Si e galvanizoi Lufta e Irakut diskursin “anti-sistem” në Perëndim?

Epo, këtu është vetëm parajsa!

E veshur me një xhaketë sportive të kuqe tip kauboj, prezantuesja e “CBS Evening News”, Norah O’Donnell, duket e mahnitur nga peizazhi në Ranch Prairie Chapel: një pronë e blerë nga ish-presidenti i SHBA-ve, George W. Bush në 1999.

Takimi u zhvillua në prill të 2021-shit.

Është pranverë, qielli i kaltër dhe lulet po çelin.

Bush, i mbështjellë me xhaketën e tij po vijon më shakatë pa ndalim.

Ai që kishte ndërtuar një reputacion si një “idiot fshati” gjatë mandatit të tij të dyfishtë (2000-2008) arriti të rivendoste imazhin e tij falë mundimeve spektakolare të një pasardhësi të diskutueshëm: Donald Trump.

Mjaft për ta lejuar atë të gdhendë kostumin e një burri shteti të respektueshëm dhe të arsyeshëm, pothuajse delikat dhe gati filantropik.

Vëmendja e CBS-së është gjithashtu tek ai për një arsye specifike.

Në atë kohë, ai sapo kishte nxjerrë një libër me piktura vaji të quajtur “Out of Many, One: Portreits of America’s Imigrants”.

Një odë për emigracionin që pothuajse do të të bënte të harrosh aftësitë e autorit të saj.

Një nga arkitektët kryesorë të një “lufte kundër terrorizmit” të nisur në prag të 11 shtatorit dhe të mbartur nga një diskurs i “të mirës kundër së keqes me katastrofa dhe pasoja vdekjeprurëse”.

Brenda, ajo përkthehet në një politikë të mbikëqyrjes së përgjithësuar nga e cila kanë vuajtur në radhë të parë myslimanët e vërtetë ose të supozuar, të cilët më pas janë objekt i të gjitha frikërave dhe të gjitha dyshimeve.

Përtej kufijve, ajo inauguron një epokë të re, atë të ndërhyrjeve të pafundme ushtarake në katër anët e globit në emër të luftës kundër një kërcënimi xhihadist të përhapur dhe të vështirë për t’u identifikuar.

Retorika dhe praktika e antiterrorizmit – me koston e vënies në dyshim të të drejtave themelore – po zënë vend në nivele të ndryshme të demokracive liberale perëndimore.

Demokraci të padrejta

Nëse, zyrtarisht, gjithçka fillon dhe mbaron në Afganistan – nga ofensiva e udhëhequr nga Washingtoni kundër regjimit taleban në tetor 2001 deri në tërheqjen e tij kaotike në 2021 – është pushtimi i Irakut në 2003 që mbetet deri më sot ngjarja më strukturore në Perëndim.

Mbetet imagjinata gjeopolitike e shekullit XXI.

Së pari, sepse ajo ringjall në sytë e një pjese të popullatave një të kaluar koloniale me të cilën vendet e tyre nuk kanë mbaruar së luftuari.

Pasi të kenë jetuar nën zgjedhën e përgjakshme të Sadam Huseinit, irakianët duhet të kompozojnë, radhazi ose njëkohësisht me pushtimin amerikan, dy luftëra civile dhe ndikimin e përhapur të Iranit fqinj.

Kjo e ashtuquajtur luftë “parandaluese” justifikohet me gënjeshtër.

Armët e shkatërrimit në masë që diktatori irakian do t’i kishte fshehur nga njohuritë e Kombeve të Bashkuara nuk janë gjetur kurrë, lidhja e Bagdadit me sulmet e 11 shtatorit nuk u vërtetua kurrë.

Në mënyrë indirekte kontribuoi në ngritjen e organizatës së Shtetit Islamik.

Dy dinamika të mëdha po ndërtohen rreth 11 shtatorit.

Nga njëra anë, George W.Bush zgjedh të përgjigjet me një qëndrim qytetërues që ndan opinionet, përmes një semantike të dominimit perëndimor që i bën jehonë historisë koloniale.

Dhe nga ana tjetër, e djathta ekstreme në Perëndim si dhe shumë diktatura në mbarë botën po e shfrytëzojnë këtë moment për të imponuar narrativën e tyre, përkatësisht narrativën “anti-sistem”.

E këtij mendimi është Marie Peltier, historiane, eseiste, profesoreshë në Haute École Galilée në Bruksel, specialiste në konspiracion dhe propagandë për regjimet autoritare.

Kjo është e kombinuar me një mosbesim në rritje ndaj institucioneve demokratike brenda popullatave të synuara nga “lufta kundër terrorit” si dhe në radhët e një pjese të së majtës.

Shembull emblematik, revolucioni sirian në mars 2011, i cili, që në fillimet e tij, u përplas me dhunë në murin e sigurisë perëndimore, i manipuluar nga Bashar el-Assad.

I gjendur përballë ekstremit të djathtë dhe pjesë e së djathtës të fiksuar pas përplasjes së qytetërimeve, kasapi i Damaskut arrin të paraqitet si një mburojë antiislamiste, mbrojtës i “të krishterëve të Lindjes”.

Për pjesë të rëndësishme të së majtës radikale, presidenti sirian shfaqet si një mburojë kundër imperializmit amerikan, si dhe projekteve të aleatëve arabë të Washington-it në Gjirin Persik.

