Surera Ward ka drejtuar Girls Fix It, një shërbim riparimi teknologjik pranë Philadelphia, Pennsylvania, për rreth katër vjet.
Ajo dhe ekipi i saj janë përmirësuar në kuptimin e pajisjeve elektronike që vijnë në punëtorinë e tyre.
Por “po bëhet gjithnjë e më e vështirë të riparosh pajisje të ndryshme”, ka treguar ajo.
Ward nuk e ka të vështirë vetëm aksesin në pjesë të rëndësishme të pajisjeve – shpesh duke u mbështetur në importimin e mjeteve të specializuara nga Kina.
Pasi ekipi i saj të ketë kryer një riparim në telefonin e klientëve, pajisja shpesh do të shfaqë mesazhe gabimi të koduara fort nga prodhuesit për të dekurajuar përdoruesit që të shkojnë te ekspertët e palëve të treta.
Një rritje e kohëve të fundit në një praktikë të njohur si “çiftimi i pjesëve”, e cila lidh pjesë individuale me pajisjet me të cilat dërgohen duke përdorur numra serialë unik, e ka bërë më të vështirë riparimin.
Por teksa ligjet e reja futen si në SHBA ashtu edhe në Evropë për t’u dhënë konsumatorëve më shumë fuqi për të riparuar pajisjet, si mund të ndryshojë kjo natyrën e industrisë së teknologjisë?
Shpresohet se mund të ndihmojë në reduktimin e ndikimit mjedisor të teknologjisë duke i ndihmuar pajisjet të zgjasin më gjatë.
Biznesi i Ward dhe të tjerët shpesh ngarkojnë deri në 50% më pak se sa një riparues zyrtar, si Genius Bar i Apple, kur rregullon pajisjet.
Por shumë klientë nuk shkojnë tek ajo sepse janë të shqetësuar për mesazhet e gabimit ose disa funksionalitete të pajisjes së tyre që kufizohen pas një “riparimi jozyrtar”.
Kostoja e lartë e shërbimeve zyrtare të riparimit të prodhuesve, e kombinuar me vështirësinë për t’iu qasur atyre, shpesh nënkupton që konsumatorët shtyhen dhe thjesht zëvendësojnë pajisjen e tyre.
E gjithë kjo do të thotë se gjithnjë e më shumë, ne i largojmë ato.
Sipas një raporti të Agjencisë Evropiane të Mjedisit, shumë nga mallrat elektronike në shtëpitë tona përdoren mesatarisht 2.3 vjet më pak se jetëgjatësia e projektuar ose e dëshiruar.
Ai thekson problemin e vjetërsimit në rritje, ku produktet ose vjetërohen shpejt në sytë e konsumatorëve pasi ata inkurajohen të blejnë modele më të reja, ose hardware-i bëhet i papajtueshëm me software-in e përditësuar.
Po ashtu disa prodhues ndalojnë lëshimin e përditësimeve të sigurisë për software-in që funksionon në pajisjet e vjetra, dhe disa firma të mëdha madje janë gjobitur për ngadalësimin e qëllimshëm të pajisjeve me përditësime software-ike.
Ndikimi i kësaj në mjedis është i thellë, si në aspektin e sasisë së madhe të mbetjeve elektronike të prodhuara dhe nxjerrjes së metaleve të tokës së rrallë të nevojshme për prodhimin e pajisjeve të reja.
Së bashku me ritmin e shpejtë të zhvillimit teknologjik, u bë e qartë se nëse diçka nuk shkonte me një artikull, shumica e konsumatorëve do të zgjidhnin të merrnin një version krejt të ri të modelit më të ri, në vend që të riparonin atë të vjetër.
Pjesërisht, legjislacioni i garancisë minimale ishte një përgjigje ndaj prodhuesve që ndërtonin datat e fundit për produktet e tyre që nga fillimi i shekullit të XX-të.
Megjithatë, vendosja e gjerë e software-it në pajisjet e konsumatorit ndihmoi në forcimin e aftësisë së kompanive për të kufizuar aftësinë për të riparuar artikujt.
Kjo forcë vetëm sa është rritur me kalimin e kohës, megjithëse ka shkaktuar një reagim të barabartë dhe të kundërt nga konsumatorët të sëmurë nga mbyllja në një cikël të pafund të blerjes së produkteve të reja nga kompanitë.
