Putin mund të gjykohet për krime lufte pasi pohoi se Rusia financoi grupin Wagner

Përpjekjet e Vladimir Putinit për t’i dhënë fund një grushti shteti nga grupi Wagner mund ta kenë bërë më të lehtë për një gjykatë ndërkombëtare ta ndjekë penalisht atë dhe shtetin rus, për krime lufte të kryera nga luftëtarët mercenarë, sipas ekspertëve të së drejtës ndërkombëtare.

Pas rebelimit të udhëhequr nga Yevgeny Prigozhin, Putin tha se mercenarët ishin “financuar plotësisht” nga autoritetet ruse. Vetëm në vitin deri në maj 2023, ata morën më shumë se 86 miliardë rubla nga buxheti i shtetit, ose mbi një miliard dollarë, shtoi ai.

“Këto fjalë kanë potencialisht pasoja shumë domethënëse në drejtim të ekspozimit të shtetit rus ndaj përgjegjësisë për aktet e Wagner-it dhe Putinit, personalisht dhe individualisht si udhëheqës i shtetit rus”, tha Philippe Sands KC, profesor i së drejtës në UCL dhe autor i East West Street, një libër për origjinën e së drejtës ndërkombëtare humanitare.

Për vite, udhëheqësi rus u distancua nga Wagner, i cili u themelua në vitin 2014, ndërsa akuzat për krime lufte kundër luftëtarëve u shtuan ndërkombëtarisht, duke përfshirë një hetim të OKB-së për praninë e tyre në Republikën e Afrikës Qendrore.

Gjatë një beteje në Siri me trupat amerikane në vitin 2018, Moska mohoi çdo kontroll mbi forcat Wagner dhe një zëdhënës i Kremlinit po atë vit tha se nuk kishte kompani private ushtarake në Rusi.

Pagesa për Wagnerin nuk do ta bënte Putinin – ose Rusinë – automatikisht përgjegjës ligjërisht për krimet e tij, tha Dapo Akande, profesor i së drejtës ndërkombëtare publike në Shkollën e Qeverisë Blavatnik, Oksford. Por mund të jetë një pjesë e rëndësishme e një çështjeje më të gjerë.

“Është një pranim i rëndësishëm”, tha ai.

“Financimi në vetvete nuk është i mjaftueshëm për të thënë se dikush është përgjegjës për një krim ndërkombëtar, por e bën më të vështirë të thuash ‘këto gjëra nuk kanë të bëjnë fare me ne’”.

Autoritetet ukrainase dhe grupet e të drejtave të njeriut janë fokusuar në kërkimin e drejtësisë për krimet e kryera atje nga forcat ruse.

Studiuesit e krimeve të luftës janë përhapur në të gjithë vendin, duke mbledhur prova për t’u përdorur në gjykatë. Një nga më të njohurat, autorja Victoria Amelina, u plagos rëndë javën e kaluar në një sulm në një restorant, për të cilin kolegët e saj thonë se ishte një krim lufte në vetvete.

Por mizoritë e Wagner-it, në Ukrainë dhe gjetkë, janë potencialisht më të vështira për t’u lidhur me shtetin rus sesa sulmet nga ushtarët e regjistruar.

Ekziston një precedent për shpalljen e paraushtarakëve fajtorë për krime lufte, por jo shtetin e lidhur.

Milicët serbë u shpallën fajtorë në një gjykatë ndërkombëtare për masakrën e Srebrenicës në vitin 1995 ndaj myslimanëve boshnjakë, por Serbia u shpall fajtore vetëm për dështimin në parandalimin e gjenocidit. Në Beograd, ai vendim u shtrembërua nga disa nacionalistë serbë në një shfajësim.

“Gjykata nuk mundi të vërtetonte se paraushtarakët ishin nën kontrollin e drejtpërdrejtë të autoriteteve serbe”, tha Sands.

“Ky dallim u kap në Beograd të nesërmen, dhe gazetat mbështetëse të qeverisë ose të drejtuara nga qeveria, u botuan me tituj që thoshin gjëra të tilla si “Ne jemi të pafajshëm”.

Kjo i bën komentet e Putinit potencialisht kyç për një rezultat të ndryshëm në gjyqet e ardhshme, shtoi Sands.

Edhe nëse nuk ka gjyq, debati rreth përgjegjësisë për krimet e Wagner-it mund ta shtyjë komunitetin ligjor ndërkombëtar të mendojë më shumë për përgjegjësinë në një botë të milicive në rritje, tha Gerry Simpson, profesor i së drejtës ndërkombëtare publike në LSE.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.