“Rusia mund të vendos bazë ushtarake në Serbi”, reagojnë ekspertët serbë të sigurisë

Ndikim të drejtpërdrejt mbi qeverinë [ende të paformuar] serbe i ka quajtur eksperti i sigurisë, Milan Jovanoviç, deklaratat e ambasadorit rus në Beograd, Aleksandër Boçan Harçenko, për mundësinë e ndërtimit të një baze ushtarake ruse në Serbi, raportoi “Danas”.

Nuk është “qëllim i menjëhershëm i Rusisë”, thotë eksperti serb i sigurisë, që të ndërtohet bazë ushtarake, por se ka të bëjë me “mirëmbajtjen e ndikimit politik ndaj mbajtësve të pushtetit në Serbi”.

Kjo, sipas tij, “që vendimet politike të merren në favor të Rusisë”, përfshirë edhe “vendosjen e një baze ushtarake ose dhënies së statusit diplomatik të [së ashtuquajturës] Qendrës Humanitare Ruse në afër Nishit”.

Duke qenë se ambasadori rus u thirr në “stabilitetin energjetik të Serbisë”, njohësi i çështjeve të sigurisë, Luka Jovanoviç, thotë se “kjo hedh dritë krejtësisht të re në këtë çështje”, duke iu referuar “furnizimit me çmim të favorshëm të gazit rus për Serbinë”.

“Është njëashtu simptomatike që partitë politike dhe përfaqësuesit e popullit që në publik janë më të zëshmit rreth neutralitetit ushtarak të Serbisë [në kontekstin e pushtimit rus të Ukrainës] janë edhe më të pazëshmit sa i përket kundërshtimit të rritjes së prezencës ushtarake ruse në Serbi”, tha ai.

Në një prononcim për mediat ruse, ambasadori rus Aleksandër Boçan Harçenko ka lënë të kuptohet për mundësinë e hapjes së një baze ushtarake ruse në Serbi.

Siç tha ai, “krijimi i bazave ushtarake ruse në Serbi është një çështje sovrane e atij vendi dhe e vetë Rusisë”.

Sa i përket qendrës së ashtuquajtur humanitare, ajo “ekziston dhe funksionon për reagim ndaj krizave në rast të një fatkeqësie humanitare”, tha Hrachenko, duke shtuar se Beogradi “thelbësisht kundërshton sanksionet anti-ruse”.

Në të njëjtën kohë, Harçenko iu referua komponentit politik në marrëveshjen për furnizimin me gaz me çmimin më të favorshëm dhe se Rusia siguron stabilitetin energjetik të Serbisë.

Të dy vendet, tha ai, vazhdojnë “bashkëpunimin ushtarako-teknik, si rezultat i të cilit krijohen kushte të favorshme për cilësinë e asaj që dorëzohet”.

Dyshimet rreth të së ashtuquajturës “Qendër Humanitare ruse në Nish”

Aktorët ndërkombëtarë kanë qenë shumë të dyshimtë për rolin e kësaj të ashtuquajture Qendre Humanitare, kishte shkruar “European Western Balkans”.

Shqetësimet qysh herët pati nga përfaqësuesit e Senatit dhe Departamentit amerikan të Shtetit.

Kjo çështje mbetet në krye të agjendës në takimet ndërmjet Shteteve të Bashkuara (SHBA) dhe zyrtarëve serbë.

Në vitin 2016, administrata shtetërore amerikane kishte thënë se  kjo Qendër shërbente si “një qendër e veçantë për spiunazh ose aktivitete të tjera të liga”.

Në vitin 2017 ka pasur edhe vizitë zyrtare në Qendër nga një zyrtar amerikan.

Megjithatë, dyshimet mbeten midis përfaqësuesve të ShBA-së për aktivitetet e Qendrës dhe qëllimet e saj.

Megjithatë, Rusia vazhdimisht i mohon këto pretendime dhe Sergej Lavrov zotohej se Qendra shërben për të ndihmuar në ngjarje të fatkeqësive natyrore.

