Sulmi me avion që ndryshoi përgjithmonë mënyrën se si izraelitët flasin për terrorizmin

Më 26 dhjetor 1968, dy terroristë sulmuan një aeroplan të El Al rrugës për në New York gjatë një qëndrimi në Athinë.

Njëri prej tyre hodhi bomba molotov në drejtim të avionit, ndërsa tjetri hapi zjarr ndaj tij me automatik.

Punëtorët e aeroportit mësynë mbi ta dhe ata u arrestuan.

Leon Shirdan, një inxhinier izraelit, u godit nga katër plumba dhe u vra.

Stjuardesa Hanna Shapira u lëndua pasi u rrëzua në përpjekje për të evakuuar avionin.

Ky incident tani përmendet në hebraisht si pigua, që do të thotë një “akt terrorist”.

Por pigua nuk ishte futur ende në përdorim në hebraishten moderne dhe në atë kohë u referua si një “sulm” ose një “vrasje”.

Në gjuhën biblike, rrënja e pigua-s zakonisht kishte një konotacion neutral që mund t’i referohej një takimi të rastësishëm, si për shembull në një urdhër biblik për t’i kthyer një kafshë endacake pronarit të saj nëse e takoni atë në një fushë.

E përdorur si folje, mund të nënkuptojë gjithashtu “e kufizuar”, ose të përdoret në kontekstin e nxitjes së dikujt për të bërë diçka.

Por pas sulmit në Athinë, fjala mori një kuptim të ri.

Më 28 dhjetor, dy ditë pas sulmit, Izraeli u hakmor.

Anëtarët e forcave elitare të operacioneve speciale të shtabit të përgjithshëm dhe Brigadës së Parashutistëve u dërguan me helikopterë në aeroportin e Bejrutit.

Skuadra, e komanduar nga Rafael Eitan, kontrolluan aeroportin dhe gjetën avionët libanez.

Pas evakuimit të pasagjerëve, skuadra hodhi në erë 14 avionë.

Të nesërmen, gjatë një ceremonie të zhvilluar në Kryeministri për nder të krijimit të çmimit të ri letrar, kryeministri Levi Eshkol përmendi operacionin e një nate të kaluar.

“Me ngurrim, ne jemi të detyruar t’i drejtohemi operacioneve hakmarrëse”, tha ai. “Ne nuk kemi asnjë dëshirë, interes apo nevojë për të shkaktuar ndonjë përshkallëzim që çon në luftë dhe nuk kemi nevojë të konkurrojmë me terroristët në një luftë terrori global – pigua. Është jetike të sqarohet se ne nuk duhet të sulmohemi me një ndjenjë mosndëshkimi dhe se shtetet arabe nuk kanë të drejtë të dërgojnë terroristë dhe vrasës kundër nesh pa mbajtur përgjegjësi”.

Kjo duket të jetë hera e parë që fjala është përdorur në hebraishten moderne.

Pigua është forma emërore e foljes pigea, dhe tani izraelitët e përdorin atë në kontekstin e “kryerjes së një pigua”.

Meqenëse ajo folje nuk përdorej në hebraishten moderne asokohe, është e vështirë të dihet se çfarë e shtyu Eshkol-in, ose kushdo që e rinovoi përdorimin e kësaj fjale biblike, ta përdorte atë, në vend të fjalëve të tjera të përdorura zakonisht dhe të lidhura ngushtë.

Ka një farë logjike gramatikore në përdorimin e tij, pasi kjo formë e rrënjës shpesh tregon një veprim aktiv dhe të fuqishëm të shkaktuar ndaj një pale tjetër.

Pavarësisht nga arsyet themelore të përdorimit të tij, duket se Eshkol-it e ka dashur këtë fjalë.

Dy ditë më vonë, ai e përdori atë përsëri gjatë një fjalimi në Knesset për të krahasuar sulmet në Athinë dhe Bejrut.

“Dallimi i madh është se ne nuk shkaktuam dëm” – paganu, nga e njëjta rrënjë si pigua – “dhe bëmë të gjitha përpjekjet për të mos lënduar” – lifgoa – “këdo, edhe me koston e rrezikimit të njerëzve tanë.

“Në të kundërt, sulmuesit u përpoqën të lëndonin” – lifgoa – “njerëzit dhe ia dolën me sukses në masën që mundën. Nëse kjo është mospërputhja, ne do ta pranojmë atë. Për të shlyer në natyrë, do të duhej të fillonim një tërbim vrastar dhe nisjen e një lufte pigua në vende të ndryshme anembanë botës… Por kurrë nuk e dini se si do të përfundojë një gjë e tillë”.

Një javë më vonë, gazetari i Maariv, Samuel Segev përdori të njëjtin term.

“Përkrahja në rritje egjiptiane për Fatah-un ka çuar në udhëzimet egjiptiane në lidhje me objektivat e pigua”, shkroi ai.

Fjala filloi të përdoret më shpesh, por jo tamam në mënyrën se si përdoret sot.

Në deklaratat e Eshkol-it dhe Segev-it, ishte sinonim i fjalëve të ngjashme që tregonin një sulm, me konotacione më vdekjeprurëse.

Nuk përdorej për të përshkruar një incident specifik, një akt terrorizmi, siç përdoret tani.

Gjashtë muaj më vonë, gazetari Daniel Rubinstein shkroi në gazetën Davar se disa organizata dhe grupe arabe ishin përfshirë prej kohësh në përmbysje dhe nxitje politike, por se vetëm disa kishin filluar të përfshiheshin në “akte të vërteta pigua”.

Në vjeshtën e vitit 1969, fjala filloi të shfaqet në gazeta siç e njohim tani, duke treguar një sulm terrorist.

Ai u përdor për të përshkruar aktet e Frontit Popullor për Çlirimin e Palestinës në Evropë, duke përfshirë katër sulme mbi aeroplanë: rrëmbimi i një avioni El Al në Algjer; sulmet në një avion El Al në Zyrih dhe Athinë; dhe rrëmbimi i një avioni TWA për në Damask, si dhe disa sulme të dështuara.

Fatkeqësisht, që nga ajo epokë, na është dashur ta përdorim shumë këtë fjalë.

Marrë dhe përshtatur nga Haaretz për Albanian Post

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.