Tani është e qartë se Shtetet e Bashkuara po përgatiten të imponojnë një “marrëveshje” të padrejtë me agresorin ndaj Ukrainës.

Pavarësisht këmbënguljes së lavdërueshme të shumë liderëve evropianë mbi temën e “paqes së drejtë”, Donald Trump dhe Vladimir Putin po e bëjnë të qartë në çdo mënyrë të mundshme dhe në unison se po kërkojnë një marrëveshje që përfshin trajtim ndëshkues për Ukrainën. I shoqëruar me një poshtërim, për aq sa është e mundur, të Evropës në tërësi. Mesazhi subkoshiencë (ose më saktë, pothuajse i qartë) i dërguar nga Uashingtoni për Zelensky-n dhe forcat e tij të armatosura, të cilët ende po luftojnë centimetër pas centimetri në rajonet tashmë të aneksuara zyrtarisht nga Rusia, është se çdo përpjekje është e padobishme.

Dhe, për sa u përket evropianëve, të përjashtuar në mënyrë të dukshme nga tryeza e negociatave, nënkuptohet se roli i tyre në territorin ukrainas duhet të konsiderohet i pabesueshëm, qoftë edhe vetëm në mbrojtje të “paqes së padrejtë” që do të imponohet herët a vonë.

Evropianët duhet të përgatiten për të përballuar goditjet e radhës të rusëve. Jo aq shumë ato që konsideroheshin si të pashmangshme, që synonin kundër zonave të pambrojtura që dikur i përkisnin Bashkimit Sovjetik (në disa raste vende të tëra). Por edhe ato të drejtuara kundër të gjitha shteteve evropiane.

Në fakt, ka të ngjarë që Moska, me pëlqimin amerikan, të dëshirojë të testojë, një nga një (asnjë i përjashtuar), rezistencën e tyre, aftësinë e tyre të reagimit dhe aftësinë e tyre mbrojtëse. Dhe jo vetëm në aspektin ushtarak.

Ai i Putin-it, dhe jo nga sot, është vendi për të jetuar dhe mbijetuar ekskluzivisht në kohë lufte. Sidomos tani që ai ka një mandat katërvjeçar përpara tij, atë Trumpian, në të cilin pothuajse çdo derë do t’i hapet dhe ai mund të aspirojë të riparaqitet para botës si fuqia e madhe që ishte gjatë epokës së Stalinit. Një mundësi vërtet e jashtëzakonshme.

Shtetet e Bashkuara tërhiqen papritmas nga çdo angazhim që kanë bërë që nga viti 1945. 80 vjet u zhdukën në ajër, pa u ngritur asnjë zë i vetëm i arsyetuar i mospajtimit nga thellësitë e Amerikës. Të paktën në këtë temë specifike.

Një ngjarje shqetësuese që askush këtu në Evropë nuk e priste. Të paktën në forma kaq të drejtpërdrejta dhe brutale.

Është e parashikueshme që në këtë pikë Evropa do të ndahet: nga njëra anë vendet në kufi me Rusinë ose ato që gëzojnë një traditë dhe vetëdije autentike; nga ana tjetër, ata që i përkasin zonës latine, mesdhetare, të cilët e dinë shumë mirë se çfarë janë bërë dhe për rrjedhojë shfaqen më të prirur të merren ekskluzivisht me gjërat e tyre, me lehtësim, me ndërmjetësim, me “paqe”. “E drejtë” apo “e gabuar” qoftë ajo.

Mungesa e përgatitjes është e tillë që për momentin Evropa është pa analiza që do t’i lejonin të kuptonte nëse ekziston ende një mision historik kontinental dhe cili është ai.

Ka formula, si ajo e “paqes së padrejtë”, që as nuk kemi guxim të shprehim, aq shumë e kemi përvetësuar dhe asimiluar që në kohën e profetit Isaia, konceptin se “nuk ka paqe pa drejtësi”.

Këtu në Itali është dikush që guxon jep shenja hapjeje ndaj formulimit të ndaluar.

Ish-kryetari i Gjykatës Kushtetuese Gustavo Zagrebelsky pyeti veten në një intervistë (me Silvia Truzzi për italianen “Il Fatto Quotidiano”) “Nëse nuk jemi në gjendje të garantojmë një paqe të drejtë, a do të ishim të gatshëm të shkonim në luftë, një luftë përfundimtare, me bomba atomike?”.

Përsa i përket atij, ai u përgjigj hapur jo, madje duke rrezikuar të konsiderohet “pusillanim”. Para së gjithash, shtoi Zagrebelsky, “vjen jeta e njerëzve të zakonshëm dhe gjithashtu ajo e ushtarëve”. Dhe “përderisa ka jetë, ka shpresë”. Pra: më mirë një “paqe e padrejtë” (më në fund dikush që i shqipton ato fjalë pa u rrahur nga shkurret: “paqe e padrejtë”) sesa një “vdekje e drejtë për të gjithë, përfshirë të pafajshmit”. Aq më tepër që një paqe “sado e padrejtë, nuk përjashton mundësinë e punës më pas për të marrë drejtësi”.

Nga ana jonë, përveç shqetësimeve humanitare të Zagrebelskit, dyshojmë se kjo paqe “e padrejtë” mund të konsiderohet autentike. Ne e dimë mirë se edhe marrëveshjet e paqes të së kaluarës përmbanin doza padrejtësie (që ndër të tjera shkaktuan më pas luftëra të mëtejshme).

Por një paqe grabitqare, në mënyrë të dukshme ndëshkuese ndaj atyre që kanë luftuar për më shumë se tre vjet dhe ndaj atyre që, si Evropa, kanë investuar më shumë në atë rezistencë sesa Shtetet e Bashkuara, nuk ofron garanci për stabilitet.

Sa i përket “mundësisë për të vepruar më pas për të marrë drejtësi”, kemi frikë se kjo mund të jetë një dëshirë e pamundur për t’u materializuar. Ose, akoma më keq, kemi frikë se kjo “gjysmë e dytë” e hipotezuar nga Zagrebelsky do të çojë në shpërbërje dhe luftëra edhe më të përgjakshme se ato që po shohim.