Po e vret media sociale përulësinë intelektuale?

“Çdo liberal e do figurën e Socrates-it”, ka shkruar Jonathan Rauch në librin e tij të vitit 1991, “Kindly Inquisitors”.

Libër, “i cili u ka mësuar kaq shumë njerëzve për metodën e hetimit skeptik dhe rëndësinë e përulësisë intelektuale, të përpjekjes për të mbajtur parasysh ndryshimin midis asaj që di dhe asaj që mendon se e di”.

Në epokën e mediave sociale, Socrates-i, i cili vdiq duke shpallur: “Unë nuk di asgjë përveç faktit të injorancës sime”, a është ende ideali liberal?

Apo ekosistemi i internetit e ka shkatërruar përulësinë intelektuale duke shpërblyer dhomat e jehonës, angazhimet publike dhe çmontimet e kërkimit dhe zbulimit të sinqertë të së vërtetës?

“Një mënyrë se si interneti shtrembëron pamjen tonë për veten është duke ushqyer tendencën njerëzore për të mbivlerësuar njohuritë tona për mënyrën se si funksionon bota”.

Kështu ka shkruar profesori i filozofisë, Michael Patrick Lynch, autor i librit “The Internet of Us”.

“Interneti ynë bëhet një mekanizëm i madh përforcues. Ne i dimë të gjitha dhe këtë na e thotë interneti”, ka shkruar ai.

Me fjalë të tjera, interneti inkurajon arrogancën epistemike, besimin se dikush di shumë më tepër.

Furnizimet dhe algoritmet e përshtatura të mediave sociale na kanë grumbulluar në dhomat e jehonës, ku pikëpamjet tona brohoriten dhe pikëpamjet e kundërta përqeshen.

Të mbrojtur nga sfida serioze, e festuar nga turma jonë e zgjedhur, gradualisht humbasim aftësinë për vetëvlerësim të saktë dhe fillojmë të besojmë se jemi shumë më të ditur nga sa jemi në të vërtetë.

Por nuk është vetëm mekanizmi i përforcimit social i turmave me të njëjtin mendim që po vret përulësinë intelektuale. Janë gjithashtu gjurmët tona digjitale, të dhënat e përhershme të opinioneve tona të mëparshme.

“Këtu është një mënyrë tjetër që Twitter-i mund të dëmtojë debatin demokratik”, ka thënë profesori i Universitetit të New York-ut, Jonathan Haidt, në janar të vitit 2020, duke bashkangjitur disa faqe nga libri kryesor i marketingut i Robert Cialdini-t, “Influence”.

“Përkushtimi publik ndaj një përgjigjeje i bën njerëzit më pak të pranueshëm ndaj informacionit që sugjeron se ata e kanë gabim”, ka thënë ai.

Në fragmentin nga ”Influence”, Cialdini përmbledh një eksperiment nga psikologët social, Morton Deutsch dhe Harold Gerard, në të cilin tre grupeve të studentëve iu treguan një sërë rreshtash.

Një grupi iu kërkua të shkruanin vlerësimet e tyre për gjatësinë e rreshtave dhe t’ia dorëzonin vlerësimet e tyre eksperimentuesit, kurse  grupit të dytë iu kërkua të shkruante vlerësimet e tyre në një bllok magjik dhe më pas ta fshinte bllokun përpara se dikush të mund ta shihte.

Ndërsa grupi i tretë nuk i shënoi fare vlerësimet e veta. Pasi studentëve iu treguan prova të reja që sugjeronin se vlerësimet e tyre origjinale ishin të pasakta, Cialdini shkruan se:

“Studentët që nuk i kishin shkruar kurrë zgjedhjet e tyre të para, ishin më pak besnikë ndaj këtyre zgjedhjeve…

Deri tani, ishin studentët që kishin regjistruar publikisht pozicionet e tyre fillestare, ata që refuzuan me vendosmëri të largoheshin nga ato pozicione më vonë. Angazhimi publik i kishte ngurtësuar në më kokëfortët nga të gjithë”.

Shumica prej nesh, falë mediave sociale, i janë përkushtuar publikisht opinioneve tona. Burimet tona janë vite të shënimeve të ditarit të publikuara me mendimet tona të ngrira në kohë mbi politikën, lajmet, marrëdhëniet, fenë dhe më shumë.

Përdoruesit e zgjuar të mediave sociale shqetësohen se si gjurmët e tyre digjitale do të ndikojnë në perspektivat e tyre të ardhshme të punës, por pak njerëz shqetësohen se si gjurmët e tyre digjitale mund të ndikojnë në mendjet e tyre.