Njëra është mënyra gjithnjë e më e fortë se si kompanitë po ndërtohen në vjetërsi, duke u kërkuar përdoruesve të shkojnë në pikat zyrtare për të rregulluar çdo gabim me pajisjet e tyre ose duke i bërë pjesët e këmbimit jashtëzakonisht të shtrenjta.
Është pjesë e një lëvizjeje më të gjerë drejt dekurajimit të riparimit në kurriz të zëvendësimit të artikujve me të rinj.
Përfshirja e të drejtave në ligj
Çështje të tilla i shtohen një bote në të cilën shumë konsumatorë ndjehen të inkurajuar, nëse jo plotësisht të detyruar, të blejnë artikuj të rinj në vend që të përpiqen t’i zëvendësojnë.
Kjo ka bërë që disa rregullatorë të ndërhyjnë për të mbretëruar në teprimet e kulturës konsumatore dhe për të mbrojtur të drejtën për riparim.
Bashkimi Evropian ka qenë një nga liderët kryesorë në avancimin e të drejtës për riparim, dhe legjislacione të tjera si ai që i lejon konsumatorët të jenë të lirë nga mbyllja në ekosisteme të shtrenjta nga prodhuesit e pajisjeve.
Tashmë po shohim ndikimin e këtyre kërkesave legjislative në dobi të përdoruesve fundorë.
IPhone-i i fundit i Apple, iPhone 15, përfshin një portë karikimi USB-C, në vend të Lightning të Apple.
Ndryshimi u bë në përgjigje të rregullave të BE-së që detyrojnë karikues të zakonshëm për pajisjet elektronike, në mënyrë që të parandalojë që konsumatorët të blejnë kabllo dhe karikues të shumëfishtë të kushtueshëm, të specializuar për pajisjet.
Dhe një ligj për të riparuar aktualisht po kalon rrugën e tij në Parlamentin Evropian, me një votim fillestar në tetor dhe një votim të gjithë parlamentit në nëntor. Shpresa është të bëhet ligj i BE-së në fillim të vitit të ardhshëm.
Ndërkohë, vendet po ndërmarrin veprime në nivel kombëtar për të provuar dhe rritur ndërgjegjësimin për dëmin e asgjësimit të sendeve dhe jo riparimit.
Që nga viti 2021, disa pajisje elektronike të shitura në Francë kanë ardhur me një rezultat riparueshmërie, të shënuar në pesë kategori.
Qëllimi është të theksohet se cilat produkte janë të riparueshme – dhe cilat jo – dhe shpresojmë që të shtyjnë konsumatorët të zgjedhin të parën.
Si do të ndryshojnë produktet?
Veprime të tilla të nivelit të konsumatorit, së bashku me ndryshimet rregullatore nga lart-poshtë, mund të ndryshojnë mënyrën se si prodhohen, shiten dhe përdoren produktet teknologjike – duke inkurajuar më shumë riparime, sesa zëvendësim.
Ward sugjeron se pak duhet të ndryshohet në nivel hardware-i që pajisjet të jenë më të rregullueshme.
“Me teknologjinë që kemi, ata mund t’i bëjnë këto ndryshime dhe kjo nuk ndikon te pajisjet”, ka thënë ajo.
“Disa nga këto gjëra janë më shumë të lidhura me software-in. Mënyra se si funksionon telefoni nuk do të ndryshonte”.
Por kjo kërkon që prodhuesit të ndryshojnë mënyrën se si vendosin pajisjet.
Megjithatë, ndryshimi i qëndrueshëm do të varet gjithashtu nga kush do t’i riparojë ato pajisje.
Nëse rregullorja mund të sigurojë akses në pjesë këmbimi për të gjitha palët, jo vetëm ekipet e riparimit të vetë prodhuesve, atëherë mund të parashikohet një të ardhme ku dyqanet e riparimit mund të funksionojnë në çdo cep të rrugës.
Disa pajisje mund t’i bëjnë jehonë epokës origjinale të telefonave celularë, ku mund të hiqni bateritë dhe t’i zëvendësoni ato.
Me pajisjet që janë projektuar të jenë modulare, mund të jetë gjithashtu e mundur të ndërrohet një komponent i keqfunksionuar ose i vjetëruar me një të ri, pa pasur nevojë të zëvendësohet e gjithë pajisja.
Gjithsesi, e ardhmja po vjen. Edhe pajisjet dhe mënyra se si ndërveprojmë me to do të ndryshojnë së shpejti.
Marrë nga “BBC”, përshtatur për “Albanian Post”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
