Vrasja e Jamal Khashoggi, në syrin e një regjisori

Vitet e fundit kanë parë një valë dokumentarësh të krimit të vërtetë nga e gjithë bota. Por është e pazakontë të gjesh një në të cilën historia të shpaloset në sfondin e gjeopolitikës globale dhe titujve në të gjithë botën deri në datën e lëshimit.

Regjisori, Bryan Fogel, po diskuton filmin e tij të ri, The Disissident, në lidhje me vrasjen e gazetarit Jamal Ahmad Khashoggi.

Është e rrallë që një film artistik mbivendoset aq ngushtë me lajmet e ditës.

Ndërkohë bota është duke pritur nga administrata e Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (SHBA), Joe Biden, për analizën e Agjencisë Qendrore të  Inteligjencës (CIA). Analiza ka të bëjë me faktet dhe arsyen e vrasjes së gazetarit në vitin 2018. Ngjarja ndodhi në Konsullatën Saudite në Stamboll. Ku CIA konfirmoi se ajo ishte kryer me udhëzimin e sundimtarit de facto të Arabisë Saudite, Mohammed bin Salman.

Khashoggi, ishte një kundërshtar i regjimit Saudit, me bazë në SHBA. Ai shkruajti rregullisht duke kthyer në qendër të vëmendjes atë që po ndodhte në Arabinë Saudite. Duke akuzuar bin Salman-n, i quajtur MBS, ku pa mëshirë kapi me efikasitet pushtetin në kurriz të anëtarëve të tjerë të familjes qeverisëse të vendit. Gjithashtu ka ndjekur penalisht një luftë brutale në Jemenin fqinj, i cili deri vonë ishte mbështetur nga shitja e armëve nga SHBA-ja.

Analistët raportojnë se u donte një ndryshim i Shtëpisë së Bardhë që të publikohej raporti i CIA-s. Pasi MBS-ja kishte lidhje të ngushta me administratën Trump dhe me vetë familjen e Trump-it.

Filmi i Fogel, e sheh krimin kryesisht përmes syve të dy personave.

Hatice Cengiz, e fejuara e Khashoggi-n, e la atë në derën e konsullatës, ku supozohej se do të merrte dokumentet e nevojshme për martesën e tyre. Nga ku ai nuk doli më kurrë.

Historia e gazetarit

Omar Abdulaziz është një 27 vjeçar me origjinë Saudite me bazë në Canada dhe kritik i regjimit. Ai dhe Khashoggi u bënë miq në vitin 2017. Pasi gazetari, iku në SHBA, pas një goditjeje të fjalës së lirë dhe mospajtimit.

Të dy punuan së bashku në një fushatë të mediave sociale online, për t’iu kundërvënë regjimit saudit.

Ky aktivitet, sugjeron filmi i Fogel, është ai që çoi në vrasjen e tij.

Zemërimi mbi vrasjen, të cilën sauditët u përpoqën në fillim për të mohuar prerazi se kishte ndodhur, arriti një hap të ri. Qeveria turke nxori përgjime të telefonatave, që shërbimet e saj të inteligjencës kishin regjistruar fshehurazi brenda konsullatës.

Diskutimet tronditëse se si të copëtohet dhe asgjësohet trupi janë një nga qendrat kryesore të Disidentit. Krahas fushatës së Cengiz për drejtësi dhe llogaridhënie dhe rrëfimit të Abdulaziz për brutalitetin tiranik të regjimit.

Vështirësitë që kaloi Fogel

Fogel, që të ishte në gjendje të bënte filmin, i duhej të ndërtonte besim te subjektet e tij. Të cilët ishin në qendër të një vorbulli mediatike. “Ishte një kohë shumë e vështirë sepse ndërsa isha duke kërkuar për Hatice Cengiz, një muaj pas vrasjes së Jamal, çdo gazetar në botë po i afrohej”, thotë ai. “Omar Abdulaziz u përmbyt me kërkesa.”

Çmimet e Akademisë ndihmuan në krijimin e mirëbesimeve të tij. Por Fogel ende duhej të krijonte një lidhje besimi me subjektet e tij në një kohë të frikshme për ta.

“Në rastin e Hatice, unë udhëtova për në Stamboll dhe pesë javët e para që isha atje, jo vetëm që nuk xhiruam, por thjesht do të mblidheshim dhe do të flisnim për jetën. Ajo nuk fliste shumë anglisht në atë kohë, kështu që ne do të uleshim me përkthyesi”.

Një proces i ngjashëm ndodhi me Abdulaziz në Montreal.

“Ai po jetonte në një hotel nën mbrojtjen e inteligjencës kanadeze. Ne filluam të xhironim nën marrëveshjen që sa herë që filmoja me të, do ta lija me kartat e kamerës sepse ai nuk e dinte nëse donte të bëhej pjesë e tij akoma. Gjysmën e kohës që po planifikonim të qëllonim me të, nuk mundëm sepse atë ditë kishte një kërcënim me jetë. Dhe rreth gjashtë muaj pas tij, Omar i kthen kartat e kamerës dhe shkon, Mirë, unë ju besoj djemve. Ti je vëllai im”.

Dissidenti u shfaq në premierë një vit më parë. Ku pati vlerësime pozitive. Por më pas ndodhi diçka e çuditshme.

Netflix, Amazon dhe shërbimet e tjera transmetuese nuk pranuan të bënin një ofertë.
Thashethemet u ngritën rreth asaj se si presioni saudit po trembte blerësit. U deshën tetë muaj për të gjetur një distributor të gatshëm të merrte titullin.

“Fakti që ka luftuar dhe që nuk kemi një distributor global është zhgënjyese”, thotë Fogel.

 Shtylla e Biden

“Shpresojmë që administrata e Biden të tregojë vërtet një shtyllë kurrizore dhe t’i mbajë qëndrim Arabisë Saudite dhe shkeljeve të tyre të të drejtave të njeriut. Kjo mund të hapë derën që shumë prej këtyre kompanive të mëdha globale nuk do të kenë frikë. Nën administratën e Trump-it, kjo frikë ishte e përhapur sepse nuk po i dilnit vetëm Arabisë Saudite, por po merrnin gjithashtu qeverinë e SHBA-së”, tha Fobel.

 Fobel thotë se është e diskutueshme se sa shumë gjëra kanë ndryshuar. Sipas tij, Biden është kritikuar gjerësisht për reagimin që ka pasur ndaj raportit të CIA-s. Pasi Biden gjatë fushatës zgjedhore vitin e kaluar, deklaroi se Arabia Saudite do të “paguante çmimin” për veprimet e saj.

 Asnjë nga masat e kufizuara të marra nuk prek drejtpërdrejtë bin Salman-in. Pasi zyrtarët amerikanë përmendin rëndësinë e marrëdhënies saudite për interesat gjeopolitike të SHBA-së.

Nga ana tjetër Qeveria Saudite, ka refuzuar me forcë raportin e CIA-s të bin Salman si nxitës të krimit.

 Fogel beson se pyetja e vërtetë është nëse Mbreti Salman, i cili është në të 80-at e tij dhe ende sundimtari titullar i Saudit, do të kishte fuqinë për të ndaluar djalin e tij nëse ai dëshironte.

“Unë mendoj se kjo duhet të përcaktohet. Shumica e agjencive të inteligjencës ose njerëzve që shkruajnë dhe raportojnë për Arabinë Saudite mendojnë se është shumë e vështirë. Kjo sepse bin Salman gjatë viteve të fundit ka bërë kaq shumë gjëra për të rritur fuqinë e tij. Por mendoj se koha do ta tregojë. ”

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.