Lindja e Mesme është shkatërruar nga luftërat që ata kanë bërë dhe/ose kanë luftuar gjatë dekadës së fundit.
Secili prej tyre është përgjegjës, megjithëse në nivele të ndryshme, për vdekjen e më shumë arabëve sesa izraelitëve gjatë kësaj periudhe.
Por sulmi i përgjakshëm i Hamasit dhe më pas përgjigja shkatërruese e shtetit hebre pati një jehonë të tillë në rajon, saqë u detyruan të mblidheshin për një foto familjare, krejtësisht e paimagjinueshme vetëm pak vite më parë.
Kështu, ne shohim shumicën e armiqve të djeshëm (dhe të sotëm) Mohammad bin Salman, Recep Tayyip Erdogan, Bashar al-Assad, Abdel Fatah al-Sissi dhe madje edhe Ebrahim Raïssi.
Dëshmi e padiskutueshme e fuqisë simbolike të pashembullt të konfliktit izraelito-palestinez, uniteti i tyre i dukshëm nuk mjafton megjithatë për të krijuar iluzionin.
Kulmi i hipokrizisë – veçanërisht kur kasapi i Damaskut denoncoi “masakrën izraelite” – samiti arabe dhe islamik ishte mbi të gjitha një pasqyrim i ndarjeve që mbeten midis anëtarëve të tij.
Përtej dënimeve të përgjithshme dhe thirrjeve për një armëpushim, ata nuk bien dakord për asgjë: as për metodën që do të përdoret për të “mbrojtur” kauzën palestineze dhe as për atë se si duhet të duket e ardhmja e Gazës.
Nëse, që nga viti 1948, vendet arabe nuk kanë qenë kurrë të afta të kapërcejnë interesat e tyre për të mirën e çështjes palestineze, sigurisht që nuk do të fillojnë ta bëjnë këtë sot, në një kontekst ku kjo e fundit ka humbur qendrën e saj gjeopolitike.
Dhe aq më pak në partneritet me Turqinë e Erdoganit dhe Republikën Islamike të Khameneit, të cilat janë shumë më afër Hamasit sesa janë – me përjashtim të Katarit – shumica dërrmuese e tyre.
Secili ka llogaritjet e veta në sekuencë.
Irani dëshiron të jetë në zemër të një marrëveshjeje të ardhshme rajonale ose do të vazhdojë të mbështetet në kaos.
Turqia është në një përshkallëzim të pakufishëm që synon ta bëjë atë zëdhënësen sunite për kauzën palestineze me një objektiv të trefishtë të brendshëm, në botën arabe arab dhe në përplasjen e saj të përhershme me Perëndimin.
Siria dëshiron të jetë në kampin e “rezistencës” pa pasur nevojë të paguajë çmimin.
Jordania dhe Egjipti duan të parandalojnë konfliktin e vazhdueshëm nga ndryshimi i status quo-së në kufijtë e tyre dhe destabilizimin e tyre brenda vendit.
Arabia Saudite dëshiron që e gjithë kjo të përfundojë sa më shpejt të jetë e mundur dhe me sa më pak dëme për zhvillimin e saj ekonomik dhe projektin e stabilizimit rajonal.
Sa më shpejt të tretet tronditja e 7 tetorit, aq më shumë do të jenë të dukshme dallimet midis të gjitha këtyre vendeve dhe konfliktet e tyre pak a shumë të ngrira si Siria veriore e cila mbetet një terren shumë i nxehtë, do të rishfaqen në sipërfaqe.
Është shumë e mundur që një Lindje e Mesme e re të shfaqet si rezultat i luftës së Gazës. Por për momentin, është për t’u vënë re vetëm një përmbysje gjeopolitike, përtej ushtrimit të nevojshëm të rikalibrimit të secilit për t’iu përshtatur situatës.
Bëhet fjalë për kthimin e Shteteve të Bashkuara si superfuqia e vetme në rajon, me një dislokim ushtarak të paprecedentë në dekada.
Nuk ka asgjë që mund të thuhet nëse ky zhvillim është vetëm i përkohshëm apo nëse synon të jetë afatgjatë, pasi kjo do të varet pjesërisht nga rrjedha e ngjarjeve.
Shtetet e Bashkuara e kanë bërë Azinë prioritetin e tyre strategjik prej 15 vitesh, por Lindja e Mesme ua kujton rregullisht këtë.
Ky fakt është vendimtar – asnjë vend arab nuk është ankuar për vendosjen ushtarake amerikane – pasi mosangazhimi relativ amerikan është një nga shkaqet strukturuese të betejës gjeopolitike që fuqitë rajonale kanë zhvilluar për më shumë se një dekadë.
Nëse Shtetet e Bashkuara riinvestojnë seriozisht në Lindjen e Mesme, të gjithë do të duhet të përshtaten me këtë realitet të ri.
Ndërkohë, askush nuk është në humor për një pushim total. Fuqitë nënshkruese të Marrëveshjes së Abrahamit janë të matura, por pa vënë në pikëpyetje normalizimin me Izraelin.
Arabia Saudite i ka ngrirë negociatat me shtetin hebre dhe do t’i kërkojë atij lëshime serioze për çështjen palestineze për të arritur një marrëveshje e cila sigurisht që nuk do ta shohë më dritën e diellit brenda një afati të shkurtër. Por deklaratat e tij që nga 7 tetori sugjerojnë se kjo faqe nuk është kthyer përfundimisht në sytë e tij.
Përmbysja gjeopolitike do të jetë e dukshme vetëm në fund të “lojës”.
Nuk do të ketë të njëjtin dimension nëse lufta mbetet e lokalizuar ose nëse zjarri bëhet rajonal. Pa shkuar aq larg sa të thuhet se do të zgjedhin palën fituese, vendet e Gjirit, Arabia Saudite në krye, po presin që t’i shohin gjërat më qartë përpara se të pozicionohen.
Nëse Irani del i forcuar, ata ndoshta do të ngadalësojnë afrimin e tyre me shtetin hebre – një Izrael që nuk mund të mbrojë veten nuk do të jetë në gjendje të bëjë asgjë për ta – dhe do të përpiqet të gjejë një modus vivendi me Republikën Islamike duke pranuar se kjo është në disavantazh të tyre.
Nëse, përkundrazi, Irani del i dobësuar, ata mund të përpiqen ta izolojnë më tej, me kusht që Shtetet e Bashkuara t’i inkurajojnë ta bëjnë këtë dhe që Izraeli të paktën të rifillojë procesin e paqes me palestinezët, gjë që duket mjaft e pamundur.
Uniteti i rremë i shfaqur në Riad kishte për qëllim që nga pala iraniane të tregonte se Republika Islamike nuk është e izoluar dhe mbi të gjitha të vendoste arabët përballë kufijve të tyre për t’u paraqitur si kampion i Palestinës.
Nga ana saudite, ajo synonte të tregonte se mbretëria është e pashmangshme në këtë temë, dhe mbi të gjitha të mbante afër rivalin iranian për ta larguar atë nga nisja e një përshkallëzimi rajonal, një nga viktimat kryesore të të cilit mund të ishte vetë Arabia.
Përfundimi është “Mbani miqtë tuaj afër, por armiqtë tuaj akoma më afër”.
