e ka luksin e dështimit në ‘oborrin e shtëpisë së Bashkimit Evropian dhe NATO-s” thuhet në hyrje të këtij segmenti, duke kujtuar se Rusia po teston vendosmërinë perëndimore në Ukrainë dhe Kina ka arritur një marrëveshje historike midis Arabisë Saudite dhe Iranit duke rezultuar si një akter relevant në zgjidhjen e problemeve globale politike.

Prandaj, sugjerohet, Marrëveshjen Bazë “Serbia dhe Kosova duhet ta pranojnë”.

Ky nuk është qëndrim i Josep Borrell, apo Miroslav Lajçak, por përfaqëson “kompromisin e brendshëm të sinqertë të shteteve te i BE-së” dhe është “i pranueshëm për të gjitha shtetet anëtare – ato qe e njohin dhe nuk e njohin Kosovën”.

Pasi ka unitet, ka edhe qartësi. Kosova dhe Serbia me pranim të marrëveshjes “harmonizojnë pozicionet e tyre me 27 shtetet e Bashkimit Evropian”, nëse e refuzojnë atë, “pezullojnë rrugën e integrimit në BE-së dhe hedhin poshtë të gjitha proceset dhe përfitimet e lidhura me të. Izolimi dhe trazirat e brendshme pasojnë së shpejti”.

“Serbia dhe Kosova mund të vazhdojnë të gëzojnë përfitimet e marrëveshjeve ekzistuese me BE-në dhe me pjesën tjetër të komunitetit perëndimor vetëm nëse ndjekin plotësisht rol konstruktiv në përpjekjet e BE-së dhe komunitetit perëndimit për ndërtimin e paqes dhe stabilitetit. Nuk ka rrugë tjetër”, shënon në një nga paragrafët e dokumentit.

Por, çfarë ndodhë nëse njëri shtet pranon dhe tjetri jo? Atëherë ka dy rrugë.

“Mungesa e harmonizimit të pozicionit të Serbisë me 27 shtetet anëtare të Bashkimit Evropian do të krijojë një mundësi për Kosovën për të u rritur pa nevojën për të bashkëpunuar me Beogradin”,

“Serbia nuk ka veto në unitetin e BE-së/NATO-s. Nëse e refuzon marrëveshjen, Serbia do të humbasë edhe pesë shtetet që nuk e njohin Kosovë. Pavarësisht rezultatit, BE/NATO në fund do të flasin në një zë për Kosovën”, thotë dokumenti trefaqësh.

Kurse, sa i përket Kosovës, “refuzimi për të respektuar marrëveshjet e mëparshme mund të ketë pasoja të rënda për të ardhmen”.

“Në rast zhgënjimi, partnerët perëndimorë nuk do të kenë arsye/incentive për të mbështetur rritjen dhe zhvillimin e mëtutjeshëm të Kosovës. Pa këtë mbështetje esenciale, Kosova mund të shohë prapa-kthim në disa fusha”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com