“Të lira, të drejta, të barabarta”, kërkesat e ndërkombëtarëve për zgjedhjet e reja në Veri

Ndonëse vendimi i Komisionit Qendror Zgjedhor (KQZ), i cili vendosi që më 21 prill të mbahet votimi për shkarkimin e kryetarëve në katër komunat në Veri të Kosovës, pas procesit të suksesshëm të mbledhjes së nënshkrimeve sipas Udhëzimit Administrativ u mirëprit nga të tjerët, u kërkua që të krijohen kushte për votim të lirë, të drejtë e të barabartë.

I pari që mbështeti vendimin e KQZ-së ishte shefi i Zyrës së Bashkimit Evropian në Kosovë, Tomas Szunyog.

Kërkesa e tij ishte që të sigurohen kushte për një proces të qetë dhe për të krijuar kushte për votim të lirë dhe të ndershëm.

“Vlerësoj procesin e plotë të verifikimit të nënshkrimeve nga ana e KQZ-së dhe vendimin e tyre për të caktuar datën e votimit të shkarkimin të kryetarëve të komunave”, ka shkruar Szunyog, të premten.

Appreciate @KQZKosova's thorough verification process of signatures & their decision to schedule the recall vote for the removal of mayors.

It's now crucial for CEC to make necessary preparations to ensure a smooth process & to create conditions for free and fair voting.

— Ambassador Tomáš Szunyog (@EUAmbKS) March 8, 2024

Duke shtuar se “BE-ja është e gatshme të ofrojë mbështetje gjatë gjithë këtij procesi”.

Pas Szunyog-ut, shefi i OSBE-së në Kosovë, Michael Davenport, mirëpriti vendimin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ), duke kërkuar edhe ai që procesi të zhvillohet në mënyrë të drejtë.

“Verifikimi i Komisionit Zgjedhor të Kosovës për nënshkrimet në mbështetje të votave për tërheqjen e kryetarëve në të 4 komunat veriore është një hap i mirëpritur, ashtu si edhe vendimi për caktimin e votimeve”.

Verification by @KQZKosova of signatures in support of votes on recall of mayors in all 4 northern municipalities is a welcome step, as is the decision to schedule the votes. Important now for the process to be conducted fairly, inclusively and transparently.

— Michael Davenport (@DavenportOSCE) March 8, 2024

“Tani është e rëndësishme që procesi të zhvillohet në mënyrë të drejtë, gjithëpërfshirëse dhe transparente”, shkroi Davenport.

Po ashtu edhe Raportuesja e Parlamentit Evropian për Kosovën Viola von Cramon, ka kërkuar trajtim të barabartë edhe në këtë proces.

Ajo e ka konsideruar këtë hap nga KQZ-ja si “hap pozitiv”.

“Unë e mirëpres vendimin e KQZ-së për caktimin e votimit për largimin e kryetarëve të komunave, gjë që do t’i hapë rrugën depërshkallëzimit të mëtejshëm”.

I welcome @KQZKosova decision to schedule the recall vote for the removal of mayors which will pave the way for further de-escalation.

All participants in the process must have equal treatment and respect democratic procedures in order to have free & fair elections in the north. https://t.co/1VkqYnQtKK

— Viola von Cramon 🇺🇦🇪🇺🇮🇱 (@ViolavonCramon) March 8, 2024

“Të gjithë pjesëmarrësit në proces duhet të kenë trajtim të barabartë dhe të respektojnë procedurat demokratike për të pasur zgjedhje të lira dhe të ndershme në veri”, ka shkruar ajo më 8 mars.

Në anën tjetër, ministri i Administrimit të Pushtetit Lokal, Elbert Krasniqi, është përgjigjur në kërkesat e ndërkombëtareve duke thënë se kanë gatishmëri për realizimin e vullnetit të qytetarëve në përputhje me kushtetutën dhe legjislacionin në fuqi.

