Nën rërën e një plazhi, në një qytet të shkretë sudanez të quajtur Old Dongola, në bregun lindor të lumit Nil, arkeologët kanë zbuluar gjurmët e një kohe kur vendi ziente nga jeta.
Konkretisht, ata kanë rënë në gjurmët e një kishe, e cila duket të jetë më e madhja e zbuluar ndonjëherë në rajonin Nubian, që përfshin pjesë të Egjiptit dhe Sudanit të sotëm.
Arkeologët nga Qendra Polake e Universitetit të Varshavës për Arkeologjinë Mesdhetare (PCMA) besojnë se kanë gjetur dy mure të absidës së kishës, portrete të pikturuara të Dymbëdhjetë Apostujve dhe mbulesën me kupolë të një varri.
Artur Obłuski, drejtor i PCMA-së, ka deklaruar se varri mund të ishte vendi i prehjes së një kryepeshkopi të fuqishëm nga periudha e krishterë e Nubia-s.
Nubia zgjati përafërsisht nga shekulli i VI-të deri në shekullin e XIV. Kjo teori bazohet në paraqitjen e një kishe tjetër antike të gjetur në Sudan në vitet 1960, pak në perëndim të varrit me kupolë të një peshkopi.
Megjithëse më shumë se 90% e popullsisë së Sudanit sot praktikon fenë islame, ish-Mbretëria e Makuria-s u shfaq si një kështjellë e krishterë në shekullin e VIII.
Makuria kishte kryeqytetin e saj në Dongola, në Nil në Sudanin modern, ku arkeologët polakë kanë gjetur gjurmë që nga viti 1964. Makuria drejtoi një rajon të gjerë të Afrikës për gjashtë shekuj.
Salla e Fronit të qytetit, një ndërtesë mbretërore që u shndërrua në një xhami kur ra mbretëria, është ndoshta struktura më e spikatur që qëndron atje nga periudha makuriane, krahas varreve të mëvonshme me kupola myslimane.
Obłuski tha se ekipi i tij nuk kishte pritur të gjente një katedrale në kështjellën antike të qytetit, por në vend të kësaj një lloj sheshi të qytetit.
Në vitet 1960, një kishë ishte zbuluar jashtë mureve të Dongola-s dhe supozohej të ishte vendi kryesor i adhurimit të kryeqytetit antik.
Zbulimi i ri vë në dyshim këtë supozim – dhe sugjeron se mund të ketë qenë një më i madh, më dramatik, në mes të qytetit.
Salim Faraji, një studiues i Nubia-s mesjetare në Universitetin Shtetëror të Kalifornisë, Dominguez Hills, shkroi në një e-mail se zbulimi “nuk është aspak befasuese”.
“Old Dongola ishte selia e një mbretërie të fuqishme të krishterë në Nubia-n Mesjetare që zhvilloi diplomaci të huaj me Muslimanët e Egjiptit, Bizanti dhe Perandoria e Shenjtë Romake”, vijon e-mail-i i saj.
“Zbulimi arkeologjik konfirmon më tej rolin e rëndësishëm të Mbretërisë së Makuria-s dhe qendrës së saj perandorake dhe kishtare Old Dongola”, potencoi ajo.
Duke ilustruar forcën e Makuria-s, Faraji shpjegon se mbretëria zhvilloi një shtetrrethim në Kajro në shekullin e VIII-të dhe u bashkua me forcat e krishtera evropiane si aleatë gjatë kryqëzatave në shekullin e XII-të.
Obłuski u bëri jehonë këtyre ndjenjave, duke shpjeguar në një e-mail se Makuria ishte “një mbretëri e përrallës”, por tani është një “mbret i harruar”, dhe kështu tokë pjellore për kërkime arkeologjike.
Mbretëria, shkruan ai, “ndaloi përparimet e Islamit në Afrikë për disa qindra vjet” edhe kur ato forca “pushtuan gjysmën e Perandorisë Bizantine”.
Në kulmin e saj, shkruan ai, mbretëria ishte me madhësinë e Spanjës dhe Francës së bashku, dhe Old Dongola ishte me madhësinë e Parisit modern.
Duhen bërë kërkime të mëtejshme për të konfirmuar nëse zbulimi i ri është me të vërtetë një katedrale – por pa marrë parasysh se çfarë shfaqet, ai na sjell një hap më pranë mbretërisë së Makuria-s dhe një histori që nuk duhet të gërmohet.
/Albanianpost.com