Duke u përkushtuar publikisht ndaj opinioneve tona të tanishme, mund të ngurtësojmë veten ndaj informacionit të ardhshëm që përndryshe do të na ndryshonte mendjen. Por edhe duke përjashtuar kështu aftësinë tonë për përulësi intelektuale.

Edhe nëse disa njerëz janë të hapur për të ndryshuar mendjen, ata nuk kanë gjasa të hasen me llojin e përmbajtjes që do të provokojë zbulim dhe rritje serioze në mediat sociale.

Me retweet-et, pëlqimet dhe raportimet, ekonomia e mediave sociale zgjedh humbësit dhe fituesit. Ajo shpërblen meme dhe poshtërime, ndërveprime të shkurtra, brutale, ku një fitues “shtyp” një humbës.

“Twitter-i është padyshim plot me nocionin se ajo që duhet të bëjmë është të dënojmë ata që nuk pajtohen me ne”, ka thënë shkencëtari politik, David Broockman, në Universitetin e Kalifornisë.

Broockman dhe kolegët e tij studiues janë duke eksperimentuar me “kërkimin e thellë”, një teknikë e përfshirjes me durim të votuesve në biseda personale 10-minutëshe teksa dëgjojnë pa paragjykim.

Ndryshe nga ndërveprimet e mediave sociale, të cilat janë të shkurtra, performuese dhe shpesh gjykuese, analizimi i thellë është vlerësuar të jetë i suksesshëm në ndryshimin e mendjeve të njerëzve.

Brian Resnick i “Vox”-it ka shkruar se:

“Hulumtimi i ri tregon se nëse doni të ndryshoni mendjen e dikujt, duhet të keni durim me të, t’i kërkoni të reflektojnë për jetën e vet dhe ta dëgjoni.

Nuk ka të bëjë me thirrjen e njerëzve apo t’i etiketoni ata si fobikë të plotësimit të boshllëkut. Gjë që e bën të duket si një largim i madh prej dialogut aktual politik”.

Me fjalë të tjera, lloji i dialogut që në fakt ka një shans për të ndryshuar mendjet e njerëzve, për të thyer arrogancën e tyre epistemike dhe për t’i detyruar ata të përballen me kufijtë e njohurive, është pikërisht lloji i diskursit jo-gjykues.

Diskurs ky, i gjatë dhe autentik, që nuk shpërblehet nga ekonomia aktuale e mediave sociale.

Pra, pyetja kryesore është nëse mundet t’i zbatojmë mësimet e nxjerra nga kërkimi i thellë në mediat sociale?

A mund të fillojmë të ndryshojmë ekonominë e mediave sociale në mënyrë që ajo të shpërblejë diskursin e mirëbesimit, zbulimin dhe shkëmbimin e lirë të ideve, në vend të arrogancës epistemike?

Chamlee-Wright, një ish-profesor, i cili ka shkruar gjerësisht për etikën diskursive, ka shpjeguar se pse përulësia intelektuale është parimi i parë bazë i projektimit të një bisede të mirë.

“Bota është një vend tepër i ndërlikuar. Askush prej nesh nuk mund të ketë kurrë bllokimin e plotë të së vërtetës. Ne mund ta shohim botën vetëm nga një këndvështrim i caktuar. Dhe kjo do të thotë se njohuritë tona do të kenë një pasqyrë të veçantë për shkak të pikës sonë të favorshme”, ka thënë ai.

“Por”, ka shtuar autori, “ato do të jenë të kufizuara për shkak të pikës sonë të favorshme. Dhe kështu, ajo njohuri e kufizuar që mund të kemi për botën do të thotë që duhet të hyjmë në çdo bisedë me një ndjenjë të thellë përulësie”.

Duhet pasur parasysh se mediat sociale paraqesin mundësi të pafundme për biseda të mira, mësimore, si kërkimet e thella, ndërmjet të huajve anembanë globit.

Nëse çdo përdorues i mediave sociale u qaset ndërveprimeve në internet nga një pozicion i përulësisë së thellë intelektuale, duke pranuar se çdo përdorues tjetër përfaqëson një mundësi për të mbushur boshllëqet e njohurive dhe për t’u rritur, rrjetet tona sociale mund të bëhen një motor i paparë i përparimit njerëzor.

Kjo, në vend të zvarritjes që përdoruesit kanë aktualisht, duket se është fisnore.

Marrë nga portali “Big Think”.