Si ka ndikuar lufta në Ukrainë në sigurinë ushqimore dhe stabilitetin e Libanit?

“Ukraina është hambari i botës. Duke penguar eksportet jetike, lufta e Kremlinit po kërcënon sigurinë ushqimore në mbarë botën”.

Kështu është cilësuar nga Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen në një deklaratë së fundmi.

Lufta në Ukrainë, përpos ndikimeve të drejtpërdrejta në nivel kombëtar, ka pasur dhe implikime në vende të tjera, veçanërisht në shtetet që varen nga importet ushqimore nga vendi në luftë.

Rajoni i Lindjes së Mesme dhe Afrikës së Veriut (MENA), blen më shumë se 50 për qind të furnizimit total të grurit të Ukrainës.

Përpos kësaj, vendet të cilat e ndiejnë krizën janë ato që kanë të ndërlidhura urinë me konfliktin.

Një shembull i tillë është Libani, i cili është veçanërisht i varur nga gruri nga Ukraina dhe ndikimit ekonomik të çmimeve më të larta të mallrave, në veçanti karburantit.

Prodhimi vendas plotëson vetëm 20 për qind të kërkesës së brendshme, me varësi të konsiderueshme nga importet e drithërave. Në vitin 2020, importet totale të grurit arritën në 630 mijë tonë, 80 për qind e të cilave vinin nga Ukraina.

Ndërkohë, mielli është shumë i racionuar dhe  çmimet e bukës janë gjashtëfishuar. Mielli i mbetur do të zgjasë maksimumi një muaj. Energjia elektrike, nga ana tjetër, është e disponueshme vetëm për dy orë në ditë, pjesa tjetër duhet të prodhohet me kosto të lartë dhe joefikase përmes gjeneratorëve.

I zhytur në një nga tkurrjet më të mëdha ekonomike në histori, Libani shumë i varur nga importi duhet të përballet me perspektivën e çmimeve më të larta të mallrave dhe një kolapsi të ripërtërirë të lirës libaneze.

Ekonomia e Libanit do të ndikohet negativisht nga këta faktorë në një kohë kur qeveria është dëshmuar kryesisht e paaftë për të zbutur ndikimin e tyre dhe nuk ka burime për ta bërë këtë.

Në kontekstin e rritjes së nevojave humanitare në Liban dhe një situate të pasigurt makroekonomike, ndikimi i konfliktit të Ukrainës do të përkeqësojë një situatë tashmë të rëndë humanitare, duke shkaktuar potencialisht destabilizimin e mëtejshëm politik, duke minuar potencialin për një rimëkëmbje ekonomike dhe e duke shtyrë shumë më tepër në varësi të ndihmës humanitare.

Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Guterres shprehu frikën se bota mund të harrojë kriza si ato në Jemen, Siri apo Liban për shkak të luftës në Ukrainë.

Që nga viti 2019, Libani, për shembull, është goditur nga një nga tre krizat më të vështira ekonomike që bota ka dëshmuar që nga vitet 1950.

Libani para krizës së luftës

Edhe në vitin 2021, para luftës në Ukrainë, kishte një hendek financimi prej 1.1 miliardë eurosh për ndihmën e OKB-së në Liban dhe vetëm 1/3 e fondeve të nevojshme për ndihmën ushqimore ishin në dispozicion.

Aftësia e Libanit për të ushqyer popullsinë e tij është kufizuar më tej që nga shpërthimi i portit të vitit 2020.

Shpërthimi më i madh jo-bërthamor në histori shkatërroi gjithashtu hambarët e tij, 80% e të cilave ishin të mbushura me miell nga Rusia dhe Ukraina.

Paraliza e qeverisë dhe dështimi për të zbatuar reformat dëshpërimisht të nevojshme madje bëri që Banka Botërore ta përshkruajë krizën ekonomike dhe financiare të vendit në vitin 2020 si një “depresion të qëllimshëm”.

Në vitin 2019, Libani dëshmoi protesta masive ndërsa mijëra njerëz dolën në rrugë për të kërkuar një ndryshim në sistemin politik dhe elitën në pushtet, të cilët ata fajësuan për vështirësitë socio-ekonomike të vendit.

Ekonomikisht të prekshme janë vendet e MENA-s, që janë shumë afër Ukrainës dhe Rusisë si partnerë tregtarë.

Si të tilla, efektet e krizës do të ndikojnë materialisht – megjithëse në mënyrë heterogjene – në ekonomitë e këtyre vendeve.

Disa ekonomi të MENA-s do të ndikohen materialisht dhe negativisht nga konflikti në Ukrainë (p.sh., Libani, Siria, Tunizia dhe Jemeni). Këto janë vendet që mbështeten kryesisht tek Ukraina dhe/ose Rusia për importet e tyre ushqimore, dhe veçanërisht për grurin dhe drithërat.

Në mënyrë skematike Banka Botërore i ka përmbledhur në disa kategori, duke përfshirë: goditjet e çmimeve të ushqimit (veçanërisht grurin), rritjen e çmimit të naftës dhe gazit, remitancat dhe turizmin.

Egjipti

Egjipti mbështetet shumë në importet e subvencionuara për të siguruar akses të përballueshëm në bukë dhe vaj vegjetal, me më shumë se 70 milionë egjiptianë që mbështeten te buka e subvencionuar. Egjipti është gjithashtu blerësi më i madh në botë i grurit dhe importuesi më i madh i grurit nga Rusia dhe Ukraina. Në vitin 2021, afërsisht 80 për qind e importeve të grurit të Egjiptit erdhi nga Rusia dhe Ukraina.

