DiCaprio feston “Parkun Kombëtar të Vjosës”: Sot është bërë historia

Aktori i shumëvlerësuar i Hollywood-it, Leonardo DiCaprio ka festuar pas shpalljes së lumit të Vjosës si Park Kombëtar duke deklaruar se “sot (dje) është bërë historia”.

“Sot (dje) është bërë historia. Bashkëpunimi mes qeverisë shqiptare, shoqërisë civile dhe biznesit dhe ka krijuar Parkun e parë Kombëtar të Lumit të Egër në Evropë. Lumi Vjosa do të rrjedhë i lirë përgjithmonë, nga burimi në det, për ta shijuar brezat e ardhshëm. Një vizion i ri për ruajtjen globale të ujit është këtu. Urime për të gjithë ata që e bënë realitet këtë përpjekje të mahnitshme”, shkruan producenti hollivudian në petkun e aktivistit.

Një nga lumenjtë e fundit të egër në Evropë, ku jetojnë më shumë se 1 mijë lloje kafshësh dhe bimësh, u shpall park kombëtar nga qeveria shqiptare, duke e bërë Vjosën të parin e këtij lloji në kontinent.

Lumi Vjosa rrjedh 270 kilometra nga malet e Pindit në Greqi përmes kanioneve të ngushta, fushave dhe pyjeve në Shqipëri deri në bregdetin e Adriatikut.

I lirë nga digat apo pengesat e tjera artificiale, është i pasur me specie ujore dhe mbështet kafshë të egra të panumërta, duke përfshirë vidrën, shkabën egjiptiane të rrezikuar dhe rrëqebullin ballkanik të rrezikuar në mënyrë kritike, nga të cilët vetëm 15 vlerësohet të mbeten në Shqipëri.

Prej vitesh, ekosistemi i brishtë i Vjosës ka qenë i kërcënuar: në një moment ishin planifikuar rreth 45 hidrocentrale në të gjithë rajonin.

Përveç vlerave ekologjike, lumi ka edhe vlera kulturore dhe ekonomike për më shumë se 60 mijë banorë, që punojnë dhe jetojnë në fshatrat që shtrihen përgjatë brigjeve të tij.

Një park kombëtar, teknikisht, ka mbrojtje ligjore kundër të gjitha projekteve të infrastrukturës, të tilla si hidrocentralet dhe aeroportet. Ndryshe nga një park natyror që nuk e ka këtë lloj mbrojtjeje.

Historikisht, zonat e mbrojtura janë projektuar për ekosistemet tokësore, jo lumenjtë që mund të përshkojnë ato.

Teksa disa parqe kombëtare evropiane janë emëruar pas lumenjve, ekziston vetëm një, Parku Kombëtar Danub-Auen në Austri, që mund të konsiderohet një park kombëtar lumor i vërtetë, pasi është i kufizuar në lumin Danub dhe habitatin e tij bregdetar.

Por, ai park mbulon vetëm një pjesë të Danubit, i cili përndryshe është një nga lumenjtë më të modifikuar në Evropë.

Tani, Vjosa Park Kombëtar bashkë me tre degë të tjera të lumit – lumi Drino, lumi Bënç dhe Shushica – bëjnë atë që quhet Parku i parë në Evropë i një lumi të egër.

Ndaj dhe shpesh degët – për nga rëndësia që kanë – cilësohen si “venat në trupin tonë që qarkullojnë gjak”.

Në janar të vitit 2014, Vjosa tërhoqi për herë të parë vëmendjen e mediave ndërkombëtare.

Asokohe kryebashkiakët dhe vendasit mbajtën konferencën e parë për shtyp në brigjet e Vjosës dhe i bënë thirrje kryeministrit Edi Rama të refuzojë planet e digave dhe në vend të tij të krijojë një Park Kombëtar të Vjosës.

Një vit më pas, ligjvënësit e Bashkimit Evropian i bënë thirrje Qeverisë të ndalojë të gjitha planet e digave.

Protesta e parë ndërkombëtare do të shënohej në vitin 2016, ku Ramës iu dërgua edhe një peticion.

Në viti 2017 Gjykata Administrative në Tiranë vendosi në favor të EcoAlbania dhe përfaqësuesve vendorë ndalimin e një projekti digash.

Investitori turk, Ayen Enerji, dhe Ministria e Mjedisit apeluan vendimin e Gjykatës – që ende nuk është marrë.

Disa vite më pas në shkurt 2020 një nga peticionet më të mëdha shkencore në ekologjinë globale të ujërave të ëmbla bëri thirrje për të ndaluar projektet e digës së Vjosës në Shqipëri.

Kështu, në vitin 2020, Ministria e Mjedisit hodhi poshtë vlerësimin e ndikimit mjedisor të konsorciumit investitor turko-shqiptar dhe diga e propozuar e Kalicaçit nuk do të ndërtohet.

Gjërat morën një rrjedhë tjetër kur në mars të vitit 2021 Patagonia publikoi filmin e ri 6-minutësh “Vjosa Forever”.

Aty shpjegohej situata Shqipëri dhe u bëhej thirrje shqiptarëve dhe evropianëve që të përfshihen dhe të mbështesin mbrojtjen e lumit – i cili tashmë është zyrtarisht Park Kombëtar.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.