Vinicius Junior dhe racizmi në futbollin spanjoll: Çfarë nuk shkon?

Tashmë kanë kaluar pesë ditë nga ngjarjet tronditëse të së dielës, kur Vinicius Junior u keqtrajtua në mënyrë raciale nga tifozët e Valencia-s.

Nuk ishte larg hera e fundit që ylli i krahut të Real Madrid-it të shënjestrohej në një fushë futbolli spanjoll. La Liga ka paraqitur nëntë ankesa ligjore në lidhje me një abuzim të tillë që nga tetori i vitit 2021. Në janar, një manikin e brazilianit u var nga një urë autostrade pranë terrenit stërvitor të Real-it.

Pas ndeshjes të së dielës, gjatë së cilës ai u përball me tifozët e Valencia-s, Vinicius Jr postoi në rrjetet sociale duke shkruar: “Kampionati që dikur i përkiste Ronaldinho-s, Ronaldo-s, Cristiano Ronaldo-s dhe Lionel Messi-t, sot i përket racistëve”.

Që atëherë, ka pasur një reagim të madh global dhe problemi i racizmit brenda futbollit spanjoll është vënë në qendër të vëmendjes si kurrë më parë.

“Kur denonconi racizmin, ata fajësojnë viktimën – siç po e shohim ne”

Shkrimtari spanjoll dhe tifoz i Valencia-s, Moha Gerehou nuk po e shikonte ndeshjen të dielën, por u bë i vetëdijshëm për atë që ndodhi kur Vinicius Jr postoi në mediat sociale më pas.

“Mendova, oh jo, ka ndodhur përsëri. Nuk është hera e parë, as e dyta, as e treta që Vinicius Jr është viktimë e një situate raciste. Dëgjova se i kishin bërtitur ‘majmun’ dhe më pas pashë imazhet”, thotë Gerehou.

Këtë herë ka qenë ndryshe, për reagimin e tij. Dhe për të folur kaq qartë, me një mesazh kaq të fortë, duke thënë se Spanja ishte një vend racist. Në atë kohë populli spanjoll u ndje i ofenduar. Kjo është ajo që filloi gjithë këtë debat.

Është e rëndësishme të kuptohet konteksti spanjoll. Nuk ka asnjë njohje të racizmit në këtë vend. Kuptimi spanjoll i racizmit karakterizohet nga tre ide, skllavëria në Shtetet e Bashkuara, aparteidi në Afrikën e Jugut dhe Adolf Hitleri. Kur denoncon një situatë racizmi, por nuk arrin ato nivele, automatikisht minimizohet. Ata thonë se është një rast i izoluar.

E vërteta është se racizmi në Spanjë nuk është aq i rrallë apo i izoluar, është diçka që ndodh çdo ditë, diçka strukturore që prek gjithçka, politikën e migracionit, politikën e strehimit, arsimin. Gjithçka që po përjeton Vinicius Jr, të gjithë njerëzit me ngjyrë janë përpjekur të ngrenë zërin dhe kanë përjetuar të njëjtën gjë.

Të gjithë kemi kaluar momente në jetën tonë, situata ku denonconi një episod racizmi dhe në vend që t’ju kuptojnë, reagimi ka vënë në dyshim përvojën tuaj. Ose fajësojnë viktimën, siç po shohim.

Njerëzit thonë se Vinicius Jr është një provokator. Më shumë ka të bëjë me atë se kush është “zezaku i mirë” dhe “i ziu i keq”. Në Spanjë, kur sheh një person me ngjyrë që sillet sipas standardeve që konsiderohen të pranueshme nga shoqëria e bardhë, kjo është në rregull. Por në moment, kur ju nuk i përmbaheni atyre standardeve, për shembull, kur ngrini zërin dhe thoni se ka racizëm dhe padrejtësi, ose kur shfaqeni në një vend që ata nuk presin t’ju shohin, atëherë fillojnë problemet.

