Macron dhe Meloni duken si pole të ndara – por po sikur të bashkonin forcat për të shpëtuar Evropën?

Pak çështje i ndajnë baballarët e besueshëm të qendrës nga ata të krahut të djathtë dhe të majtë, po aq sa Bashkimi Evropian. Tradicionalisht, ideja e integrimit evropian u favorizua nga shumica e ndjeshme. Nga ana tjetër, shteti kombëtar krenar, u tund nga trazirat me një prirje për vetëdëmtim kolektiv.

Por a mund të ndryshojë e gjithë kjo?

Evropianët kanë korrur dividentët e ombrellës së sigurisë amerikane dhe të një rendi ekonomik botëror të udhëhequr nga perëndimi për dekada. Tanket tona u ndryshkën dhe fabrikat tona u eksportuan. Baballarët centristë administruan në mënyrë të paimagjinueshme botën e qetë të së djeshmes; ngatërrestarët protestuan kundër rregullave fiktive të BE-së për “përkuljen e bananeve”.

Por bota e sotme është një vend më konfuz. Luftërat në kufijtë e Evropës kombinohen me rënien ekonomike dhe demografike në vend. Ne prodhojmë shumë pak raketa dhe importojmë shumë panele diellore. Kombet tona krenare janë sa qytetet aziatike.

Qendrat e kanë vënë re. Emmanuel Macron paralajmëron se Evropa mund të thahet dhe të vdesë nëse nuk transformohet. Olaf Scholz debaton për rikthimin e rekrutimit. Mario Draghi bën thirrje për ndryshime rrënjësore. Le të brohorasim këtë grup të pamundshëm romanesh sans-culottes, ndërsa sulmojnë Bastiljen e vështrimit të kërthizës evropiane.

Apo do ta bëjnë?

Nga kriza financiare e vitit 2008 e deri më sot, nuk ka pasur mungesë të mundësive për të çuar përpara integrimin evropian. Angela Merkel, ajo nënë e madhe centriste, ngrihet si një monument për paaftësinë e elitave pro-evropiane për të kapur ndonjë prej tyre.

Sigurisht, performanca e kaluar nuk është tregues i rezultateve të ardhshme. E njëjta gjë, megjithatë, vlen edhe për zgjedhjet. Dhe ndërsa shumica e qartë centriste ka qeverisur BE-në dhe shumicën e vendeve anëtare të saj për dy dekadat e fundit, kjo nuk është më kështu – nga Italia në Holandë.

Evropa tradicionalisht ka belbëzuar përpara falë motorit të saj qendror. Avionët modernë mund të fluturojnë në distanca të mëdha vetëm me një motor, por ndërsa pasagjerët vazhdojnë të lëvizin në të djathtë të korridorit dhe me rritjen e turbulencave, a kemi arritur në pikën ku duhet ndezur një motor i dytë? A mund ta merrte e djathta e Evropës këtë rol?

Në botën e rehatshme të së djeshmes, përgjigjja do të ishte një jo e qartë. E djathta tradicionale e ekstremit ishte në biznesin e të miturve duke bërtitur ndaj emigrantëve, njerëzve queer dhe grave, ndërsa i linte centristët të vazhdonin me rregullimin e ekonomisë.

Kështu mund të mbetet. Në një rifreskim të luftërave të vjetra të inateve të BE-së në Mbretërinë e Bashkuar, Matteo Salvini ka mbuluar qytetet italiane me postera gjinkalla: supozohet se BE-ja dëshiron që italianët të hanë makarona të bëra nga insektet.

Për Marine Le Pen ose Geert Wilders, problemi i Evropës është teprica e xhamive dhe turbinave me erë, dhe jo mungesa e politikave ambicioze ekonomike dhe të jashtme. Kjo mendjengushtësi u shfaq në takimin e fundit të liderëve të ekstremit të djathtë në Madrid.

E megjithatë, bota e sotme e bën kaq të qartë se Evropa ose bashkohet ose bie, sa retorika anti-BE e të djathtës ekstreme tingëllon krejtësisht e shkëputur nga realiteti. Për më tepër, ky diskurs minon objektivisht interesat e vendeve evropiane që pretendon t’i mbrojë.