Çështja më e diskutueshme rreth Qendrës është mundësia e dhënies së statusit diplomatik të saj dhe stafit të saj, që u përmend edhe më lart nga eskpertetët e sigurisë.

Është shumë e diskutueshme nëse një organizatë humanitare jofitimprurëse mund të fitojë një status të tillë.

ShBA kundërshton ashpër tendencat e dhënies së këtij statusi diplomatik kësaj Qendreje, pasi kjo do të lejonte disa shtetas rusë të kenë imunitet diplomatik.

Prandaj, stafi do të kishte më shumë liri për lëvizje dhe veprim në territorin serb, dhe importi i mallrave në Qendër do të lihej pa kontrolle të rrepta doganore dhe taksa.

Pas vizitës së lartpërmendur, Ambasada Amerikane në Serbi kishte konstatuar se nuk ka nevojë për dhënien e statusit diplomatik për Qendrën.

Ky status ende nuk është miratuar nga vendi pritës, Serbia.

Pala ruse thekson se imuniteti diplomatik i Qendrës do të ishte i ngjashëm me atë që ushtarët e Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) kanë aktualisht në Serbi, sipas marrëveshjes së bërë në vitin 2016 ndërmjet qeverisë serbe dhe NATO-s.

Kjo marrëveshje është reciproke dhe ka të bëjë edhe me ushtarët serbë. Nga ana tjetër, siç pretendojnë zyrtarë të Qendrës, punonjësit e saj janë civilë. Duke pasur parasysh këtë, është e diskutueshme nëse statusi i kërkuar nga pala ruse do të ishte i njëjtë me atë që u dha ushtarëve të NATO-s.

Kurthe ariu përpara

Qendra mbetet një objekt aktiv. Madje në vitin 2017 ka pasur njoftim për blerjen e pajisjeve të reja të vlerësuara në rreth 400.000.000 dollarë amerikanë.

Për më tepër, Qendrës iu dha ndërtesa krejt e re në posedim të Ministrisë së Punëve të Brendshme.

U tha se planifikon të krijojë pajisje për njësitë stacionare të emigrantëve në pjesë të tjera të Serbisë.

Në vitin 2018, portali mediatik me bazë rajonale, “Southern News” (“Južne vesti”), raportoi për mungesën e hapësirës për aktivitetet e Qendrës në vendet e tjera të Ballkanit.

Duke qenë se shumica e fqinjëve të Serbisë janë anëtarë të NATO-s dhe/ose BE-së, nuk ka nevojë për ndërhyrje shtesë nga fuqitë e huaja në kohë krize.

Kjo ishte veçanërisht çështje në vitet e fundit.

Për shembull, Qendra nuk mori pjesë në shuarjen e zjarrit në Greqi gjatë zjarreve të mëdha në verën e vitit 2018, apo në Mal të Zi në vitin 2017.

Kështu, roli rajonal i Qendrës nuk po përmbushej.

Përveç kësaj, BE-ja shprehte shqetësime edhe për rolin e Qendrës.

Si një vend kandidat për në BE, Serbia është e detyruar të harmonizojë sistemin e saj ligjor me atë të BE-së.

Kjo përfshin gjithashtu Mekanizmin e Mbrojtjes Civile të BE-së.

Në raportin e Komisionit Evropian (KE) për Serbinë, të vitit 2018, thuhej se “Serbia duhet të sigurojë që Qendra të mos dyfishojë rolin e Qendrës Koordinuese të Reagimit Emergjent të KE-së dhe të mos kundërshtojë anëtarësimin e saj në Mekanizmi i Mbrojtjes Civile”.

Pra, është shumë e diskutueshme se cili do të ishte statusi i Qendrës më pas.

Me ekzistencën e kësaj Qendre, qeveria serbe përpiqet të shtyjë të ashtuquajturën politikë të jashtme de jure të “balancimit ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit” dhe “neutralitetit ushtarak”.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.