Futbolli spanjoll ka lojtarë nga të gjitha vendet dhe të gjitha ngjyrat, shumë lojtarë me ngjyrë, presidenti i La Liga-s ka thënë se janë më shumë se 200. Por ky është i vetmi përfaqësim. Ai pasqyron atë që ndodh në shoqëri në përgjithësi. Ka disa vende ku njerëzit me ngjyrë pritet të shihen në një fushë futbolli si lojtarë. Por në Spanjë nuk pritet të marrin role si trajnerë apo drejtorë, duke marrë vendime. Ka më shumë gjasa që të punojnë si pastrues pas ndeshjeve. Ai mentalitet dhe përfaqësim duhet të ndryshojë.

“Para kësaj, nuk kishte të njëjtin reagim”

Në mediat spanjolle, Vinicius Junior shpesh portretizohet në një dritë negative, i padisiplinuar ose mosrespektues. Shpesh, kësaj i jepet më shumë kohë transmetimi sesa abuzimi racist që ai merr. Kjo ishte gjithashtu një veçori e disa reagimeve të së dielës pas ndeshjes.

Shumë komentues dhe media kryesore e lidhën abuzimin racist duke iu referuar gjesteve që Vinicius Jr bëri ndaj turmës. Në disa pika ai mbajti dy gishtat lart, duke simbolizuar divizionin e dytë të Spanjës. Valencia është ende në rrezik të rënies nga kategoria, pavarësisht fitores 1-0 të së dielës.

Marcos Senna, i lindur në Brazil, fitoi Kampionatin Evropian 2008 si lojtar i Spanjës. Ai luajti 28 herë për Spanjën gjatë një karriere 18-vjeçare që mori fund në New York Cosmos. Ai tani është drejtor i marrëdhënieve institucionale La Liga – Villarreal.

“Njerëzit këtu në Spanjë gjithmonë thonë se Vinicius Jr po i provokon ata. Të provokosh është një gjë, të ofendosh është tjetër. Fyerjet raciste janë krime. Gjithçka që ndodhi ishte për të ardhur keq. Kjo nuk duhet të ndodhë kurrë në një stadium futbolli, jashtë, kudo, kurrë. Sigurisht, u identifikova me Vinicius Jr. Unë jam i zi. Nëse e ofendojnë, është si të më ofendojnë edhe mua”, thotë Sena.

“Spanja nuk është një vend racist, në përvojën time. Unë përfaqësoj imazhin e një klubi shumë të rëndësishëm si Villarreal-i dhe jam me ngjyrë. Kam luajtur me Spanjën në një Botëror dhe në Euro. Miqtë e mi këtu që janë spanjollë janë njerëz fantastikë. Por ka racistë, ashtu siç ka në Brazil, në Gjermani, në Mbretërinë e Bashkuar”.

“Autoritetet duhej të ishin shumë më të forta. Është shumë mirë tani që njerëzit mbështesin mesazhet antiraciste dhe të gjitha këto, por nëse nuk ndërmarrin veprime reale, e njëjta gjë do të vazhdojë të ndodhë. Nëse autoritetet nuk bëjnë asgjë, racistët ndihen rehat”.

“Duket se më në fund gjërat po ecin përpara. Autoritetet kanë vendosur të lëvizin. Ka shumë zhurmë rreth çështjes. Ata kanë bërë hapin e parë, që ishte ndëshkimi i klubit, që të paktën të jepet ndjesia se po e marrin më seriozisht”.

“Në fund, ai (Vinicius Jr) është një fëmijë 22 vjeç. Unë kam ndjeshmëri për të. E vendosa veten në vendin e tij dhe e di që është e vështirë. Jam shumë solidar me të”.

“Sipas mendimit tim personal, ai nuk do të largohet nga Real Madrid. Ai e ka kuptuar se kjo ishte pika e fundit, ai ka pasur mbështetje masive nga Brazili dhe gjithashtu këtu në Spanjë. Para se të ndodhte kjo, nuk kishte të njëjtin reagim si tani. Shpresoj që ai të vendosë të qëndrojë dhe të vazhdojë jetën e tij këtu”, vijoi ish-mbrojtësi.

Vinicius Jr nuk është i vetmi lojtar që është shënjestruar nga abuzimet raciste në një stadium futbolli spanjoll.

Në vitin 2020, mesfushori i lindur në Brazil, Donato dhe ish-mesfushori i Levantes, Pape Diop, ishin ndër ata që ndanë përvojat e tyre, ndërsa gjatë dy dekadave të fundit, ka pasur edhe incidente të profilit të lartë në të cilat lojtarët përfshirë Roberto Carlos, Samuel Eto’O dhe Marcelo janë shënjestruar.