“Ka kaluar koha kur bandat kriminale frikësonin Republikën me sulme. Vullneti qytetar do të respektohet ndërkohë që krimi do të ndëshkohet dhe nuk do të tolerohet”, deklaroi ai.

Dy ditë para se ta mbushin një vit të plotë që janë zgjedhur, kryetarët e katër komunave Veriore – Mitrovicë e Veriut, Leposaviq, Zveçan dhe Zubin Potok – do të përballen me një votim tjetër, tani për shkarkim.

Kjo datë u rekomandua nga Sekretariati i KQZ-së, pasi që ka verifikuar nënshkrimet e dorëzuara të peticioneve nga Kuvendet Komunale të komunave përkatëse.

Udhëzimi administrativ për shkarkimin e kryetarëve

Për të filluar iniciativën për shkarkimin e kryetarëve, ishte ndjekur rruga të cilën e kishte formuluar Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal, që drejtohet nga Elbert Krasniqi, përmes një Udhëzimi Administrativ.

Në bazë të këtij udhëzimi, për të iniciuar nismën për shkarkimin e kryetarëve, duhet të mblidheshin 20 për qind e nënshkrimeve të banorëve me të drejtë vote në atë zonë.

Nënshkrimet e nevojshme, pra 20 për qindëshi, ishin mbledhur në janar të këtij viti, në një periudhë tejet të shkurtër kohore.

Për shkarkimin e kryetarëve, gjithmonë sipas Udhëzimit Administrativ, duhet që 50 për qind e votës totale që merr pjesë në votime të shprehet pro largimit të tyre.

Jo të rrugës së duhur, të kushtueshme, negative dhe të pamundur e kishin parë njohësit e çështjeve juridike Udhëzimin Administrativ për iniciativën e qytetarëve për largimin e kryetarëve që t’u hap rrugë zgjedhjeve të reja në katër komunat në Veri.

Largimi i kryetarëve në katër komunat veriore përmes një peticioni u pa me skepticizëm si nga aktorët vendor edhe nga ndërkombëtarët të cilët kërkojnë që kryetarët të largohen vetiu dhe vullnetarisht.

Kur dhe si u zgjodhën kryetarët shqiptarë në komunat Veriore?

Kryetarët shqiptarë në komunat Veriore ishin zgjedhur në zgjedhjet e jashtëzakonshme në këto qytete më 23 prill të vitit të kaluar, pas dorëheqjeve të atyre serbë, më 5 nëntor 2022.

Serbët lokalë – që janë shumicë në këtë pjesë të Kosovës – i kishin bojkotuar në shumicë dërrmuese këto zgjedhje, çka i kishte hapur rrugë kandidatëve shqiptarë për t’u vendosur në krye të këtyre komunave për herë të parë në histori, edhe pse me numër tejet të vogël votash, kryesisht shqiptare.

Ndonëse ishin bojkotuar nga serbët, bashkësia ndërkombëtare, përfshirë Bashkimin Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës i mbështetën këto zgjedhje.

Por, situata do të ndryshonte më pas, posaçërisht që nga 26 maj.

Do krijoheshin tensionet më të mëdha në atë pjesë të vendit, në tërë historinë e Kosovës së pasluftës.

Vendimi i institucioneve kosovare për t’i instaluar në zyrat e tyre kryetarët e zgjedhur shqiptarë – pa koordinim me ndërkombëtarët – hasi në kundërshtim të ashpër të serbëve lokalë.

Me asistimin e Policisë së Kosovës, më 26 maj, nën kundërshtimin e serbëve lokalë, kryetarët arritën që të futeshin në zyrat e tyre në objektet komunale.

Mirëpo, si pasojë e këtyre tensioneve, bashkësia ndërkombëtare e kishte fajësuar vetëm Kosovën. Madje, Departamenti amerikan i Shtetit kishte thënë se kjo situatë e krijuar mund të ndikojë në relacionet në mes të dy vendeve.

26 maji nuk ishte dita e vetme kur pati dhunë.

Në përmasa edhe më të mëdha ishte më 29 maj, vetëm tri ditë më pas.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.