A do të kenë efekt domino bankat libaneze në financat e Lindjes së Mesme?

Libani është i njohur si “Zvicra e Lindjes së Mesme” për dekada për shkak të ligjeve të tij të rrepta mbi fshehtësinë bankare. Por, ndërsa vendi bie gjithnjë e më thellë në krizë ekonomike dhe borxhe, bankat që dikur tërhoqën kaq shumë kapital të huaj në vend janë gjithashtu në telashe.

Ekonomistët vendas vlerësojnë se në tërësi, bankat libaneze kanë detyrime mbi 90 miliardë dollarë (77 miliardë euro) dhe thonë se që nga fundi i vitit 2019, ata kanë kufizuar rreptësisht tërheqjet dhe transferimet e huaja, veçanërisht në dollarë amerikanë.

Ka pasur shumë histori në lidhje me dëmin financiar që i është bërë libanezëve të zakonshëm nga këto lëvizje ndërsa monedha e tyre përfundoi në rënie të lirë. Paundi libanez ka humbur mbi 85% të vlerës së tij ndaj dollarit amerikan në tregun e zi.

Por a munden bankat libaneze, potencialisht të paafta, të paguajnë gjithashtu një efekt domino rajonal të rrezikshëm ? Sakaq, duke shkaktuar të njëjtën vijë problematike për Lindjen e Mesme si Greqia ndaj Bashkimit Evropian gjatë krizës financiare të vitit 2008.

Humbje miliardash

Në fund të vitit të kaluar, diktatori sirian Bashar Assad shfajësoi problemet e vazhdueshme ekonomike të vendit të tij. Kjo, me faktin se diku rreth 20 deri në 42 miliardë dollarë që i përkisnin depozituesve sirianë ishin bllokuar në Liban. Biznesmenët sirianë kanë përdorur prej kohësh bankat libaneze për të shmangur sanksionet ndërkombëtare dhe kufizime të tjera.

Më herët në vitin 2020, hulumtimi nga një takim në Jemen, Qendra Sanaa për Studime Strategjike, sugjeroi se rreth 20% e rezervave të valutave të huaja të Jemenit, që vlerësoheshin në rreth 240 milionë dollarë, ishin bllokuar në bankat libaneze.

Dhe në rajonin gjysmë-autonom verior të Irakut, Kurdistan, politikanët pretendonin se para deri në 1 miliard dollarë nga shitjet e naftës, ishin bllokuar me Bankmed-in e Libanit.

Libani nuk mund t’i paguajë ato borxhe

Tashmë është e qartë se miliarda dollarë nuk mund të rikuperohen kurrë sepse bankat libaneze nuk kanë fonde për t’u paguar depozituesve.

Në gusht të vitit 2020, banka qendrore e vendit tha se bankat lokale kishin gjashtë muaj për të rritur sasinë e kapitalit që ata e mbanin në 20%. Ky kapital përfshin aktivet, paratë e gatshme dhe aksionet në zotërim të një banke, të cilat mund t’i përdorë për t’i bërë ballë një krize. Në krahasim, bankat e mbikëqyrura nga Banka Qendrore Evropiane kishin një raport kapitali prej rreth 15% në 2019.

Bankierët qendrorë libanezë thanë se nëse bankat lokale nuk mbledhin para, qeveria do t’i merrte ose do t’i detyronte të dilnin nga tregu. Si përgjigje, disa banka libaneze kanë shitur filiale në vende të tjera, përfshirë Egjipt dhe Jordani, dhe gjithashtu ka pasur pushime nga puna në sektorin bankar libanez, i cili punëson rreth 25 mijë njerëz.

Sidoqoftë, ai afat i shkurtit 2021 ka kaluar dhe nuk ka ndodhur as rritja e kërkuar e kapitalit, me vlerë prej rreth 4.1 miliard dollarë dhe as likuidimet e bankave. Kriza bankare libaneze vazhdon. Si të shikosh një “rrënojë treni në lëvizje të ngadaltë”, shkruajti këtë muaj kolumnisti libanez i ekonomisë, Dan Azzi.

Para të reja për borxhet e vjetra

Qeveritë dhe bizneset në Lindjen e Mesme depozitojnë paratë e tyre në bankat libaneze për një numër arsyesh. Duke përfshirë ligjet e rrepta të fshehtësisë bankare dhe përjashtimet nga taksat. Pa harruar dhe faktin që, për vite me rradhë, bankat vendase po ofronin norma interesi të fryra në depozitat me dollarë amerikan në mënyrë që të joshnin më shumë depozitues.

Siç njoftoi botimi i specializuar ‘International Banker’, “periudha pas krizës financiare e gjeti Libanin si një nga vendet e pakta që u ofron investitorëve norma shumë tërheqëse të kthimit. Kjo e bëri kombin e vogël të Lindjes së Mesme një magnet për investitorët e pasur nga e gjithë bota”.

Si rezultat, Libani ka përfunduar me një nga raportet më të larta të borxhit në botë ndaj GDP-së. Ky numër krahason atë që prodhon një vend, prodhimin e brendshëm bruto, me aftësinë e tij për të paguar atë që i detyrohet. Libani vlerësohet në rreth 172% për vitin e kaluar. Me fjalë të tjera, vendi fitoi rreth 18 miliardë dollarë në vitin 2020 por detyrohet rreth 93 miliardë dollarë. Midis ekonomive të zhvilluara, vetëm Japonia dhe Greqia gjenden në një situatë më të keqe.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.