Më 23 shkurt, kryeministri Mostafa Madbouly deklaroi në një takim të kabinetit se stoku aktual i grurit të Egjiptit në kapanone është i mjaftueshëm për katër muaj. Në mesin e prillit, prodhimi vendas do të korret, duke e zgjatur stokun në afërsisht nëntë muaj.

Autoriteti i Përgjithshëm i Egjiptit për Furnizimin e Mallrave ka anuluar dy tenderë për blerjen e grurit që nga fillimi i pushtimit rus për shkak të çmimeve të larta dhe një numri të ulët ofertash. Më 10 mars, qeveria njoftoi një ndalim të menjëhershëm tre-mujor të eksportit të grurit, miellit dhe produkteve të tjera kryesore.

Qeveria ka thënë se mund të sigurojë grurë nga burime alternative dhe kështu ka shumë të ngjarë të shmangë një mungesë të menjëhershme të furnizimeve me grurë, por ndikimi i drejtpërdrejtë mund të jetë një rritje e mprehtë e çmimeve.

Ndalimi i eksportit të tij mund të ndikojë në vende të tjera si Jemeni.

Nëse do të rriteshin çmimet e grurit, do të nevojiteshin edhe subvencione për të ruajtur koston e popullatës, në një kohë kur qeveria tashmë kërkonte shkurtimin e subvencioneve të bukës.

Në gusht 2021, presidenti Abdel Fattah el-Sisi deklaroi se subvencionet vjetore prej 3 miliardë dollarësh në bukë do të hiqen, megjithëse specifikat e këtij plani ende nuk janë shpallur zyrtarisht. Qeveria egjiptiane kishte ulur tashmë subvencionet për vajin e lulediellit dhe të sojës me 20 për qind dhe vajin vegjetal të papërzier me 23.5 për qind, në korrik 2021 për shkak të rritjes së çmimeve.

Qeveria nuk ka publikuar një plan për të siguruar që ushqimi të jetë i përballueshëm, veçanërisht gjatë konfliktit.

Çmimi i bukës së subvencionuar ka mbetur në 5 piastra (0,003 USD) një copë që nga vitet 1980. Subvencionet e bukës janë tejet të ndjeshme politikisht që nga trazirat e bukës në vitin 1977 që shpërthyen pas njoftimit të Presidentit Anwar Sadat për heqjen e subvencioneve për miellin, orizin dhe vajin e gatimit.

Siria

Siria tashmë ka mungesa të mëdha gruri për shkak të një krize ekonomike dobësuese dhe shkatërrimit të infrastrukturës për shkak të një dekade konflikti të armatosur. Në vitin 2021, qeveria siriane ka lejuar shpërndarjen diskriminuese të bukës, së bashku me korrupsionin dhe kufizimet mbi sasinë e bukës së subvencionuar që njerëzit mund të blejnë, gjë që bëri që njerëzit të mbeten të uritur.

Qeveria siriane mbështetet kryesisht tek Rusia për të mbyllur mungesën në importimin e grurit. Në dhjetor 2021, qeveria arriti një marrëveshje me Rusinë për të importuar 1 milion tonë metrikë grurë në vitin 2022, financuar nga një kredi ruse.

Sipas Programit Botëror të Ushqimit, 13.4 milionë njerëz në Siri janë të pasigurt ushqimor. Në dhjetor 2021, Organizata e OKB-së për Ushqimin dhe Bujqësinë vlerësoi se prodhimi i grurit në Siri në vitin 2021 ishte rreth 1.6 milionë tonë metrikë sipas nevojave të parashikuara, pjesërisht për shkak të Sirisë që po përjeton një thatësirë ​​akute.

Konflikti Ukrainë-Rusi ka të ngjarë të përkeqësojë krizën aktuale në Siri, veçanërisht për shkak se marrëveshja midis Rusisë dhe Sirisë për importin e grurit u pezullua. Më 24 shkurt, qeveria siriane nxori masa për të zbutur pasojat ekonomike të konfliktit në Siri, të tilla si rritja e çmimit të karburantit dhe mungesa e ushqimeve thelbësore dhe mallrave të tjera.

Për shembull, autoritetet miratuan masa për racionimin e rezervave të produkteve ushqimore, duke përfshirë grurin dhe karburantin. Ata gjithashtu u angazhuan për të dhënë prioritet financimin e importeve të grurit.

Siria veriperëndimore dhe verilindore ka të ngjarë të përballen me probleme të ngjashme, duke përfshirë pamundësinë për të importuar sasi të mjaftueshme gruri dhe rritjen e çmimeve. Autoritetet në Sirinë Veriperëndimore furnizojnë rajonin me grurë dhe miell të blerë përmes Turqisë, por Turqia importon 90 për qind të grurit të saj nga Ukraina.

Jemeni

Për shkak të konfliktit të vazhdueshëm atje, Jemeni mbetet një nga krizat më të rënda humanitare në botë.

Më shumë se gjysma e popullsisë përballet me pasiguri ushqimore dhe shumë prej tyre përballen me mungesa të vazhdueshme dhe të rënda të karburantit.

Lufta në Ukrainë ka të ngjarë të përkeqësojë pasigurinë ushqimore pasi vendi importon të paktën 27 për qind të grurit të tij nga Ukraina dhe 8 për qind nga Rusia.

Çmimet e larta të ushqimeve vitet e fundit kanë lënë më shumë se gjysmën e popullsisë në nevojë për ndihmë ushqimore, ndërsa zhvlerësimi i mprehtë i rialit jemenas ka bërë më të shtrenjta ushqimet e importuara, naftën dhe gjërat e tjera të nevojshme dhe ka ulur në mënyrë dramatike fuqinë blerëse të familjeve.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com