Pse opozita e Myanmar-it po bën thirrje për ndalimin e karburantit të avionëve?

Kur helikopterët ushtarakë të Myanmarit hapën zjarr, nxënësit e klasës së nxituan të fshiheshin pas një peme në oborrin e shkollës së tyre, që ndodhet në terrenin e një manastiri, në fshatin Let Yat Kone në Sagaing.

Ishte pak pas mesditës së 16 shtatorit.

Të shtënat me armë nga helikopterët vazhduan për gati një orë, sipas dëshmitarëve, dhe në një moment Phone Tay Za vendosi të merrte çantën e tij nga klasa e tij.

Shtatë vjeçari arriti te çanta, por u godit teksa u përpoq të ikte me vrap.

Ushtria e Mianmarit e përshkroi shkollën si një objektiv legjitim. Që kur mori pushtetin në një grusht shteti dy vjet më parë, ushtria ka luftuar një sërë grupesh që kundërshtojnë sundimin e saj, duke përfshirë organizatat e armatosura etnike, milicitë civile të njohura si Forcat e Mbrojtjes së Popullit (PDF) dhe një administratë të politikanëve të zgjedhur që ajo largoi të quajtur Qeveria e Unitetit Kombëtar (NUG).

Ai tha se PDF-të dhe Ushtria rebele e Pavarësisë Kachin (KIA), të cilët ajo i etiketoi “terroristë”, po përdornin ndërtesën e shkollës për të sulmuar forcat e saj.

Hetuesit nga Kombet e Bashkuara thanë se sulmi ajror mund të përbënte një “krim lufte”.

Sipas shifrave të OKB-së, sulmi Let Yet Kone ishte një nga 670 sulmet ajrore të kryera nga ushtria e Myanmarit vitin e kaluar – një numër që shënon një rritje 12-fish nga 54 sulmet ajrore të regjistruara një vit më parë.

Bastisje të tjera përfshijnë bombardimin e një kampi trajnimi rebel, i cili vrau pesë luftëtarë në shtetin Chin në kufirin me Indinë në janar, dhe një sulm ajror në një koncert muzikor në territorin e KIA-s në tetor, i cili vrau rreth 80 njerëz.

Një avion luftarak i Myanmarit në një mision bombardimi në kufirin me Tajlandën në qershor të vitit të kaluar, ndërkohë, shkaktoi panik në Tajlandë kur kaloi kufirin, me zyrtarët që urdhëruan evakuimin e fshatrave dhe shkollave në zonë.

Të paktën 460 njerëz vdiqën në bastisjet e vitit të kaluar, sipas Irrawaddy, ndërsa konflikti dyvjeçar ka vrarë rreth 31 mijë e 22 njerëz në total – civilë dhe luftëtarë njësoj – sipas Projektit të të Dhënave të Vendndodhjes dhe Ngjarjeve të Konfliktit të Armatosur (ACLED).

OKB vlerëson se 1.1 milion njerëz të tjerë janë dashur të largohen nga shtëpitë e tyre, kryesisht për shkak të sulmeve me bombardime.

Ndërsa numri rritet, NUG dhe aktivistët e të drejtave të njeriut kanë bërë thirrje për një ndalim total të shitjeve të karburantit të avionëve në Myanmar, edhe nëse kjo nënkupton ndalimin e fluturimeve civile gjithashtu.

NUG, në një deklaratë pas bombardimit të kampit rebel Chin në janar, e quajti ndalimin “një hap urgjent dhe të domosdoshëm që potencialisht do të shpëtojë mijëra jetë”.

Ndërsa ushtria ka përforcuar fushatën e saj ajrore, forcat e saj ajrore kanë kryer fluturime çdo dy javë ose më shumë, tha Zachary Abuza, një profesor i politikës së Azisë Juglindore në Kolegjin Kombëtar të Luftës në Shtetet e Bashkuara.

Ushtria mbështetet në një sërë avionësh për këto misione, tha ai, duke përfshirë avionë trajnues Yak-130 dhe rreth 30 avionë luftarakë MIG-29 nga Rusia. Kohët e fundit, ajo importoi dy nga avionët luftarakë më të avancuar SU-30, gjithashtu nga Rusia, dhe ka sjellë artileri me rreze të gjatë, duke përfshirë obusët e lëvizshëm dhe sistemet e shumta të raketave lëshuese, nga Kina.

“Këto do t’i japin ushtrisë aftësinë e sulmit me rreze të gjatë. Ata tani mund të sulmojnë nga një distancë me një shkallë sigurie tani, që thjesht nuk mundeshin më parë”, tha Abuza.

“Dhe për momentin, NUG-ja nuk ka asnjë mënyrë për ta kundërshtuar këtë – jo lehtë. Dhe sulmet ajrore kanë një efekt psikologjik atje. Ata vrasin njerëz. Ata e rrisin shkallën e terrorit”.

Në të vërtetë, Raportuesi Special i OKB-së për të Drejtat e Njeriut në Myanmar, Tom Andrews, vlerëson se dy vjet pas grushtit të shtetit, ushtria kontrollon “thelbësisht më pak se gjysmën e Myanmar-it”.

Që nga marrja e pushtetit nga gjenerali i lartë Min Aung Hlaing më 1 shkurt 2021, grupet e ndryshme të armatosura etnike të Myanmarit – shumë prej të cilëve kanë luftuar ushtrinë brenda dhe jashtë në zonat kufitare që nga pavarësia nga britanikët në 1948 – kanë zgjeruar zonën e tyre të operacioneve, Andrews thuhet në një raport të fundit.

PDF-të e sapoformuara gjithashtu kanë “sfiduar në mënyrë thelbësore” kontrollin e ushtrisë në fushat qendrore të Mianmarit, tha ai, duke përfshirë rajonet e Mandalay, Magwe dhe Sagaing, ku ndodhet fshati Let Yet Kone.

Dhuna që trondit tani Zonën e Thatë, siç njihet rajoni, është e paprecedentë, tha Shona Loong, një pedagoge në Universitetin e Cyrihut në Zvicër. Përveç shtimit të sulmeve ajrore, ushtria ka rritur shkatërrimin e infrastrukturës atje, kryesisht duke rrafshuar shtëpitë dhe fshatrat me tokë, sipas një analize nga Loong në tetor.

Grupi i shquar i të drejtave, në një raport të botuar në nëntor, tha se hetimet e tij kishin gjetur se ushtria e Myanmar-it po devijonte karburantin e avionëve të destinuar për avionët civilë për përdorimin e tij.

Ai tha se kompanitë që furnizonin karburantin përfshinin Kompaninë Singapore Petroleum në pronësi të plotë të PetroChina, Rosneft të Rusisë, Chevron Singapore dhe Thai Oil. ExxonMobil i SHBA-ve ishte gjithashtu i lidhur me një dërgesë të veçantë.

Mbretëria e Bashkuar dhe Kanadaja që atëherë janë përgjigjur me sanksione në sektorin e karburantit të aviacionit.

Qeveria kanadeze të mërkurën ndaloi eksportin, shitjen, furnizimin ose dërgimin e karburantit të aviacionit për ushtrinë e Myanmarit, ndërsa qeveria e Mbretërisë së Bashkuar ngriu asetet e dy kompanive dhe individëve të lidhur me Asia Sun, firma lokale e përfshirë në trajtimin, ruajtjen dhe shpërndarjen e karburantit të aviacionit në vend.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.