Një qëndrim “anti-sistem” i galvanizuar nga ndërhyrja ruse në Siri nga viti 2015, duke lejuar më pas riaktivizimin e modeleve të mendimit të trashëguara nga Lufta e Ftohtë.

Lajme të rreme

Në Shtetet e Bashkuara, është marshimi në Capitol, i organizuar nga mbështetësit e Donald Trump për të kundërshtuar rezultatet elektorale duke i dhënë Joe Biden fitues në vitin 2021, i cili shënon kulmin e kësaj sekuence që përzien urrejtjen ndaj pakicave dhe emigrantëve.

Islamofobia është në qendër të narrativës civilizuese dhe rrëfimi anti-sistem është historikisht antisemitik, thekson Marie Peltier në këtë drejtim.

Në imagjinatën e shumë njerëzve, ekziston, nga njëra anë, kjo ide se Izraeli ose Mossad do të ishte, me CIA-n, pas kryengritjes popullore siriane. Dhe, nga ana tjetër, se ky destabilizim është përgjegjës për krizën migratore, “pushtimin barbar” etj.

Një fjalim i ndërtuar rreth një mekanizmi konspirativ.

Në këtë frymë, çdo tezë zyrtare e paraqitur për të shpjeguar një sekuencë ose një ngjarje.

Përhapja e coronavirus-it në vitin 2020 ishte veçanërisht e frytshme nga ky këndvështrim, duke nxjerrë në pah shkallën e mosbesimit të qytetarëve ndaj qeverive të tyre, duke përfshirë edhe çështjet e shëndetit publik.

Me sa duket, konspiracioni nxit dyshimin, një element kyç në ushtrimin e lirisë së mendimit.

Por konkretisht, në vend që të propozohet një deshifrim kritik i përpunimit të informacionit, ky fenomen rezulton në një dyshim sistematik që nënvlerëson strukturat ideologjike, politike dhe ekonomike.

“Në Shtetet e Bashkuara, fakti që narrativa pro luftës është bazuar në shpikje në të cilat mediat kryesore janë bërë bashkëpunëtorë, ka rritur mosbesimin e qytetarëve ndaj tyre”, këmbëngul romancieri irako-amerikan Sinan Antoon, autor i Ave Maria (2018).

Aristokratët dhe të Pasurit e Ri

Çështja e konspiracionit dhe, në përgjithësi, e qëndrimit “anti-sistem” është komplekse.

Shpesh i shtyrë qëllimisht në margjinat e politikës nga një ligjërim i dëshiruar “centrist” apo liberal që synon delegjitimimin e kërkesave për më shumë drejtësi sociale, ai në fakt ka futur gradualisht të gjitha rrymat.

Një fenomen veçanërisht i dukshëm në Francë, ku kandidatët kryesorë në zgjedhjet presidenciale të 2017-ës i janë drejtuar të gjithë, në një mënyrë apo në një tjetër dhe në shkallë të ndryshme, një narrative që kundërshton “popullin” me “elitën”.

Në të njëjtën mënyrë, që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia, shumë zëra ndërhyjnë rregullisht në debatin publik për të gjetur rrethana lehtësuese në Moskë.

Ky është veçanërisht rasti për figura krejtësisht konvencionale në jetën politike franceze, si Ségolène Royal ose Hubert Védrine.

Shprehja e një antiamerikanizmi francez shumë të vjetër që e ringjalli lufta në Irak në 2003, por që nuk lidhet aq shumë me të drejtën e popujve për vetëvendosje, sa me një grindje ndërperëndimore midis një France aristokrate dhe kushërirës së saj amerikane, sjelljet e këqija të të cilës ajo i përbuz.

Dhe xheloz për peshën tjetër konsekuente në arenën diplomatike, të dyja anët e Atlantikut, kundrejt të cilave gjykohet çdo sfidë e re gjeopolitike.

Përfshirë vendet të cilat, si Franca, nuk morën pjesë në kryqëzatën e George Ë. Bush dhe kryeministrit britanik Tony Blair.

Përpara pushtimit të Ukrainës më 24 shkurt 2022, logjika dukej e pandalshme: Assad dhe Putin duhej të liheshin në duart e tyre, sepse Bush dhe Blair ishin lënë në duart e tyre më parë.

Por për të arritur ku?

“Shumica e studentëve të mi nuk dinë asgjë për luftën në Irak. Dhe këta janë studentë që vijnë në Universitetin e New York-ut nga shkolla të mesme private dhe prejardhje të privilegjuar”, vëren Sinan Antoon.

“Sa i përket Bushit, për shumë njerëz ai është një njeri i bukur”, tha ai.

Fakti që Bush është rehabilituar si një ish-kryetar shteti i respektuar dhe fakti që Blair është treguar veçanërisht i papenduar, sigurisht që kanë kontribuar në njëfarë cinizmi dhe në zbardhjen e shumë diktaturave në botë.

Por kjo nuk është aq shumë çështje e Perëndimit, sa çështje e pushtetit.

Për shembull, Shtetet e Bashkuara mbrojnë veten ose Izraelin nga akuzat për krime lufte.

Dhe Rusia dhe Kina po bëjnë të njëjtën gjë me të mbrojturit e tyre.

Kushti për t’u ndjekur penalisht nga një gjykatë ndërkombëtare është, si rregull i përgjithshëm, të mos ketë aleatë midis fuqive të mëdha.