COP26 përfundon: Çfarë u vendos për klimën?

Më shumë se një ditë pasi ishte menduar të përfundonte, COP26 më në fund mori fund, me 197 palë që ranë dakord për “Paktin e Klimës së Glasgow-t” – të sapoquajtur.

Pati disa arritje të dukshme. Vendet u angazhuan për të përshpejtuar më tej planet e tyre të dekarbonizimit dhe, veçanërisht, për të forcuar objektivat e tyre të reduktimit të emetimeve për vitin 2030 deri në vitin e ardhshëm – në vend të 2025-ës, sipas planit pesëvjeçar të përcaktuar në marrëveshjen e Parisit.

“Pakti i Glasgow-t për Klimën” është marrëveshja e parë klimatike që planifikon në mënyrë eksplicite reduktimin e qymyrit, karburantin më të keq fosil për gazrat serë.

Vendeve të zhvilluara iu “kërkua” të dyfishonin fondet për përshtatjen në vendet në zhvillim deri në vitin 2025. U miratuan rregulla për të krijuar një kornizë për një treg global të karbonit, duke zgjidhur një problem që kishte pllakosur negociatorët që nga viti 2015.

Nevoja për të reduktuar emetimet globale të gazeve serë nga 45% deri në vitin 2030 u njoh zyrtarisht.

Duke folur nga foltorja e seancës plenare përfundimtare, India kërkoi që të ndryshohej një klauzolë veçanërisht e diskutueshme.

Në vend të një angazhimi drejt “përshpejtimit të përpjekjeve drejt heqjes së energjisë së pandërprerë të qymyrit dhe subvencioneve joefikase për lëndët djegëse fosile”, negociatori kryesor i vendit kërkoi për të përshkallëzuar “përpjekjet për të reduktuar energjinë e pandërprerë të qymyrit dhe për të hequr dorë nga fosilet joefikase”.

Kjo njohje e qartë e qymyrit dhe lëndëve djegëse fosile si nxitësit kryesorë të ndryshimeve klimatike ishte festuar si një përparim i madh.

Bashkimi Evropian, Zvicra dhe shumë vende në zhvillim – të cilat më parë kishin kundërshtuar me forcë që formulimi të zvogëlohej një herë përmes kualifikimeve “pa pakësim” dhe “jo efikas” – shprehën zemërim.

Por ata përfundimisht vendosën se nuk mund ta linin atë të prishte marrëveshjen. Alok Sharma, presidenti i COP26, u dorëzua për pak kohë para lotëve përpara se të dorëzonte paketën e ndryshuar.

“Të gjithë delegatëve u kërkoj falje për mënyrën në të cilën është zhvilluar ky proces. Më vjen shumë keq”, tha ai. Zëri i tij u thye ndërsa përfundoi: “Por unë mendoj se, siç e keni vënë re, është gjithashtu jetike që ta mbrojmë këtë paketë”.

Ndjenja e kompromiseve të pranuara për të ruajtur njëfarë progresi përshkoi orët e fundit të samitit. Shumë vende ishin të zëshme për peshën e lëshimeve që po bënin në ndjekje të konsensusit.

Pothuajse çdo vend në zhvillim shprehu zhgënjimin e thellë që nuk ishte arritur një marrëveshje konkrete për kompensimin e vendeve vulnerable për dëmet që ato po përjetojnë tashmë për shkak të ndryshimeve klimatike.

Pavarësisht se nuk u përmend shumë në përfundim, dështimi i vendeve të zhvilluara për t’u siguruar atyre në zhvillim 100 miliardë dollarët e premtuar prej kohësh në vit deri në vitin 2020 u ndje shumë dhe u bë një pikë pengese në negociata.

Në deklaratën e tij përfundimtare, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, António Guterres, vuri në dukje se vendimi buronte nga “interesat, kushtet, kontradiktat dhe gjendja e vullnetit politik në botë sot”.

Vështirësia në vlerësimin e fryteve të dy javëve të fundit në Glasgow reflekton – në një pjesë të madhe -vështirësinë e shfrytëzimit të një procesi aq sklerotik sa diplomacia ndërkombëtare ndaj një problemi aq urgjent sa ndryshimi i klimës.

Hendeku midis veprimeve të ndërmarra dhe atyre të nevojshme për ta vënë botën në rrugën e duhur për të përmbushur qëllimet e marrëveshjes së Parisit—për të mbajtur rritjen e temperaturës nën 2°C mbi nivelet para-industriale deri në fund të shekullit, dhe mundësisht në 1.5°C – mbetet gjithçka, por në mënyrë të pamundur imponuese.

COP26 arriti të lëvizte në atë territor të paeksploruar, por ka ende shumë punë për të bërë.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.