Tre persona janë vrarë në trazirat në Kaledoninë e Re, ndërsa trazirat vazhduan dhe dyqanet e shkollat mbetën të mbyllura pasi Asambleja Kombëtare e Francës miratoi ndryshimet në rregullat e votimit në ishullin e Paqësorit.
Tre të vdekurit ishin të rinj indigjenë Kanak, tha një zëdhënës i presidentit të Kaledonisë së Re, Louis Mapou, duke shtuar se informacioni u dha nga policia në territorin francez.
Trazirat shpërthyen këtë javë përpara se politikanët në Paris të votonin një projektligj për të lejuar banorët francezë që kanë jetuar në Kaledoninë e Re për 10 vjet të votojnë në zgjedhjet provinciale – një lëvizje që disa liderë lokalë kanë frikë se do të zbehë votën e Kanak.
Zyrtarët francezë thanë se një person ishte gjetur i vrarë me armë zjarri në një zonë industriale. Komisioneri i lartë, Louis Le Franc, tha se të shtëna nuk erdhi nga policia, por “nga dikush që ndoshta po mbrohej”.
Protestat kundër ndryshimeve u kthyen të dhunshme të hënën mbrëma, me të shtëna ndaj forcave të sigurisë, automjete të djegura dhe dyqane të plaçkitura në trazirat më të rënda që ka parë territori jashtë shtetit francez që nga vitet 1980.
Si përgjigje, autoritetet vendosën një kontigjent të rëndë sigurie, vendosën një shtetrrethim, ndaluan tubimet publike dhe mbyllën aeroportin kryesor. Ky shtetrrethim është zgjatur deri të enjten.
“Më shumë se 130 arrestime janë bërë dhe disa dhjetëra rebelë janë arrestuar dhe do të sillen para gjykatave”, tha komisioni i lartë francez.
Duke i përshkruar “trazirat publike serioze” si të vazhdueshme, komisioni i lartë dënoi plaçkitjen dhe djegien e gjerë të bizneseve dhe pronës publike, përfshirë shkollat.
Trazirat u ndezën ndërsa ligjvënësit në Francë debatuan një projektligj që do të zgjeronte të drejtën e votuesve në zgjedhjet lokale për të përfshirë shtetasit francezë që kanë jetuar në ishull për më shumë se 10 vjet, një ndryshim që kritikët druajnë se mund të margjinalizojë indigjenët.
Pas debateve të gjata dhe të tensionuara, Asambleja Kombëtare në Paris votoi për ndryshimin pak pas mesnate, me 351 vota kundër 153.
Më pas, presidenti francez, Emmanuel Macron, bëri thirrje për qetësi nga të gjitha palët.
Në një letër drejtuar përfaqësuesve të Kaledonisë së Re, ai u kërkoi atyre që të “dënojnë në mënyrë të qartë gjithë këtë dhunë dhe të bëjnë thirrje për qetësi” ndërsa diskutimet mbi të ardhmen e territorit rifillojnë.
Macron ka kërkuar të ripohojë rëndësinë e vendit të tij në rajonin e Paqësorit, ku Kina dhe SHBA po konkurrojnë për ndikim, por Franca ka një gjurmë strategjike përmes territoreve që përfshijnë Kaledoninë e Re dhe Polinezinë Franceze.
Kaledonia e Re është një nga disa territore franceze që përfshin globin nga Karaibet dhe Oqeani Indian deri në Paqësor, që mbeten pjesë e Francës në epokën post-koloniale.
Në marrëveshjen e Nouméas të vitit 1998, Franca u zotua t’i jepte gradualisht më shumë pushtet politik territorit të ishullit të Paqësorit prej afro 300 mijë banorësh.
Sipas marrëveshjes, Kaledonia e Re ka mbajtur tre referendume mbi lidhjet e saj me Francën, duke refuzuar të gjithë pavarësinë.
Por pavarësia ruan mbështetjen, veçanërisht në mesin e popullit indigjen të Kanakëve.
Marrëveshja e Nouméas ka nënkuptuar gjithashtu se listat e votuesve të Kaledonisë së Re nuk janë përditësuar që nga viti 1998 – që do të thotë se banorët e ishullit që kanë ardhur nga Franca kontinentale ose gjetkë në 25 vitet e fundit nuk kanë të drejtë të marrin pjesë në votime provinciale.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
