Në vitin 2004, një seri shpërthimesh të fuqishme në trenat e Madridit tronditën Spanjën, duke shkaktuar 193 viktima dhe mbi 2 mijë të plagosur.

Sulmi ndodhi më 11 mars, vetëm tri ditë para zgjedhjeve të përgjithshme. Qeveria e atëhershme, e drejtuar nga kryeministri José María Aznar, e drejtoi menjëherë gishtin e akuzës ndaj separatistëve baskë të ETA-s, duke e bërë këtë pjesë të fushatës së tij politike.

Por më pas doli në pah se përgjegjës për aktin ishte një grup islamik i lidhur me Al Kaedën, që e kishte kryer sulmin në shenjë hakmarrjeje ndaj pjesëmarrjes së Spanjës në luftën e Irakut. Ky zbulim tronditi opinionin publik, duke e përceptuar qeverinë si manipuluese dhe të papërgjegjshme.

Pasojat ishin të rënda: Aznar humbi zgjedhjet vetëm katër ditë më vonë, pavarësisht se ishte në avantazh të dukshëm para sulmeve.

Kjo ngjarje sjell një leksion të rëndësishëm mbi rolin e kujdesit dhe transparencës në menaxhimin e akteve terroriste, sidomos kur këto ndodhin në kontekste të ndjeshme politike dhe sociale.

Rasti i Kosovës dhe takimi i Kurtit me QUINT-in

Në një paralelizëm dramatik, shpërthimi në kanalin e ujit të Ibër-Lepencit në Kosovë ka vënë në qendër të vëmendjes qeverinë e kryeministrit Albin Kurti. Sulmi i ka të gjitha karakteristikat e një akti terrorist, duke synuar dëmtimin e infrastrukturës kritike dhe destabilizimin e rajonit.

Në reagimet e para, Kurti ka akuzuar drejtpërdrejt Serbinë, duke e ndërlidhur këtë akt me një përpjekje më të gjerë për destabilizimin e Kosovës, të ngjashme me veprimet e Rusisë në Ukrainë.

Në këtë situatë, Kurti u takua me përfaqësuesit e QUINT-it për të informuar mbi provat që, sipas tij, lidhnin grupet serbe me sulmin, përfshirë eksplozivët dhe uniformat e dyshuara.

Qëndrimi i tij ishte i prerë dhe i sigurt: “Terroristët do të përballen me drejtësinë”. Megjithatë, ndërkombëtarët, përfshirë ambasadorin amerikan Jeff Hovenier, theksuan rëndësinë e hetimeve të kujdesshme dhe mungesën e përfundimeve të parakohshme.

Rasti i Spanjës na mëson se deklaratat e ngutshme, pa prova të mjaftueshme, mund të dëmtojnë kredibilitetin e një qeverie dhe të hapin dyshime për manipulim politik. Në Kosovë, situata është po aq delikate.

Qeveria e Kurtit, ndonëse ka ndjekur një qëndrim të vendosur, duhet të sigurohet që faktet të jenë të pakundërshtueshme përpara se të ndërmarrë hapa të mëtejshëm. Në të kundërt, çdo dyshim për ekzagjerim apo manipulim mund të përdoret nga Serbia dhe faktorët ndërkombëtarë për të minuar përpjekjet e Kosovës për sovranitet dhe drejtësi.

Takimi i Kurtit me QUINT-in shënon një moment kritik për të testuar seriozitetin dhe transparencën e Kosovës në trajtimin e akteve terroriste. Nëse qeveria arrin të dëshmojë qëndrueshmëri dhe maturi, duke mos përsëritur gabimet e Aznar-it, atëherë mund ta kthejë këtë moment krize në një mundësi për të forcuar pozitën e saj ndërkombëtare.

Por, siç tregoi Spanja, linja mes një fitoreje politike dhe një dështimi të madh është tepër e hollë dhe kërkon një qasje të kujdesshme e të përgjegjshme.

Nga Banjska te Ibër-Lepenci: Pse po humb Kurti besueshmërinë ndërkombëtare?

Vetëm një vit më herët më 24 shtator 2023, sulmi i armatosur në Banjska tronditi Kosovën dhe rajonin, duke rezultuar me humbje jete dhe tensione të reja në Veri.

Në atë rast, QUINT-i dhe ndërkombëtarët dolën me një qëndrim të qartë dhe të unifikuar: sulmi ishte një akt i pastër terrorist, i drejtuar nga grupe të lidhura me Serbinë. Ky qëndrim u bazua në prova të qarta, përfshirë kapjen e armëve, automjeteve dhe dëshmive që lidhën drejtpërdrejt autorët me Beogradin.

Ndryshe nga Banjska, shpërthimi në kanalin e Ibër-Lepencit ka sjellë një tjetër lloj reagimi. Në vend të deklaratave të unifikuara dhe përkrahjes së menjëhershme për akuzat e qeverisë së Kosovës, ndërkombëtarët, përfshirë ambasadorin amerikan Jeff Hovenier, kanë zgjedhur një qasje më të kujdesshme, duke kërkuar hetime të plota dhe duke shmangur përfundimet e parakohshme.

Ky kujdes mund të interpretohet si një reflektim i perceptimit të rritur për papërgjegjshmërinë e deklaratave të qeverisë së Albin Kurtit.

Qasja e Kurtit në këtë rast ngjan me përpjekjet e tij të mëhershme për të shfrytëzuar ngjarjet në Veri për përfitime politike.

Pas ngjarjeve në Banjska, ai e shfrytëzoi por nuk arriti situatën për të konsoliduar qëndrimin e tij ndërkombëtar, por tani duket se qasja e tij po perceptohet si tepër politizuese. Ndërkombëtarët, të kujdesshëm ndaj këtyre përpjekjeve, po e analizojnë situatën me rezerva, veçanërisht duke marrë parasysh se Kurti ka pasur katër vite në qeverisje pa ndonjë progres të prekshëm në Veri përveç retorikës së ashpër.

Me zgjedhjet e përsëritura lokale të planifikuara për 17 dhjetor, fokusimi i qeverisë në krizën në Veri duket si një përpjekje për të motivuar votuesit shqiptarë dhe për të mbuluar mungesën e rezultateve konkrete në katër vite qeverisje. Në këtë kontekst, politizimi i ngjarjeve të tilla mund të përbëjë një rrezik të madh për besueshmërinë e Kurtit në sytë e ndërkombëtarëve.

Përfundim: Besueshmëria në rënie

Në rastin e Banjskës, fakti që kishte prova të qarta bëri që QUINT-i të mbështeste deklaratat e Kurtit dhe të Kosovës pa hezitim. Por në rastin e Ibër-Lepencit, mungesa e provave të forta dhe qasja e papërgjegjshme e qeverisë duket se kanë lënë hapësirë për skepticizëm.

Për këtë arsye, QUINT-i po zgjedh të mbetet i matur dhe i kujdesshëm.

Ky ndryshim qasjeje sugjeron se Kurti, përmes deklaratave të tij të shpeshta dhe shpesh të pamatura, po humbet besimin e aleatëve ndërkombëtarë. Për një lider që varet nga mbështetja e fuqive perëndimore, ky është një alarm serioz.

Nëse Kurti vazhdon të përdorë ngjarjet në Veri si një vegël politike për zgjedhje, pa ofruar zgjidhje reale, ai rrezikon të izolohet më tej nga partnerët që dikur e mbështetën fuqishëm.