Lajmi i mirëpritur javën e kaluar ishte se Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) mund të synojë së shpejti që anëtarët të shpenzojnë 5 për qind të ekonomive të tyre për mbrojtje.

Detajet ende nuk janë publikuar në samitin e aleancës këtë muaj. Por miqtë e Amerikës në Evropë më në fund po zgjohen, ose të paktën shumica e tyre po zgjohen, nga gjumi i tyre i gjatë që nga vitet 1990 dhe po e marrin seriozisht mbijetesën kombëtare.

“Unë do të propozoj një plan të përgjithshëm investimi që do të arrinte në total 5 për qind të PBB-së në investime në mbrojtje”, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte të enjten në Bruksel.

Anëtarët mund të llogarisin deri në 1.5 pikë përqindjeje të PBB-së për investime periferike në mbrojtje, siç është përforcimi i rrugëve për transportin ushtarak.

Por edhe 3.5 për qind e dedikuar për shpenzimet ushtarake është një ndryshim rrënjësor në Evropë, nga objektivi aktual minimal prej 2 për qind.

Merita i takon Rutte për realizmin në lidhje me kërcënimin: Rusët kanë “vetëm një ekonomi prej 2 trilionë dollarësh krahasuar me një ekonomi prej 50 trilionë dollarësh për NATO-n”, por po “prodhojnë katër herë më shumë në aspektin e municioneve”.

Detyra e NATO-s është të “sigurohet që kolektivisht të kemi atë që na nevojitet për të na penguar të ndjekim kurse të gjuhës ruse”.

Presidenti Trump ka këmbëngulur në objektivin 5 për qind në kërcënimin e tij të pakuptueshëm se evropianët duhet të menaxhojnë më shumë nga mbrojtja e tyre.

Pa dyshim, 5 për qind është më i përshtatshëm për kërcënimin dhe mund të motivojë shkelës të ligjit të mbrojtjes si Spanja (1.28 për qind në vitin 2024) dhe Kanadaja (1.37 për qind).

Disa aleatë të NATO-s në vijat e frontit rus i kuptojnë rreziqet: Polonia është tashmë mbi 4 për qind në shpenzimet e mbrojtjes, dhe shtetet baltike po shkojnë drejt 5 për qind pa nxitjen institucionale të NATO-s.

Por riarmatimi evropian do të jetë një bekim i përzier nëse aleatët po vënë bast se Amerika po i këqyr.

Dhe merrni me mend se cili vend i NATO-s është një përjashtim në shpenzimet më të pakta për mbrojtje si pjesë e ekonomisë sesa një dekadë më parë?

Askush tjetër përveç Uncle Sam – 3.38 për qind e PBB-së krahasuar me 3.71 për qind në vitin 2014, sipas shifrave të NATO-s.

Ky nuk është një piedestal i fortë nga i cili mund të mbahen leksione, dhe Administrata Trump po shfaq skizofreni strategjike mbi shpenzimet e mbrojtjes.

Projektligji i buxhetit që po kalon nëpër Kongres përfshin një nxitje të vetme prej 150 miliardë dollarësh për Pentagon-in.

Por Administrata ka propozuar gjithashtu një buxhet mbrojtjeje për vitin fiskal 2026 që është një shkurtim pas inflacionit.

Prodhuesit e armëve nuk investojnë kapital për të zgjeruar linjat e prodhimit për një bonus të vetëm, dhe Administrata po përpiqet të pretendojë se po rindërton ushtrinë pa i kushtuar burimet dhe vëmendjen që kërkon puna.

Evropa të paktën po fillon të kuptojë mbrojtjen e saj, dhe pyetja më e afërt është nëse SHBA-të do të bëjnë pjesën e tyre për t’u përballur me momentin e rrezikshëm.