As euroskepticizmi nuk është domosdoshmërisht ajo që duan njerëzit. Një studim i ri nga revista italiane për të rinjtë Scomodo ka zbuluar një lidhje interesante: 65% e italianëve nën 35 vjeç janë në favor të lidhjeve më të ngushta dhe ata janë më pak të shqetësuar për të ardhmen sesa ata që janë kundër. Me fjalë të tjera, ata që besojnë në mundësinë e një Evrope më të bashkuar ndjejnë një ndjenjë mbrojtjeje që përkthehet në një përvojë më të mirë jete.

“Një Evropë që mbron” ka qenë slogani i kahershëm i Macron. Ky është një slogan i pjekur për adoptim nga krahu i djathtë. Si do të dukej një ndryshim i tillë? Do të ishte një kthesë pragmatike drejt një bashkëpunimi më të ngushtë evropian për një grup çështjesh të kufizuara, por kyçe.

Kryeministrja e Italisë, Giorgia Meloni, ofron një vështrim në një botë të tillë. Sado e djathtë të jetë qeveria e saj, ajo mbron për investime të përbashkëta evropiane për të rritur konkurrencën e Evropës – një prioritet kyç që ish-kryeministri i Italisë Draghi pritet të ngrejë në një raport mbi konkurrencën, që do të publikohet pas zgjedhjeve evropiane.

Qeveria e Melonit është në favor të një ushtrie të përbashkët evropiane, ose të paktën shpenzimet e përbashkëta të mbrojtjes. Dhe kërkon një politikë të përbashkët migracioni – megjithëse një bazë mbi planin e Merkelit për të bashkëvepruar regjimet autoritare për të ndaluar migrantët e parregullt. A është ky thjesht përjashtimi italian apo mund të bëhet model për të djathtën e re?

Macron dhe Meloni pëlqejnë të duelojnë në distancë. Por imagjinoni një botë ku të dy u bashkohen me një propozim të përbashkët për reformën evropiane. Macron si zëdhënës i baballarëve të qendrës. Meloni si zëdhënëse e nënave të djathta.

Vetëm risia do të bëhej kryefjalë. Dhe kjo do të siguronte qartësinë shumë të nevojshme në Evropë: duke mos lënë alibi për liderët centristë si Olaf Scholz, për të zvarritur këmbët e tyre në reformën evropiane, duke ndarë partitë e djathta pragmatike nga lloji fundamentalist.

Është gabim të barazosh demokracinë liberale me polarizimin: demokracia është një motor i jashtëzakonshëm kompromisi, jo një lojë me shumën zero. Nëse ata mund t’i linin politikës së brendshme pozitën ideologjike dhe sulmet e pakuptimta, Macron dhe Meloni mund të bashkoheshin për të çuar përpara disa çështje urgjente, rreth të cilave Evropa duhet të bashkohet.

Në krye të kësaj agjende është investimi i përbashkët dhe angazhimi për tranzicionin energjetik dhe digjital; mbrojtja e përbashkët; elementet e një politike të përbashkët të jashtme dhe të sigurisë; dhe thellimi i tregut të vetëm për të rifituar konkurrencën ndaj Kinës dhe SHBA-ve.

Evropa është në shumë mënyra një mikrokozmos i botës. Ka një interes të qartë egoist për bashkëpunim më të ngushtë. E megjithatë, ky interes është i rrezikuar nga mosbesimi dhe divergjenca ideologjike.

Nëse edhe Macron dhe Meloni nuk mund të lënë mënjanë dallimet e tyre dhe të çojnë përpara interesat e përbashkëta të evropianëve, çfarë shansi ka që, për shembull, SHBA-të dhe Kina, të kapërcejnë ndarjen e tyre dhe të bashkëpunojnë për të trajtuar krizën klimatike?

Ndërsa zgjedhjet evropiane polarizohen, a mund të jetë një kompromis post-ideologjik në vend të kësaj që përfiton votuesit, duke nxitur raundin tjetër të integrimit evropian? Një magji e pragmatizmit evropian do t’i tregonte botës një alternativë realiste ndaj nacionalizmit dhe konfliktit.