Në zyrën e një OJQ-je në kampin e refugjatëve palestinezë Shatila, në jug të Bejrutit, dy gra të moshuara ulen pranë njëra-tjetrës, duke tundur copa të qëndisjes “tatriz” që shpenzuan për orë të tëra për t’i qepur me dorë. Njëra prej tyre vendos prekjet e fundit të ditës, ndërsa tjetra përgatitet të shkojë në shtëpi pas dy orëve të punës së saj të përditshme.
“Tatriz” është një zanat tradicional palestinez i përcjellë brez pas brezi, zakonisht nga gruaja në grua. Historikisht, ajo ka qenë një formë e rëndësishme shprehjeje gjatë periudhave të vështira, me çdo model gjeometrik që përfaqëson një rajon specifik të Palestinës ose një pjesë të traditave të saj.
I veshur shpesh në dasma, “thobes tatriz” – veshjet tradicionale – mund të përfaqësojnë fshatin nga vjen një grua, duke reflektuar lidhjen që e bashkon atë me shtëpinë e saj në Palestinë. Thobes mbetet shumë popullor me refugjatët palestinezë dhe anëtarët e diasporës palestineze.
Simboli i rezistencës palestineze
Pasi Izraeli dëboi dhjetëra mijëra palestinezë nga shtëpitë e tyre gjatë Nakba në 1948 dhe Naksa në 1967, veshja e këtyre “thobes-ve” u bë një mënyrë për të ruajtur kulturën. Qëndisja është bërë gjithashtu një formë e rezistencës dhe patriotizmit palestinez.
Sobhiyé Krayem, 70 vjeç, jeton në kampin e refugjatëve palestinezë të Aïn el-Héloué, pranë Saida. Ajo e mësoi këtë mënyrë të qëndisjes në shumë vende gjatë jetës së saj. Për të, rezistenca palestineze kundër Izraelit nuk kryhet vetëm me armë, por edhe me art. Ajo gjithmonë vesh rroba të punuara në këtë mënyrë kur ekspozon punimet e saj.
“Kjo teknikë pasqyron rezistencën palestineze. Ne po luftojmë për të treguar se ajo na përket neve,” tha ajo.
Ky art merr një dimension të ri edhe në kontekstin e luftës së Gazës, ku më shumë se 31 mijë e 800 palestinezë janë vrarë nga forcat izraelite që nga 7 tetori, sipas shifrave të publikuara nga lëvizja Hamas.
Qëndistarja Fathiyé Charkiyé ka lindur në Liban, por familja e saj është me origjinë nga Amka, një fshat afër qytetit të Acre (Akka), në bregun verior të Palestinës.
Në mëngjesin e këtij shkurti, ajo sapo ka mbaruar shërbimin e saj në Shoqatën e Mbështetjes Sociale, një OJQ në kampin e Shatilës, kur L’Orient Today e gjen në punë, duke qëndisur pika me ngjyra në një drejtkëndësh.
Kur ishte e vogël, askush nuk i mësoi asaj artin e “tatrizit”. Ajo zakonisht ulej jashtë pranë shtëpisë së saj në kamp dhe vetëm shikonte gratë duke e bërë këtë.
“Më parë ishte ndryshe… Kishte hapësirë të mjaftueshme mes shtëpive që gratë të uleshin dhe të punonin,” kujton ajo rrugët e ngushta e të ngushta të Shatilës sot. Në atë kohë, nuk kishte gjilpëra qepëse. “Ne përdorëm degët e ombrellave dhe i shndërruam në gjilpëra,” shpjegon ajo.
Charkiyé ndaloi së bëri këtë lloj qëndisjeje për disa dekada, por ajo e filloi përsëri gjashtë muaj më parë duke iu bashkuar Shoqatës së Mbështetjes Sociale si artiste.
Fitoj për të jetuar
Oum Hani ka lindur në Liban më shumë se 70 vjet më parë. E ulur pranë Charkiyé në Shoqatën e Mbështetjes Sociale Shatila, ajo është tërësisht e fokusuar në qepjen e pjesës së saj, ndërsa na flet mes pikave. “Kam bërë “tatriz” për 40 vjet, është burimi im i të ardhurave,” shpjegon ajo. “Burri im ka vdekur, nuk kam kush të më sigurojë. E fitoj jetesën kryesisht në këtë mënyrë”.
Vini re se ligji libanez i punës kufizon aksesin e refugjatëve palestinezë në profesionet më të aftë dhe me jakë të bardhë, me punë manuale dhe joformale që mbeten të paplotësuara.
Një trashëgimi e ruajtur
E vendosur pranë rrugës Adonis në Ras Beirut, Inaash është një OJQ dhe punëtori qëndistarie që ruan trashëgiminë palestineze përmes punimeve manuale të gjilpërave. Artizanët janë pothuajse të gjitha gra palestineze që jetojnë në kampet e refugjatëve në Liban.
Me një punishte të vendosur pranë zyrës, salla e ekspozitës është zbukuruar me një përzierje të veshjeve tradicionale dhe moderne të bëra në këtë mënyrë. Në koordinim me platformën e artit Dar Onboz, Inaash ka mbajtur gjithashtu dy klasa palestineze të qëndisjes javët e fundit.
Drejtori i saj Ali Jaafar thotë se ndihmon gratë në kampet palestineze në Liban të sigurojnë familjet e tyre. “Që nga viti 1969, kur u hapëm, ne kemi ndihmuar më shumë se 2000 gra në kampe. Sot, Inaash punëson rreth 350 qëndistare, të gjitha gra, thotë ai. Kështu mbijetojnë refugjatët palestinezë, mbajnë familjet e tyre dhe blejnë ushqime”.
Sipas Jaafar, interesi për këtë teknikë palestineze është rritur që nga fillimi i luftës në Gaza: “Forcat izraelite bombarduan brutalisht territorin, duke shkatërruar jetët e palestinezëve, shtëpitë dhe trashëgimitë e çmuara familjare”.
“Inaash zbuloi se shumë njerëz janë të interesuar të mësojnë këtë art… Tani po planifikojmë të hapim më shumë klasa. Ne kishim më shumë klientë (pas luftës), njerëzit donin të dinin më shumë dhe të blinin më shumë,” shpjegon ai.
Pak hapa më tutje, në punëtorinë e Inaash-it, dy gra palestineze dhe një libaneze ulen së bashku në heshtje të qetë, duke qepur.
“Ne jemi gati të punojmë derisa të vdesim, por problemi i vetëm është se kërkesat fizike të punës na lëndojnë kurrizin. Unë kam 22 vjet e 34 vjet që punoj këtu në qëndisje”, thotë Iman, një palestineze më e madhe që qëndis me fije shumëngjyrëshe.
“Ne do t’ia mësojmë këtë teknikë brezit të ri,” thotë Dalal. “Palestinezët nuk lodhen kurrë”, shton Iman. “Sa të marrim frymë, do të punojmë”.
Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.
/Albanianpost.com
