10 vite nga protestat në Gezi Park, “sot votohet për drejtësi”

Për disa qytetarë të Turqisë balotazhi i kësaj të diele është diçka më shumë.

Ata – të cilët janë të trembur nga një shtypje e shtetit ndaj demonstratave mbarëkombëtare si një dekadë më parë – mendojnë se e sotmja është një shans për të marrë më në fund drejtësinë kundër atyre që kryen sulme të rënda ndaj protestuesve.

Hakan Yaman, 47 vjeç, një shofer minibusi duke u kthyer nga puna në maj 2013, u godit me një bombolë gazi lotsjellës dhe më pas u sulmua brutalisht nga policia.

Ai gjatë kësaj jave ka dhënë shumë intervista për mediat botërore.

“Nuk mund të merrja frymë. Policia filloi të më rrihte. Njëri prej tyre më nxori syrin me një shufër hekuri. Më hodhën në zjarr. U shtira si i vdekur për të mbijetuar”, tha ai në një intervistë këtë javë.

Kanë kaluar 10 vjet. Askush nuk është nxjerrë ende në gjyq.

“Nuk do të dorëzohem derisa të dënohen policët”.

Në atë vit, demonstrata të vogla kundër planeve për të ndërtuar një qendër tregtare në parkun Gezi, në sheshin qendror Taksim të Stambollit, u rritën në qindra mijëra njerëz që protestonin kundër qeverisë në mbarë vendin – dhe shkaktuan një goditje të ashpër.

Grupet e të drejtave të njeriut thonë se 11 njerëz u vranë dhe më shumë se 8 mijë u plagosën në reagimin e shtetit, ndërsa më shumë se 3 mijë u arrestuan.

Qeveria e presidentit, Recep Tayyip Erdogan, tha se goditja ishte e garantuar duke pasur parasysh kërcënimet ndaj shtetit dhe ai i ka quajtur protestuesit “grabitës” të cilët ishin financuar pjesërisht nga jashtë.

Ky i fundit është një pretendim i mohuar nga të pandehurit dhe grupet e shoqërisë civile.

Shoferi i minibusit, Yaman, u bë një nga simbolet e dhunës së ushtruar gjatë protestave.

Ai ishte në mesin e 11 personave që pësuan humbje të syve për shkak të dhunës së policisë. Sulmi i la mollëzën, ballin dhe hundën dhe kafkën e tij të thyer.

Yaman tha se ka kryer 12 operacione dhe planifikon dy të tjera.

Asnjë ndjekje penale nuk u hap kundër oficerëve të dyshuar të policisë në rastin e Yaman.

Në tetor 2013, Amnesty International filloi një fushatë të quajtur “Çfarë ndodhi me Hakan Yaman?”, duke u bërë thirrje autoriteteve turke t’i japin fund pandëshkueshmërisë.

Protesta shënoi sfidën më të madhe popullore në mbretërimin dy dekadash të Erdogan-it dhe përvjetori i saj i dhjetë vjen ndërsa turqit shkojnë drejt qendrave të votimit për balotazhin kundër kundërshtarit të opozitës, Kemal Kilicdaroglu.

Erdogan shihet në avantazh, pasi ai mori 49.5% mbështetje në raundin e parë më 14 maj kundrejt Kilicdaroglu me 44.9%.

Disa familje të të pandehurve të burgosur të Gezi-t thonë se balotazhi është një mundësi për të rikthyer sundimin e ligjit dhe demokracisë në Turqi, duke pasur parasysh premtimet e opozitës për të riparuar gjyqësorin.

Kritikët e reagimit ndaj demonstratave thonë se qeveria e ka kriminalizuar mosbindjen civile paqësore kundër represionit shtetëror.

Në vitin 2013, policia përdori gaz lotsjellës dhe plumba gome për të shpërndarë demonstruesit.

Viktimat dhe grupet e të drejtave thonë se brutaliteti kundër protestuesve shpesh mbeti i pandëshkuar.

Në vitin 2020, Erdogan i quajti protestat e vitit 2013 “një sulm të urryer që synon njerëzit dhe shtetin ashtu si grushtet e shtetit”.

Në tubimet parazgjedhore të këtij viti ai i quajti protestuesit “plaçkitës”.

Alper Tas, një zyrtar i Partisë së Majtë, tha se votuesit “u detyrohen” atyre që vdiqën dhe u burgosën.

“Do të votojmë në 10-vjetorin e rezistencës së Gezi”.

Vitin e kaluar, shtatë persona u dënuan secili me 18 vjet për “përpjekje për të rrëzuar qeverinë” lidhur me rolet e dyshuara në trazirat e Gezi-t.

Filantropisti, Osman Kavala, emri më i njohur, u dënua me burgim të përjetshëm pa lirim me kusht për orkestrimin e protestave.

Të pandehurit i mohojnë akuzat.

Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut ka vendosur se Turqia duhet të lirojë Kavalën dhe të tjerët për shkelje të të drejtave të tyre.

Është injoruar dhe Turqia tani përballet me një pezullim të mundshëm nga Këshilli i Evropës.

Parku Gezi – një copë pemësh dhe shatërvanësh mes betonit dhe trotuarit të Sheshit Taksim – ndodhet midis pikave historike të dy kampeve politike të Turqisë: Qendrës Kulturore Ataturk që u rindërtua si një teatër opere dhe Xhamisë Taksim.

Begum Ozden Firat, profesor i sociologjisë në Universitetin Mimar Sinan në Stamboll, tha se protestat bashkuan në mënyrë unike segmente të ndryshme të shoqërisë.

“Ne jemi të mbërthyer me politikën e identitetit, por Gezi, edhe si park edhe si kryengritje, ofron diçka krejtësisht të re”.

Marrë nga “Reuters”, përshtatur për Albanian Post 

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.