Serwer analizon takimin e Ohrit: Marrëveshje pa substancë, sjellë më shumë konfuzion sesa paqe

Daniel Serwer, profesor në Univesitetin “John Hopkins” në Shtetet e Bashkuara, në një analizë të publikuar në faqen e tij, ka thënë se Aneksi i zbatimit të Marrëveshjes për rrugën e normalizimit të marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë ka dy probleme të mëdha.

Serwer theksoi se Aneksi i zbatimit të Marrëveshjes për të cilin janë pajtuar kryeministri Albin Kurti dhe Presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, fokusohet vetëm në proces, e jo në substancë, ndërsa shtoi se problemi i dytë është fakti që Serbia refuzoi sërish të nënshkruajë.

Tash Bashkimi Evropian duhet të gjejë rrugë për t’i bindur palët që ta lexojnë Marrëveshjen si obligim, dhe t’i implementojnë të gjitha pikat. Në rastin e Serbisë, mendohet të bëhet përmes përfshirjes së Marrëveshjes në kornizën e negociatave të anëtarësimit në BE, ndërsa për Kosovën në Komisionin për Normalizim.

Në këtë kontekst, sipas Serwer, risia kryesore procedurale në takimin maratonik që u mbajt në Ohër është pikërisht inkorporimi i detyrimeve në të dy marrëveshjet e që ndërlidhen me e anëtarësimin e të dy vendeve në BE.

“Këto dispozita kanë qenë të nënkuptuara gjatë gjithë kohës. Më shumë e obligojnë BE-në sesa Serbinë dhe Kosovën. Për më tepër, detyrimi nuk shtrihet në njohjen e sovranitetit dhe integritetit territorial të Kosovës, pasi që marrëveshja e normalizimit nuk është në këtë pikë referimi”, tha Serwer.

Kjo Marrëveshje nuk e përfshinë njohjen reciproke mes të dy vendeve, por kërkon nga të dyja që t’i pranojnë dokumentet dhe simbolet e njëra-tjetrës, përfshirë: pasaportat, diplomat dhe targat e veturave.

Sa i përket çështjes së Asociacionit të Komunave me shumicë serbe në Kosovë dhe pikës shtatë të dokumentit të BE-së, ku flitet për një “nivel të përshtatshëm vetëmenaxhimi” për serbët në Kosovës, profesori amerikan theksoi se nga ky formulim mund të nxirren dy veçori.

“Së pari: shmang formën specifike institucionale të origjinalit. Kjo në sytë e Prishtinës përfaqësonte një kërcënim potencial për sovranitetin dhe integritetin territorial. Së dyti: i referohet ‘komunitetit serb’. Kjo sugjeron se nuk vlen për komunat ekzistuese, por vetëm për ato brenda Kosovës që e konsiderojnë veten qytetarë serbë”.

Sipas tij, veçoria e parë është në avantazhin e Kosovës, kurse e dyta është në favorin e Serbisë, pasi eliminon detyrimet ndaj shumicës së jo-serbe në Kosovë. Ai tutje shtoi se Marrëveshja e re shton të tjera bukuri procedurale.

Kosova dhe Serbia u pajtuan që të fillojnë zbatimin e Marrëveshjes për normalizimin e raporteve sa më shpejt që të jetë e mundur. Megjithatë, atë nuk e nënshkruan zyrtarisht. Në fakt, kryeministri Kurti ka qenë i gatshëm të nënshkruaj, por presidenti serb ka refuzuar.

Serwer tregoi motivet që e detyruan presidentin Vuçiç që të mos e nënshkruante sërish dokumentin.

“Ai i frikësohet reagimit të brendshëm në Serbi, ku mbretërojnë pasionet etnike nacionaliste dhe urrejtja ndaj shqiptarëve. Ai dëshiron të shmangë çdo barazi formale me dikë që do të insistojë të identifikohet si Kryeministër i Republikës (e pavarur dhe sovrane) të Kosovës (ose ndoshta edhe Kosova, preferenca shqiptare)”.

“Sipas ligjit ndërkombëtar, marrëveshjet e nënshkruara detyrojnë një shtet. Të panënshkruarat jo. Serbia mund të largohet nga të gjitha marrëveshjet me Kosovën, pasi ato janë të panënshkruara. Në fakt, nuk ka zbatuar shumë. As Kosova. Nënshkrimet do të bënin një ndryshim të madh. Prandaj Vuçiç reziston”, shtoi Serwer.

Në vorbullën e shumë zhvillimeve në dialogun mes Kosovës dhe Serbisë, sipas Serwer, edhe pse dakordimi në Ohër u cilësua si sukses nga zyrtarët evropianë dhe ata amerikanë, megjithatë disa elemente mungojnë.

“Nuk ka reciprocitet. Serbia merr ‘vetëqeverisjen’ për qytetarët e saj në Kosovë, por shqiptarët që jetojnë në Serbinë jugore [Lugina e Preshevës] nuk kanë asgjë të krahasueshme”, shkroi Serwer.

“Ndërsa një nënshkrim në këtë marrëveshje mund të jetë njohje virtuale, kjo mundësi nuk përmendet, qoftë edhe si një qëllim i largët. As nuk ka ndonjë shenjë njohjeje nga pesë mosnjohësit e BE-së”, shtoi ai.

Mungesa e afateve për të arritur qëllimet e përcaktuara dhe një marrëveshje e fokusuar në proces, por pa nënshkrime, sipas profesorit Serwer, ka më shumë gjasa të gjenerojë konfuzion të mëtejshëm sesa paqe.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.