Në prill 2014, mbrojtësit të djathtë të Barcelona-s, Dani Alves, iu hodh një banane nga një tifoz i Villarreal-it, i cili u identifikua dhe u ndalua përgjithmonë nga stadiumi i tyre.

“Villarreal-i është një klub shembullor. Kur ndodhi (incidenti i Alves), ishte një fëmijë. Ai u nxor nga stadiumi dhe nuk u lejua kurrë të hynte”, shpjegon Sena.

“Ndoshta kjo do të bëhet një ngjarje e rëndësishme”

Alberto Edjogo-Owono është një ekspert dhe komentator i TV spanjoll që luajti për ekipet e të rinjve të Espanyol përpara se t’i bashkohej Sabadellit në nivelin e tretë të Spanjës në vitet 2000.

“Unë jam nga një familje futbolli. Babai im është një tifoz shumë i pasionuar i Atletico Madrid-it. Kur mbërriti në Spanjë në fillim të viteve 1970, ai mori një biletë sezoni për të parë Luis Aragones. Unë kam dy vëllezër më të mëdhenj që luajnë futboll dhe babai im gjithmonë na thoshte: ‘Nëse doni të luani, duhet të supozoni se kjo (racizmi) mund të ndodhë’”, tregon Edjogo-Owono për “The Athletic”.

“Në Spanjë, ne nuk kemi përzierjen e kulturave dhe etnive të Mbretërisë së Bashkuar, Francës apo Belgjikës. Ne nuk i kishim këto koloni. Ne kemi Guinenë Ekuatoriale (në Afrikën perëndimore), nga vij unë, ku lindi babai im. Unë isha i vetmi djalë me ngjyrë në shkollën time”.

“Po shikoja televizorin e mëngjesit dhe shumë burra të bardhë nga 35 deri në 50 vjeç, me kravatë dhe xhaketë, po flisnin për situatën. Ju nuk do të shihni një gazetar të zi, një gazetar aziatik, një gazetar të Amerikës Latine, në Spanjë. Në rrugë i shoh këta njerëz, por jo në TV”.

“Në Spanjë, futbolli është vendi ku mund të bësh gjithçka. Është si gladiatorët në Romë. Ti shkon atje, mund të ofendosh, mund të thuash çfarë të duash, mund të bësh gjëra që nuk do t’i bënit në ditët tuaja”, shton ai.

“Ofendoheni nga prindërit e fëmijëve me të cilët po luani”

Presidenti i La Liga-s, Javier Tebas, iu përgjigj postimeve të Vinicius Jr, duke pretenduar se racizmi në futbollin spanjoll përmbahej në “incidente të izoluara” dhe tha se anësori i Real Madrid-it nuk e kishte kuptuar se çfarë po bën La Liga për të luftuar kundër racizmit.

Tebas më vonë i tha “ESPN Brasil”: “Nuk doja të sulmoja Vinicius Jr, por nëse njerëzit e kuptuan në këtë mënyrë, unë duhet të kërkoj falje”.

Të martën, La Liga tha se do të kërkonte një ndryshim në ligjin spanjoll për t’i dhënë asaj “më shumë fuqi sanksionuese”.

Moha Gerehou flet edhe për situatën me La Liga-n dhe Tebas-in.

“Më bën të qesh kur Tebas fillon të flasë për të gjitha masat që kanë marrë kundër racizmit. Ajo që ndodhi të dielën tregon se këto masa nuk kanë qenë efektive, ka ndodhur përsëri”, tha Gerehou.

“Por unë shpresoj që, edhe nëse kjo është për shkak të turpit ndërkombëtar që ka pasuar, Spanja do të veprojë dhe do të veprojë shumë më larg sesa vetëm brenda stadiumeve. Përgjigja duhet të shërbejë për një ligj të ri kundër racizmit dhe masave të tjera që mund të mbrojnë jetën tonë, jo vetëm në futboll. Shpresojmë se ky presion ndërkombëtar mund të çojë në këtë dhe qeveria spanjolle, institucionet dhe organizatat të gjitha fillojnë të lëvizin”.

