100-vjeçarët e fshatit të largët në Sardenjë

Nëse ka një gjë që fshati malor i largët i Perdasdefogu-t duhet të sigurojë – që ai të ketë gjithmonë një furnizim të qëndrueshëm – janë qirinj ditëlindjeje. Tashmë këtë vit, 500 janë dashur për të dekoruar ëmbëlsirat e ditëlindjes së pesë banorëve që mbushën 100 vjeç.

Mendohet se librat, ajri i pastër dhe shoqërimi kanë ndihmuar në jetëgjatësinë e tyre.

Çdo moment historik zakonisht nënkupton një festë që përfshin të gjithë qytetin. Kryebashkiaku, Mariano Carta, i dhuron një medalje 100-vjeçarit, i cili më shpesh sesa jo mund të kujtojë detaje të jetës së tyre gjatë shekullit të kaluar me një kthjelltësi të jashtëzakonshme.

“Sa herë që një qytetar feston 100-vjetorin e lindjes, ndjehet sikur kam një histori para meje, një monument i gjallë”, tha Carta. “Këtu janë njerëzit që tregojnë histori të vogla të ndërthurura me një histori më të madhe. Ndihem shumë me fat”.

Një pjesë e asaj historie është pasqyruar në 16 fotot e 100-vjeçarëve, të gjallë ose të vdekur, që rreshtojnë muret në të dyja anët e autostradës kryesore të qytetit.

Aty është Vittorio Palmas, i cili i mbijetoi kampit të përqendrimit Bergen-Belsen gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe vdiq në vitin 2019, në moshën 105 vjeç. Ka edhe një pikturë murale kushtuar qytetarit më jetëgjatë të qytetit të mbijetuar deri më sot – Consolata Melis, e cila vdiq në vitin 2015, në moshën 108 vjeç.

Consolata ishte më e madhja në familjen e nëntë vëllezërve dhe motrave që fituan famë në vitin 2012 pasi hynë në Rekordet “Guinness” si vëllezërit dhe motrat më të vjetër në botë.

Një bllok guri në hyrje të Perdasdefogu-t, një qytet i ngritur lart në malet e thepisura të Sardenjës juglindore dhe i arritshëm vetëm nga një rrugë e ngushtë, me gjarpërim, feston vëllezërit dhe motrat Melis me mesazhin: “Perdasdefogu, rekord botëror për jetëgjatësinë familjare”.

Njëri nga vëllezërit e motrat që shpresojnë të bëhen 100-vjeçar është Adolfo 98-vjeçar. Tre më të vegjlit në familje – Vitalio, 90 vjeç; Fida, 89 vjeç dhe Mafalda, e cila në moshën 87 -vjeçare quhet “foshnja”, jetojnë në kryeqytetin Sardenjës, Cagliari.

Prindërit e tyre ishin Francesco Melis, i cili shërbeu gjatë Luftës së Parë Botërore dhe Eleonora Mameli, e cila mori një medalje nga qeveria fashiste e Benito Musolini-t në 1939-ën për lindjen e shumë fëmijëve. Ishin gjithsej 11; dy nuk arritën në moshën madhore.

Por brezi i jetëgjatësisë nuk kufizohet vetëm në familjen Melis. Perdasdefogu aktualisht është shtëpia e tetë 100-vjeçarëve – katër burra dhe katër gra – në një popullsi prej 1 mijë e 740. Dhjetë qytetarë të tjerë mund të mbushin 100 vjeç brenda dy viteve të ardhshme.

Në të gjithë Italinë, numri i njerëzve që jetojnë deri në 100 vjeç ose më shumë po rritet me shpejtësi.

Sipas shifrave të Agjencisë Kombëtare të Statistikave, që nga 1 janari 2021, kishte 17 mijë 935 qindvjeçarë, nga 14 mijë e 456 në vitin 2019 dhe 11 mijë në 2009-ën.

Sardenja është identifikuar si një nga pesë rajonet në botë që kanë përqendrime të larta të 100-vjeçarëve. Ka 534 njerëz që janë 100 vjeç ose më të vjetër, ose 33.6 për çdo 100 mijë banorë.

Perdasdefogu është unik në kuptimin që numri i 100-vjeçarëve në një qytet me madhësinë e tij është 13 herë më i lartë se mesatarja kombëtare.

Historia të ndryshme

Jo shumë kohë më parë Adolfo Melis po shërbente pije në barin e hapur nga babai i tij në 1958-ën.

Duke lënë mënjanë përshtatshmërinë familjare, Adolfo, i cili punoi në ferma në vitet e tij më të vegjël, është i bindur se arsyeja kryesore për jetëgjatësinë e tyre është dieta.

Ushqimi ishte i pakët – një vit para se të lindte Consolata, kishte protesta kundër mungesës së ushqimit në Perdasdefogu – por babai i tyre ishte i pari në qytet që krijoi një kopsht perimesh.

“Gjithçka që hanim erdhi nga kopshti”, tha Adolfo. “Ajo që vendosni në stomak është shumë e rëndësishme – nëse abuzoni me stomakun, ai nuk reziston”.

Ka shumë mish në dietën lokale, si dhe disa peshq (deti është rreth një orë me makinë), por truku është të “hani pak, por ushqim të vërtetë”, sipas Adolfo-s.

Në moshën 102-vjeçare, Bonino Lai është ende president i ekipit të futbollit të Perdasdefogu-t. Një punonjës zyre para se të dilte në pension, Bonino tha se janë aktivitetet e thjeshta që e mbajnë atë të vazhdojë. “Leximi, ecja, loja me letra – gjërat e thjeshta janë gjërat më të mira”.

Perdasdefogu është i largët dhe shumica e popullsisë janë të moshuar, por kjo nuk do të thotë se qyteti nuk është i gjallë.

Ajo pret disa ngjarje kulturore gjatë gjithë vitit, përfshirë një festival letrar. Librat besohet se në vend kanë luajtur një rol në jetëgjatësinë e banorëve.

Pranë fotografisë së Vittorio Palmas, i cili mban në dorë një kopje të librit “Njëqind vjet vetmi” të Gabriel Garcia-s, është një shenjë që thotë: “Leximi të mban gjallë”.

Festivali letrar organizohet nga Giacomo Mameli, një kushëri i largët i vëllezërve dhe motrave Melis, i cili ende punon si gazetar në moshën 80-vjeçare.

Në ngjarjen më të fundit në korrik, Antonio Brundu, 103 vjeç, ishte në rreshtin e parë për të dëgjuar një diskutim me Jonathan Hopkin, një profesor i politikës në Shkollën Ekonomike të Londrës.

Të moshuarit e tjerë janë po aq aktivë – Vittorio Lai, 99 vjeç, ende vozit dhe gjuan dhen të egër.

“Kushtet tona mjedisore luajnë një rol vendimtar”, tha Mameli. “Ne jetojmë në një vend ku ajri është i pastër. 100-vjeçarët tanë ishin në lëvizje të vazhdueshme në një mjedis të shëndetshëm – duke mbledhur dru zjarri ose duke punuar në ndarjet e tyre”.

“Një faktor tjetër i rëndësishëm është se Perdasdefogu ruan ndjenjën e bashkësisë. Të moshuarit ende jetojnë në shtëpi dhe jo në azile. Shoqëria është aq e rëndësishme sepse nëse keni kontakte të mira shoqërore, mbani mend, flisni dhe vlerësoni – jetoni mirë”.

Marrë nga The Guardian përshtatur për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.