Çfarë ndodh kur ju kafshon një gjarpër helmues?

Nga 3 mijë specie helmuese, vetëm 15 përqind në botë konsiderohen helmuese për njerëzit për shkak të produkteve toksike që përmban pështyma e këtyre kafshëve.

Shtatë deri në tetë mijë kafshime helmuese ndodhin çdo vit, shumica e viktimave janë burra nga mosha 17 deri në 27 vjeç dhe në rreth 50 përqind të rasteve ata janë të dehur sepse kanë prekur ose keqtrajtuar qëllimisht një gjarpër.

Shumica e kafshimeve janë në gjymtyrët e sipërme. Vdekja ndodh vetëm pesë deri në gjashtë raste në vit. Helmi i gjarprit është një përzierje e disa proteinave toksike dhe enzimave që kanë një mekanizëm të larmishëm dhe të ndërlikuar veprimi: neurotoksina, hemolizina, kardiotoksina, kolinesteraza, fosfataza, etj.

Meqenëse mekanizmi i saktë i veprimit nuk dihet, supozohet se helmet e gjarpërinjve janë përgjithësisht neuro-, kimio-, kardio- dhe angiotoksike.

Pamja klinike

Kuadri klinik dhe rezultati i helmimit ndikohen nga disa faktorë: mosha, përmasat dhe gjendja shëndetësore e viktimës, kështu që fëmijët janë më të rrezikuar sepse u injektohet një sasi relativisht më e madhe helmi. Figura klinike varet nga shumë faktorë, duke përfshirë:

Lokalizimi i kafshimit – një pickim në ekstremitet ose ind dhjamor është më pak i rrezikshëm sesa një pickim në trup, kokë ose injektim i helmit direkt në një enë gjaku.

Lloji dhe madhësia e gjarprit – gjarpërinjtë më të mëdhenj mund të injektojnë sasi më të mëdha helmi – numri dhe kohëzgjatja e pickimeve – në kafshimin e parë sasia e helmit është më e lartë se në ato të mëvonshme, veçanërisht nëse pickimi zgjat më shumë.

Prania e baktereve – mikrobeve anaerobe (clostridia) në zgavrën me gojë të gjarprit ose në lëkurën e viktimës mund të lehtësojë zhvillimin e infeksioneve të rënda në indin nekrotik

Sforcimi fizik (lëvizja, vrapimi) menjëherë pas pickimit mund të përshpejtojë shpërndarjen e toksinave në të gjithë trupin.

Terapia e kafshimit

Terapia e kafshimit të gjarprit konsiston në identifikimin dhe lokalizimin e vendit të pickimit. Mungesa e shenjave të pickimit, mungesa e dhimbjes lokale dhe ënjtja pas 20 minutash, sugjerojnë se kafshimi i gjarprit nuk ka ndodhur.

Kur kujdeseni për një pacient, është e nevojshme ta qetësoni, ta vendosni në shtrirje, të imobilizoni gjymtyrën e kafshuar me splint, në mënyrë që të ngadalësoni përhapjen e toksinave dhe të transportoni të kafshuarin në institucionin më të afërt shëndetësor.

Nëse kushtet anatomike e lejojnë, është e nevojshme të vendosni një fashë të gjerë disa centimetra mbi kafshimin, aq fort sa të tërhiqet një gisht tjetër nën të. Nëse edema lokale bën që ligamenti të jetë shumë i ngushtë, ai duhet të relaksohet dhe të vendoset diçka më afër.

Nuk ka asnjë provë që prerja dhe thithja e menjëhershme e plagës përmirëson prognozën e helmimit, ajo madje mbart rrezikun e infeksionit dytësor, lëndimeve të enëve të gjakut, nervave dhe tendinave – këto masa nuk rekomandohen.

Gjithashtu, aplikimi lokal i kompresave të ftohta nuk rekomandohet më sepse çon në ishemi dhe nxit nekrozë të mëtejshme të indeve.

Pacientët me vetëm simptoma lokale kërkojnë vetëm trajtim simptomatik me analgjezik, qetësues, kontroll të ekuilibrit të lëngjeve dhe elektroliteve.

Në kushte spitalore është i nevojshëm kontrolli i figurës së gjakut (veçanërisht trombociteve dhe eritrociteve), urinës, kohës së pjesshme të tromboplastinës, fibrinogjenit, produkteve të zbërthimit të fibrinogjenit, elektroliteve, uresë dhe kreatininës në gjak. Çdo person i kafshuar duhet të monitorohet për të paktën 12 orë.

Terapia me serum antiviper (antitoksinë) është e vetmja masë trajtimi specifike dhe kufizohet në rastet kur ka shenja sistemike helmimi, si të vjella, diarre dhe rënie të presionit të gjakut.

Para përdorimit të serumit antiviper, është e nevojshme të kryhet një test i ndjeshmërisë së konjuktivës për serumin e kuajve dhe në rast të mbindjeshmërisë, të aplikohet serumi me desensitizim paraprak.

Në të njëjtën kohë, duhet të keni gjithmonë medikamente të përgatitura për trajtimin e anafilaksisë (adrenalinë, bllokues të receptorëve H1 dhe H2) si dhe të sigurohet akses iv (infuzion i tretësirës izotonike).

Antiserumi duhet të jetë specifik për zonën gjeografike në të cilën aplikohet dhe të jetë shumë i pastër. Jepet lehtë, në një farë mënyre, në sasinë 50-80 ml. Në rast helmimi të rëndë me çrregullime të koagulimit ose shenja të hemolizës, duhet të përdoren doza më të larta të antiserumit (150-200 ml), në formën e infuzionit IV. Infuzionet përsëriten çdo 2 orë (50-100 ml), derisa ënjtja lokale dhe problemet e përgjithshme sistemike të largohen.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.