“Lufta tregtare e tarifave” është shenja më e fundit e një krize në ekuilibrat ndërkombëtarë që është gjithnjë e më afër pikës së thyerjes.

Një globalizim tekniko-ekonomik në mungesë të ndonjë orientimi politik mund të çojë vetëm në këtë situatë.

Që tregu dhe tregtimi i lirë mund të prodhonin vetëm mirëqenie dhe paqe, ishte pjesë e arsenalit ideologjik liberal, të cilit i janë dorëzuar të gjitha “të majtat” e botës që nga fundi i Luftës së Ftohtë.

Më e keqja: ajo ideologji supozoi në heshtje se në fakt kishte vetëm një udhëheqës të procesit të globalizimit, dhe se ky ishte Shtetet e Bashkuara.

Hegjemonia e tyre në të gjithë faktorët strategjikë, nga përparësia shkencore-teknologjike deri te epërsia dërrmuese ushtarake, dukej se nuk vihej në dyshim.

Në këtë kontekst, Evropa u thirr të luante një rol të rëndësishëm, por ndihmës ama dhe as nuk duhej të dobësonte themelet e saj me hapje të rrezikshme drejt Lindjes.

Ata që kanë zakonin e keq t’i vendosin ngjarjet aktuale në valët e gjata të historisë, e kuptojnë se sot pikërisht kjo pamje po hyn në një krizë të pakthyeshme.

Se Perëndimi është thirrur të rimendojë veten, të rimendojë fatin e tij.

Përtej maskave të të fortit nga “Far West” dhe retorikës populiste, Trump shpjegon atë që tashmë ishte evidente nga dështimet e Administratës së Bidenit: Amerika është dobësuar rrënjësisht në konkurrencën ndërkombëtare dhe duhet të përqendrohet në problemet e saj të brendshme.

Make America Great Again është slogani që mbulon këtë realitet të hidhur.

Mbetet për t’u parë nëse politikat e zbatuara tani janë në gjendje të arrijnë qëllimin e tyre të synuar, por qëllimi i tyre është i qartë.

Me to Shtetet e Bashkuara deklarojnë se nuk mund të luajnë më rolin e fuqisë udhëheqëse në të cilën Perëndimi ka mbështetur veten që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore.

Kam frikë se diagnoza është e saktë. Terapia është ndoshta e gabuar, edhe për vetë interesat amerikane.

Megjithatë, kritikët e saj duhet të tregojnë se cilat do të ishin alternativat reale përballë rritjes së vazhdueshme të deficitit tregtar të SHBA-ve dhe humbjes së konkurrencës së të gjithë sektorëve të saj prodhues.

“Lufta tregtare” zhvillohet në nivele shumë të ndryshme dhe artikulimi i saj nxjerr në pah qartë objektivin e saj themelor: konfliktin strategjik me Perandorinë Kineze.

Dhe këtu problemi merr vërtet një dimension epokal.

Rritja e Kinës, pavarësisht nga profecitë e arrestimit të saj të përsëritura periodikisht gjatë 40 viteve të fundit (do të jetë mirë të kujtojmë se PBB-ja kineze në fund të viteve 1980 ishte e barabartë me atë të vendeve me madhësinë e Belgjikës), vazhdon me një ritëm të paimagjinueshëm për ekonomitë e pjekura dhe duket se është ende larg nga “zbarkimi”, për shkak të disponueshmërisë së burimeve njerëzore administrative, të disponueshmërisë së infrastrukturës solide politike.

Nga një platformë e madhe prodhimi, akumulues dhe grumbullues energjish dhe eksperiencash të formuara diku tjetër, Kina është bërë prej kohësh një fuqi novatore – dhe kjo fuqi do të rritej në mënyrë eksponenciale duke pasur në dispozicion “polin” e Tajvanit.

Dhe nuk është vetëm Kina: hapësira të tjera të mëdha ekonomiko-politike në Lindje, si Vietnami, po zhvillohen në të njëjtin kuptim.

Perandoria Perëndimore, SHBA-të, janë të thirrura të përballen me këtë konkurrencë strategjike.

A do të ndihmojë rritja e bujshme e tarifave për të goditur rritjen kineze dhe për të ndaluar programet e saj më inovative (përfshirë në nivelin ushtarak)?

Apo do ta bëjë edhe më të pasigurt ekuilibrin e brendshëm ekonomik dhe social të Amerikës?

Kjo do të varet nga shumë faktorë, të pamundur për t’u parashikuar bazuar në ekstrapolime të thjeshta ekonomike.

Do të varet nga stabiliteti i elitës së re Trumpiane, por edhe nga pasojat e situatës së re brenda asaj kineze.

Do të varet gjithashtu nga pozicioni evropian, nëse dhe në çfarë mase Evropa do të jetë në gjendje të prodhojë një reagim të kundërt të autonomisë dhe bashkimit real ndaj SHBA-ve.

Si duhet të formatohet një reagim i tillë?

Duke riparë në terma autentikë federalë strukturën e aleancave që formojnë Perëndimin.

Epoka e hegjemonisë së padiskutueshme ka përfunduar, me deklaratën e vetë subjektit hegjemonist.

Prandaj, secili faktor në sistemin e aleancës duhet të marrë rolin e tij dhe të dijë ta kryejë atë në mënyrë të pavarur.

Evropa ka interesa jetike në përfaqësimin e pikës së ndërmjetësimit midis Perëndimit, Lindjes, Mesdheut dhe Afrikës.

Interesat jetike për t’i dhënë fund luftërave të brendshme civile dhe konflikteve të armatosura kudo që ato ndodhin.

Një unitet veprimi për të përballuar sulmin ndaj tarifave që nuk bazohet në këtë vizion strategjik do të vlejë më pak se një aspirinë.

A ka lidhje Unioni për Mbrojtjen me gjithë këtë?

Sigurisht që po. Si mund të konceptohej realisht një unitet politik pa një mbrojtje të përbashkët?

Por kjo është pikërisht e kundërta e thirrjeve aktuale për riarmatim! Kjo do të thotë buxhet i përbashkët i mbrojtjes, program i përbashkët armatimi. Kjo përfshin vendimin për të hequr dorë nga forcat e armatosura kombëtare. Një ushtri dhe komandë evropiane.

Riarmatosja përpara se të përcaktohet kjo strategji është si të hysh në borxh për një makinë pa ditur të ngasësh.

Efekti i vetëm do të jetë riarmatosja gjermane në kurriz të të gjithëve (duke shpresuar të paktën që AfD, duke vazhduar kështu politikën evropiane, të mos fitojë herët a vonë).

Përgjigja ndaj tarifave të Trump do të përfundojë të jetë një përgjigje me copëza, ndryshe nga vendi në vend, me një kapelë të qëndrimit të von der Leyden, nëse nuk është pjesë e një dëshire për një rinisje reale të bashkimit politik.

Dhe kjo nuk mund të anashkalojë riafirmimin e disa parimeve mbi të cilat lindi ideja e tij.

Është Europa e të drejtave thelbësore, është Europa e kushtetutave të saj progresiste demokratike të pasluftës, e cila duket se po përjeton një rënie të pandalshme.

Një Evropë që nuk e hap gojën përballë masakrës së përditshme në Gaza, por, përkundrazi, mban brenda saj qeveri që e vlerësojnë atë, do të mund të gjejë dhjetë mijë marrëveshje favorizuese për tarifat me Trump, por nuk do të jetë më Evropë dhe në fund do të peshojë edhe më pak në lojën e madhe të ekuilibrave mes perandorive sesa sot.