Koha e Vendimit: Shansi evropian për Kosovën dhe Serbinë

Udhëheqësit tanë – presidenti francez Emmanuel Macron, kancelari gjerman Olaf Scholz dhe kryeministrja italian Giorgia Meloni – na ngarkuan t’i japim mbështetjen tonë Përfaqësuesit të Lartë të BE-së Borrell dhe Përfaqësuesit Special të BE-së Miroslav Lajçak për ta bërë një jap të madh përpara në normalizimin e marrëdhënieve midis Serbisë dhe Kosovës.

Pse është kjo kaq e rëndësishme për vendet tona? Dhe pse duhet të përfshihemi më shumë tani në një dialog në të cilin të dyja palët kanë ngecur për kaq shumë vite?

Arsyeja është se e ardhmja, si për Serbinë, ashtu edhe për Kosovën, si për të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor, është në Bashkimin Evropian dhe ne duam të jemi mbështetësit tuaj më të fortë në rrugën tuaj drejt anëtarësimit të këtij Unioni.

Evropa është në mes të një momenti vendimtar. Duke sulmuar brutalisht Ukrainën fqinje, Rusia ka rikthyer një luftë në shkallë të plotë në kontinentin tonë. Një pjesë e përgjigjes sonë ndaj kësaj shkeljeje të papranueshme të sigurisë evropiane është të punojmë më shumë për ta bërë shtëpinë tonë evropiane më të fortë dhe më gjithëpërfshirëse. Për gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor në rrugën e tyre drejt anëtarësimit në BE, ne duhet të bëjmë një përpjekje shtesë për të hequr pengesat nga e kaluara që vazhdojnë ta bllokojnë këtë rrugë.

Pengesa më evidente është marrëdhënia e pazgjidhur mes Serbisë dhe Kosovës, e cila është gjithashtu një çështje e sigurisë evropiane. Ajo që pamë në fund të vitit të kaluar na shqetësoi shumë. Bllokada, dhuna, kërcënimet dhe retorika nacionaliste e bënë vështirë të durueshme përditshmërinë e qytetarëve në veri të Kosovës.

Kjo paqëndrueshmëri e të qenit vazhdimisht vetëm një hap larg përshkallëzimit të dhunshëm duhet të marrë fund. Duhet të marrë fund sepse qytetarët evropianë pyesin me të drejtë se si Serbia dhe Kosova do të ulen ndonjëherë si miq dhe partnerë rreth të njëjtës tryezë në Bruksel si anëtarë të Bashkimit Evropian. Si mund t’i sigurojmë ata se mbështetja jonë për Serbinë dhe Kosovën është një ide e mirë?

Duhet të përfundojë sepse investitorët nga vendet tona lexojnë lajmet dhe pyesin veten nëse ky rajon ia vlen investimet e tyre. Çfarë duhet t’u themi atyre nëse kërcënimi i një konflikti të ri po afrohet?

Por në radhë të parë kjo situatë duhet të marrë fund sepse qytetarët e Kosovës dhe Serbisë meritojnë një të ardhme më të mirë. Një e ardhme në të cilën grindjet që pengojnë të dy vendet janë kapërcyer përfundimisht.

E ardhmja mban miqësi, bashkëpunim rajonal dhe një treg të përbashkët. Dhe në fund, ajo mban premtimin për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor që t’i bashkohen Shteteve Anëtare të Bashkimit Evropian si homologë pasi të përmbushen kriteret. Mundësia për të nisur këtë të ardhme është tani.

Kjo është arsyeja pse ne propozuam një bazë të re dhe të qëndrueshme për marrëdhëniet Kosovë-Serbi, të miratuar nga të gjitha vendet anëtare të BE-së dhe të mbështetur në mënyrë aktive nga udhëheqësit tanë dhe partnerët tanë amerikanë. Mirëpresim sinjalin e fortë dhe të guximshëm që presidenti Vuçiç dhe kryeministri Kurti dërguan në Bruksel më 27 shkurt, kur e pranuan tekstin e këtij propozimi.

Kjo marrëveshje tani duhet të vihet në jetë sa më shpejt të jetë e mundur nga një udhërrëfyes i qartë për zbatim. Negociatat e rëndësishme që do të vijnë nuk kanë të bëjnë me komplikimin e asaj që është rënë dakord, por me përcaktimin e hapave konkretë për ta bërë atë realitet.

Ajo që të dyja palët duhet të shmangin është përpjekja për të riinterpretuar angazhimet e tyre. Kjo do të nënkuptonte rrezikimin e kësaj mundësie unike dhe rrezikimin e bllokimit të rrugës drejt anëtarësimit në BE.

Kosova duhet të përmbushë detyrimet e saj për mbrojtjen e komunitetit serb, duke përfshirë marrjen e hapave për të formuar një Asociacion/Bashkësi të komunave me shumicë serbe dhe për të garantuar një nivel të lartë të mbrojtjes për objektet e trashëgimisë fetare dhe kulturore serbe. Serbia duhet të pajtohet me faktin se Kosova është një fqinj që ka perspektivë evropiane dhe vendin e vet në bashkësinë ndërkombëtare.

Koha nuk është në anën tonë. Dhe akoma më e rëndësishmja, nuk është në anën e Kosovës dhe Serbisë. Ne duhet të veprojmë me një sens të përbashkët përgjegjësie dhe urgjence. Një dështim do të kishte pasoja.

Po, kjo do të kërkojë udhëheqje të guximshme nga të dyja palët dhe një qëndrim të përgjegjshëm nga forcat politike brenda Serbisë dhe Kosovës – por: kjo është e realizueshme. Tani është koha e vendimit! Ne si miq të Kosovës dhe Serbisë zotojmë se do t’ju mbështesim në rrugën tuaj drejt Bashkimit Evropian.