Do të jetë në dorën e ekspertëve ushtarakë të vlerësojnë balancën e fuqisë dhe ekuilibrin në terren kur dimri të ngadalësojë ofensivën ukrainase.
Ajo që duket e besueshme për momentin është se – duke përjashtuar lajmet e bujshme dhe të pamundura në frontin diplomatik – lufta mes Ukrainës dhe Rusisë do të vazhdojë vitin e ardhshëm.
Kjo na detyron të vëmë në dyshim forcën e ardhshme të frontit perëndimor, aftësinë e demokracive amerikane dhe evropiane për të vazhduar mbështetjen ndaj rezistencës ukrainase.
Nëse kjo mbështetje do të dështonte, do të hapej rruga për fitoren ruse.
Në Shtetet e Bashkuara, një pjesë e republikanëve janë në favor të braktisjes së Ukrainës dhe Joe Biden mund të jetë në vështirësi serioze nëse zgjedhjet e nëntorit 2024 mbahen me luftën ende në vazhdim.
Evropa nuk është më ndryshe.
Lodhja e opinionit publik është e dukshme dhe e regjistruar nga sondazhet.
Shkaku kryesor është se zgjatja e konfliktit avulloi – për shumë evropianë – dramën dhe ndjenjën e rrezikut që të gjithë kishin në fazat fillestare.
Normaliteti i publikut zgjeron lirinë e manovrimit të forcave – shumë të dukshme në Francë, Gjermani, Itali – të cilat kanë qenë gjithmonë në linjë me presidentin rus, Vladimir Putin.
Ose për një afërsi të vërtetë me regjimin rus ose, më thjesht, për antiamerikanizëm.
Duke mos qenë në gjendje të pushtonte menjëherë Ukrainën, pasi iu desh të rikthehej në një luftë pozicionesh, është pikërisht lodhja perëndimore dhe paqëndrueshmëria e opinioneve publike ku Putini po mbështet për të fituar trofeun e lakmuar ose, në skenarin më të keq ( nga këndvështrimi i tij), për të ruajtur kontrollin e territoreve të pushtuara.
Duke pasur një rezervë të pakufizuar njerëzish dhe shumë më tepër burime, nëse Ukrainës do t’i hiqej mbështetja perëndimore, Putini do të ishte në gjendje të shtypte atë që ai e konsideron si një insekt.
Nëse kjo do të ndodhte, bota perëndimore, dhe Evropa para së gjithash, do të gjendeshin në telashe shumë serioze.
Jo vetëm që do të ishim dëshmitarë të tragjedisë së popullatës ukrainase të ekspozuar ndaj hakmarrjes së një fuqie të pamëshirshme, por edhe dëshmitarë të një ndryshim rrënjësor në ekuilibrin gjeopolitik.
Do të kishte një humbje të menjëhershme dhe të pariparueshme të besueshmërisë për NATO-n dhe Shtetet e Bashkuara.
Rusia më pas do të ushtronte presion që do të ishte e vështirë për t’u kundërvënë për të shtyrë demokracitë evropiane të pranonin ndikimin dhe diktatet e saj.
Ndoshta në një kohë mjaft të shkurtër cilësia e jetës publike në demokracitë evropiane do të ndryshonte.
Sepse do të duhej të merreshin me fuqinë ruse, edhe në jetën e tyre të brendshme.
Në shekullin e XIX-të, një mendimtar i madh politik, Alexis de Tocqueville, argumentoi se demokracitë, për shkak të paqëndrueshmërisë së tyre, janë shumë më pak të pajisura se regjimet autoritare për të mbajtur një linjë koherente të politikës së jashtme.
Kjo është ajo në të cilën Putini po mbështet për të pasur sukses në Ukrainë.
Teza e Tocqueville është kontestuar shpesh.
Është vënë re se, pavarësisht nga brishtësia e tyre e dukshme, demokracitë janë në gjendje të llogarisin, në momente krize, në një rezervë legjitimiteti dhe konsensusi të brendshëm.
Është parë, mbi të gjitha, se, nëse përfshihen në luftëra, demokracitë janë në gjendje të shpërndajnë burime dhe vullnet për të luftuar, gjë që regjimet autoritare as nuk mund ta ëndërrojnë.
Vendosmëria e ukrainasve për t’i rezistuar rusëve është aty për të dëshmuar, për më tepër, sa të vërteta ka në këtë.
Po sikur, të paktën në këto raste, teza e Tocqueville të ishte e saktë?
Që nga fillimi i pushtimit, qeveritë e Bashkimit, në marrëveshje me NATO-n, e kanë mbajtur linjën mjaft të drejtë (por të mos harrojmë disa paqartësi, për shembull në anën gjermane).
Por në një demokraci ajo që ka vërtet rëndësi në instancën e fundit është orientimi i opinionit publik.
Nëse ndryshon disponimi dhe qëndrimet e votuesve, herët a vonë do të ndryshojë edhe pozita e qeverive.
Është problem për Amerikën.
Dhe është një problem për Evropën.
Demokracitë e Evropës Perëndimore, të mbrojtura nga pax Americana, kanë mundur të gëzojnë përfitimet e paqes – stabilitetin e demokracive të tyre dhe mirëqenien – që nga Lufta e Dytë Botërore e këndej.
Evropianët kanë humbur kështu kujtesën e tragjedive të gjysmës së parë të shekullit të XX-të.
Ata filluan të mendonin se historia, me tërbimin dhe madje mizoritë e saj, nuk i shqetësonte më.
Tragjeditë për shkak të egërsisë njerëzore i përkisnin botëve të largëta gjeografikisht dhe kulturalisht.
Ata mund të shikonin imazhe të atyre dramave në televizor, të ulur rehat në kolltukët e tyre.
Ishte varianti evropian i “fundit të historisë”.
E gjithë kjo është e kuptueshme.
Është psikologjikisht e vështirë për ata që besojnë se kanë arritur përfundimisht një kusht të paqes civile të kuptojnë se bota është përsëri shumë e rrezikshme.
Edhe për ne.
Fjalët, në këto kushte, bien në vesh të shurdhër.
A ju kujtohet se çfarë thanë në Evropë pas braktisjes katastrofike të Afganistanit nga Shtetet e Bashkuara?
Edhe në Itali thuhej se siguria e Evropës ishte në rrezik dhe se kishte ardhur koha për të krijuar një mbrojtje solide evropiane.
Fjalët nuk u pasuan nga vepra.
Të thuash se lodhja e ndjerë në sektorët e opinionit publik perëndimor dhe evropian në veçanti, përballë luftës së vazhdueshme, ka arsye të thella historike që mund të shpjegohen.
Një historian i madh britanik, Arnold Toynbee, në një epokë tjetër, në një situatë tjetër të vështirë për Evropën, vërejti: historia është përsëri në lëvizje.
Nëse ne evropianët jemi të vetëdijshëm për këtë, nëse ruajmë qartësinë e nevojshme të mendjes në muajt dhe vitet në vijim, ne do t’i ndihmojmë ukrainasit të shpëtojnë veten.
Dhe ne do ta ndihmojmë veten.