Më shumë larmishmëri, apo një kulturë anulimi?

Imagjinoni se jeni në një festë të organizuar nga miqtë dhe dikush thotë diçka me të cilën nuk jeni plotësisht dakord.

A qëndroni larg nga ai mysafir i veçantë për pjesën tjetër të mbrëmjes? A e tërhiqni personin mënjanë dhe t’i tregoni që e ka gabim? Apo e këshillon me zë të lartë dhe i kërkoni që të largohen nga festa?

Ky opsion i fundit ndoshta do të futej në kategorinë e asaj që gjithnjë e më shumë quhet “anulimi i kulturës”. Ky term tregon tendencën e reagimit të tepruar ndaj fyerjeve, vërejtjeve diskriminuese ose mashtrimeve. Përgjigje të tilla të ekzagjeruara përfshijnë ostracizëm (refuzim social),  stuhi indinjatash ose thirrje për bojkot.

Reagimet disproporcionale

Një shembull është rasti i David Shor. Një burrë i bardhë amerikan, përmblodhi një studim nga një shkencëtar politik zezak, në Twitter që tregon se protestat kundër padrejtësisë sociale ishin më efektive kur ishin paqësore. Një javë më vonë, Shor, një analist i të dhënave, kishte humbur punën. Aktivistët kishin gjykuar statusin e Shor në Twitter si  kritik ndaj lëvizjes “Black Lives Matter” dhe mobilizuan ndjenjat publike kundër tij.

Në botën gjerman-folëse, pati një trazim të madh, gjatë verës,  kur Lisa Eckhart-it, një artiste dhe autore austriake kabareje, iu anulua ftesa e saj për në një festival letërsie në Hamburg. Eckhart, e cila është përballur me kritika për përdorimin e klikimeve raciste dhe antisemite në programet e saj të kabareve, u ftua në festival, pasi romani i saj debutues, u nominua për një çmim.

Sidoqoftë, pasi dy autorë të tjerë refuzuan të qëndronin në të njëjtën skenë me Eckhart-in  dhe kishte kërcënime të pretenduara nga grupet e ekstremit të majtë, drejtorët e festivalit i kërkuan asaj të mos vinte në festival.

E gjithë çështja ishte një siklet i madh për festivalin. Programet e kabareve të Eckhart-it,  sigurisht që mund të mos jenë për shijet e të gjithëve, por kjo nuk është një arsye e mjaftueshme për ta ndaluar atë të shfaqet në publik, si një autore libri, veçanërisht duke parë se kabareja, në fund të fundit, ka për qëllim të jetë satirë. Ata njerëz që mbrojnë me zë të lartë liritë artistike në rastin e “poezisë së njollosur” të satiristit gjerman,  Jan Böhmermann , drejtuar Presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan, nuk duhet të përdorin një standard të dyfishtë.

E majta kundër së djathtës

Siç ndodhi në rastet e Shor-it dhe Eckhart-it, akuza për “anulim” shpesh shtrohet në anën e së majtës. Një debat tani ka kohë që po vazhdon nëse ekziston një gjë e tillë si anulimi i kulturës apo termi është i përdorur nga konservatorët dhe të djathtët për të shkruar kritikat e justifikuara për racizëm, seksizëm dhe diskriminim si të ekzagjeruara.

Për shembull, alternativa e ekstremit të djathtë në Gjermani, është përpjekur të integrojë termin në petkun e partisë, në lidhje me shtypjen e mendimit të majtë, të grushtit të hekurt të mendimeve që nuk i pëlqen. Dhe Donald Trump, i cili vetë është një nga zërat më të zhurmshëm në Tëitter, ka përdorur gjithashtu tënjëjtinpërcaktim.

Pra, duhet pasur kujdes nga ndërmarrja që mban kur kritikon anulimin e kulturës. Sidoqoftë, shembujt e përmendur më lart tregojnë se diçka si anulimi i  kulturës ështëpërmendurnganjëherë sa aty-këtu. Edhe pa u kënaqur me alarmizmin dhe fantazitë apokaliptike, është e qartë se po bëhet më e rrallë që një qasje konstruktive të merret ndaj mendimeve të njerëzve të tjerë dhe se njerëzit shpesh “copëtohen” shpejt dhe pa mëshirë për një zgjedhje fatkeqe të fjalëve ose veprimeve.

Zemërimi i ekzagjeruar i publikut

Një shembull tjetër i zemërimit të ekzagjeruar të publikut në Gjermani ishte reagimi ndaj një videoje satirike të bërë nga kori i fëmijëve në transmetuesin publik WDR rreth një vit më parë. Në të, fëmijët këndojnë për një gjyshe që drejton fuoristradë si një “derr i vjetër mjedisor”. Kishte njerëz që e shihnin këtë si një fyerje kaq të paturpshme për brezin e vjetër saqë u bënë kërcënime me vdekje – jo, nuk po bëj shaka: kërcënime me vdekje.

Ky shembull tregon se “anulimi” nuk është vetëm diçka që vjen nga e majta. Të menduarit fisnor përgjatë vijave të “pakicave kundër elitave” ose “të majtë kundër të djathtës” nuk mjafton për të shpjeguar këtë fenomen. Një lloj ndjeshmërie e fryrë është rritur në të gjitha anët.

Qasja rast pas rasti

Pra, në vend që të merremi me hetimin për termin “anuloni kulturën”, vlen të shikoni secilin rast individual. Ka fyerje dhe raste diskriminimi ku askush nuk duhet t’i shpëtojë censurës. Por në raste të tjera, diçka shpërthen jashtë proporcionit, që shihet fare qartë se me të vërtetë nuk ia ka vlejtur e gjithë zhurma.

Sigurisht, është mirë që më shumë njerëz, dhe posaçërisht grupe që kanë qenë në gjendje të pafavorshme historike, e kanë më lehtë të dëgjohen në ditët e sotme. Por nuk është mirë kur frika nga ostracizmi i ndalon njerëzit të shprehin mendime jopopullore ose të shtrojnë pyetje të pakëndshme dhe kur debatet nuk janë të ndryshme. Ky duhet të jetë objektivi i vërtetë: të arrihen sa më shumë diversitete.