Në një mëngjes qershori me diell, qyteti historik Safranbolu në Turqinë veriore është i mbushur me jetë.
Butikët tërheqës anës rrugëve shisnin gjithçka, nga sapunët e punuar me dorë deri te llokumet me shije shafrani.
Por çka tërheq vëmendjen janë qindra pallate të veshura me dru në rrugicat e çuditshme të qytetit.
Me fasadat prej guri të bardhë që shkëlqejnë, çatitë e kuqe dhe dritaret me xhama, ato duken drejt e nga një përrallë.
I vendosur thellë brenda provincës Karabuk të rajonit të Detit të Zi të Turqisë, Safranbolu është një ndalesë e rëndësishme karvanesh përgjatë Rrugës së Mëndafshit, rruga e lashtë tregtare midis Kinës dhe Perëndimit.
Qyteti ishte i njohur për tregtinë e tij në rritje të shafranit dhe u bë një qytet i shquar osman në shekullin e XVIII-të, rrugët e tij me kalldrëm të mbushura plot me xhami, hamame dhe këto pallate tradicionale turke të quajtura konaklar.
Sot, ka më shumë se 2 mijë konaklar të epokës osmane në Safranbolu. Shumë prej tyre janë shtëpia e vendasve, ndërsa të tjerat janë shndërruar në hotele butike, restorante, kafene dhe muze.
Jo vetëm që janë të bukura për t’u parë, por këto konaklar janë shembuj të shquar të arkitekturës së qëndrueshme dhe dizajnit të ndërtesave me përgjegjësi shoqërore.
Megjithatë, teksa rëndësia e tyre e bëri qytetin të regjistruar në listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s në vitin 1994, shumë njerëz jashtë Turqisë mbeten ende të pavëmendshëm për ekzistencën e tyre.
Sapo hyn në Çamlıca Konağı, një hotel 300-vjeçar i kthyer në konak, i cili ka mirëpritur mysafirë për gjashtë vitet e fundit, ndjen se ajri i freskët të përfshin.
Është thuajse sikur klima e kondicionuar të jetë ndezur – përveçse nuk ka kondicioner në pamje, vetëm muret prej guri të thjeshtë të korridorit.
Safranbolu ka një topografi dhe klimë unike.
Qyteti i Vjetër ndodhet në shpatet e një përroske të thellë. Vera është e qetë dhe e kthjellët, ndërsa dimrat janë të ftohtë dhe me borë. Ç
amlıca Konağı, si qindra konaklar të tjerë Safranbolu, është krijuar në mënyrë të përkryer për t’u përshtatur me këto ndryshime të temperaturës.
Teksa ecën nëpër korridorin e gjerë prej guri të Çamlıca Konağı dhe ngjit shkallët prej druri për në suitën e gjerë në katin e parë, befasohesh nga sa mirë është i ajrosur i gjithë pallati, edhe në mes të një dite të nxehtë vere.
Dhoma e ndjenjës – një sallë qendrore që lidh të gjitha dhomat e tjera në katin e parë – është veçanërisht e ajrosur dhe e rehatshme.
Sakaq, tavanet e dhomave të miqve në katin e parë janë dukshëm më të ulëta se ato të sallës së pritjes dhe sallës së mëngjesit në katin e parë.
Dhe kjo është bërë me qëllim që të përdoret më pak energji për ngrohjen e këtyre dhomave në dimër, duke i bërë pallatet jashtëzakonisht efikase në energji.
Teksa shikon përmes dritares së vogël të kafazit në suitë, mund të shohësh mure të larta prej guri dhe qerpiçi që rrethojnë rezidencën, duke i siguruar asaj një shtresë shtesë mbulese nga erërat e forta të dimrit të Detit të Zi.
Në Safranbolu ka edhe disa pallate të tjera osmane – disa me mure të shkatërruara dhe bojë të shprishur, të tjera të rinovuara bukur – por të gjitha të dizajnuara me një ndjenjë miqësore mjedisore.
Muzeu i Shtëpisë Kaymakamlar Evi është një muze i vjetër i kthyer në konak që dikur i përkiste Haci Mehmet Efendiut, një komandant i lartë në kazermën ushtarake Safranbolu.
Me mure të larta guri, një përdorim të bollshëm të drurit vendas dhe një dhomë të gjerë divanesh, ndërtesa është përfaqësimi i përsosur i dizajnit ekologjik otoman. Është gjithashtu një shembull i shkëlqyer i teknikës tradicionale të ndërtimit, e cila përfshin ndërtimin e mureve duke mbushur qerpiçin midis kornizave prej druri.
Kjo teknikë jo vetëm që përmirësoi izolimin, por edhe i bëri shtëpitë elastike ndaj tërmeteve.
Një nga pallatet më të bukura osmane është Havuzlu Asmazlar Konagi, një shtëpi e përsosur me pamje që është gjithashtu hoteli i parë butik i Safranbolu.
Edhe pse fillimisht ishte ndërtuar për një familje të pasur të Hüseyin Ağa-s, parimet e qëndrueshme janë respektuar gjithmonë në dizajnimin e dhomave, divanit dhe kopshtit.
Shtimi i një pishine të zbukuruar brenda shtëpisë jo vetëm që i shton bukurinë konakut, por e mban atë të freskët gjatë verës.
Ndërkohë, nëpër rrugicat historike me kalldrëm është magjepsëse të shohësh se si njerëzit e Safranbolu kanë përfshirë politikat e fqinjësisë së mirë në ndërtimin e shtëpive të tyre.
Në një rrugë, fasadat e pasme të të gjithë konaklar-ëve të Safranbolu u ndërtuan në shpatet e kodrave, në mënyrë që shtëpia e askujt të mos pengonte rrezet e diellit, flladin apo pamjen e dikujt tjetër.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