“Brenda stadiumeve të futbollit, gjëja e parë që duhet bërë është t’i jepet fund pandëshkueshmërisë dhe nuk po flas vetëm për ultrasit apo ata tifozët e Valencia-s që ofenduan Vinicius Jr. Unë po flas për ekipet e të rinjve”.

“Kemi vuajtur dhe po vuajmë racizmin, duke luajtur futboll në moshën 12, 13, 14 vjeç. Ju ofendoheni nga prindërit e fëmijëve me të cilët po luani. Kjo ndodh. Dhe shpesh nuk ndërmerret asnjë veprim, prindërit e tjerë nuk thonë asgjë dhe askush nuk përfshihet”.

“Unë gjithmonë e kam mbështetur Valencia-n, megjithëse nuk e kam thënë shumë shpesh këtë javë. Nuk mendoj se tifozët e Valencia-s janë pak a shumë racist se të tjerët, ata janë po aq racistë sa shoqëria spanjolle në përgjithësi. Do të doja të kthehesha në ‘Mestalla’. Në fund, është ekipi im. Jam shumë i zhgënjyer nga ajo që ndodhi, por gjithashtu nuk jam i befasuar”, përfundon ai.

“Këto kriza do të vazhdojnë të ndodhin derisa të ketë veprim të qëndrueshëm”

Në ditët e fundit, ministrja e Barazisë e Spanjës, Irene Montero, i ka bërë thirrje qeverisë kombëtare të prezantojë një ligj të ri për racizmin dhe La Liga dhe Federata Spanjolle e Futbollit kanë thënë se do të mbajnë një qëndrim më të fortë për këtë çështje. Veprimi më vendimtar ishte mbyllja pjesërisht e një pjese të stadiumit “Mestalla” të Valencia-s për pesë ndeshjet e ardhshme. Valencia njoftoi menjëherë se do të apelonte vendimin.

Piara Powar është drejtoresha ekzekutive e rrjetit “FARE”, një organ kundër diskriminimit që punon në të gjithë futbollin evropian. Powar ishte në Madrid këtë javë, duke u takuar me FA spanjolle dhe Atletico Madrid për të diskutuar çështjet e racizmit në futboll.

“Ky sanksion është ajo që ne mendojmë se duhet të kishin bërë më parë. Ne kemi monitoruar 11 incidente këtë sezon vetëm kundër Vinicius Jr. Shpresojmë se ky do të jetë fillimi i një lloji të ri të qasjes ndaj rregullimit në Spanjë. Por është shumë vonë”, shpjegon Powar.

Në vitin 2004, Samuel Eto’o po ngrinte shqetësime dhe njerëz të tjerë që atëherë kanë bërë të njëjtën gjë. Ka pasur një vakum veprimi, me luftë territoriale midis La Liga-s dhe Federatës Spanjolle të Futbollit.

Njerëzit bëjnë deklarata, por nuk ka asnjë rikthim, përveç një grushti fansash që arrestohen herë pas here. Pastaj, në mënyrë ciklike, ajo shpërthen në një krizë dhe këto kriza do të vazhdojnë të ndodhin derisa të ketë një veprim të qëndrueshëm.

“Ju duhet të keni një dialog me disa nga grupet më pozitive, progresive të tifozëve. Më pas ju duhet të përforconi regjimin tuaj të sanksioneve, kështu që vetë klubet marrin përgjegjësinë për të punuar me ata tifozë që ata i identifikojnë si problematikë. Ju punoni me agjencitë e zbatimit të ligjit, punoni me lojtarët për t’i fuqizuar ata, ju punoni me median dhe edukoni diskursin publik”, thotë Powar për “The Athletic”, duke sugjeruar ndryshimet e dobishme kundër racizmit në Spanjë.

“Të gjitha këto çështje të ndryshme janë bërë në shumë vende: Gjermani, Evropë Lindore, Britani e Madhe. Sistemi evropian, sistemi ndërkombëtar, duhet të vendosë sanksione ndaj klubeve. Kjo fillon një debat, një dinamikë e brendshme, e cila inkurajon një ndryshim në sjellje përfundimisht”, përfundon drejtoresha e “FARE”.

Marrë nga The Athletic, përshtatur për Albanian Post.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.