Në vitin 1989, u botua vëllimi i famshëm i studiuesit amerikan David Fromkin me titull “A Peace to End All Peace” (Një paqe për t’i dhënë fund të gjitha mundësive të tjera për paqe). Me një hulumtim analitik të ngjarjeve historike që ndodhën midis viteve 1914 dhe 1922, autori na tregoi se si, nga shpërbërja e Perandorisë Osmane, e sanksionuar në fund të Luftës së Parë Botërore, do të kishte lindur Lindja e Mesme bashkëkohore, me kufij dhe ndarje, dhe realitete shtetërore që kanë mbërritur pak a shumë të pandryshuara deri në ditët e sotme.

Por për më tepër, vetë titulli parashikonte rezultatin politik të këtij transformimi: Paqja e Parisit e vitit 1920 do të krijonte një strukturë rajonale të fragmentuar, territorialisht të brishtë dhe politikisht të paqëndrueshme që do t’i hapte rrugën konflikteve të ndryshme dhe ciklike të viteve në vijim.

“Një paqe për t’i dhënë fund të gjitha mundësive të tjera për paqen” rrezikon të jetë një titull i zbatueshëm edhe për armëpushimin e vendosur ditët e fundit nga “trojka” e njohur (Katari, Egjipti dhe Shtetet e Bashkuara) e cila është përpjekur me muaj për të arritur një qëllim ambicioz dhe të papritur: ndalimin e përdorimit të armëve në Gaza, për t’i dhënë lehtësim këtij rripi toke që është torturuar për më shumë se 15 muaj, për të liruar pengjet izraelitë duke i lejuar ata të kthehen në familjet e tyre, për të hipotezuar skenarë të mundshëm të ardhshëm për Rripin.

Sigurisht që nuk po flasim për paqen, një qëllim që është ende shumë larg, por për një armëpushim gjashtëjavor që sot mund të mos jetë pararojë, ndryshe nga sa shpresojnë shumë, për një zgjidhje konkrete dhe përfundimtare të luftës. Dhe ne e kuptojmë këtë nga pritshmëritë dhe strategjitë dritëshkurtëra të aktorëve të ndryshëm të përfshirë.

Presidenca Biden, tashmë në fazat e saj përfundimtare, do të dëshironte të siguronte këtë fitore politike pasi ka menaxhuar, jo gjithmonë në mënyrën më të mirë, momentet më të vështira të konfliktit në Gaza, duke u përpjekur të mbyllte lojën përpara rikthimit të “The Donald”.

Por vetë Trump do të rishfaqej në Shtëpinë e Bardhë duke u mburrur se ka arritur tashmë një nga objektivat e deklaruara menjëherë pas fitores edhe para inaugurimit zyrtar më 20 janar: paqen në botë, fundin e konflikteve (për momentin ai në Gaza) dhe fillimin e një epoke të re të artë ndërkombëtare.

Miku i tij i besuar Netanyahu e di mirë këtë, dhe ndoshta kjo është arsyeja pse ai tani po e redukton papërkulshmërinë e tij në luftë duke arritur në fakt një marrëveshje, pas muajsh refuzimesh. Një dhuratë për presidentin e ri amerikan, aleatin e fortë historik të Tel Avivit.

Kryeministri izraelit ka për të zgjidhur edhe çështjen e pengjeve, e cila, ndonëse nuk ka qenë gjithmonë një ekuacion i rëndësishëm në zgjedhjet e deritanishme nga qeveria e tij, mbetet në tavolinë me familjet e të rrëmbyerve që nuk janë ndalur për asnjë ditë, duke kërkuar përfundimin e armiqësive dhe duke kritikuar veprimet e Netanyahut dhe qeverisë së tij.

Historia na mëson se Izraeli nuk ka lënë kurrë peng pa e rimarrë, madje as të vdekur. Një njollë e pashlyeshme që nuk duhet lënë për kujtim të ardhshëm në qeverinë e kryeministrit izraelit.

Siguria e popullatës izraelite mbetet, gjithsesi, prioritet edhe pas përfundimit të luftimeve, prandaj, megjithëse kushtet e marrëveshjes nuk janë ende të sigurta, duket se trupat izraelite nuk do të tërhiqen plotësisht nga Gaza, por do të ruajnë praninë e tyre ushtarake në zona të ndryshme strategjike. Kështu një nga supozimet kryesore për Hamasin, i cili gjithmonë ka bërë thirrje për tërheqjen përfundimtare të izraelitëve nga Rripi, do të humbiste. Por çfarë fuqie negociuese ka sot lëvizja islamiste?

I përçarë ushtarakisht, i copëzuar politikisht, Hamasi sheh në këtë armëpushim mundësinë e shmangies së zemërimit fatal të shpallur tashmë nga Trump në rast të dështimit të lirimit të pengjeve (“ferrit” i famshëm që do të lëshohet), por edhe një dritare për të qenë në gjendje të riorganizohet në funksion të një të ardhmeje ende të pasigurt për Gazën.

Në këtë kontekst, në nivel rajonal, monarkitë e Gjirit po duartrokasin, veçanërisht Arabia Saudite, e cila mund të përkëdhelë edhe një herë idenë për t’u bashkuar me treshen e Abrahamit, pa bërë që zemërimi anti-izraelit të vërshojë rrugëve.

Egjipti dhe Jordania janë gjithashtu të gëzuar, duke parë, megjithëse ende larg, një zgjidhje të mundshme për fluksin e emigrantëve palestinezë që tashmë trokasin në kufijtë e tyre. Kontratat për rindërtimin e Gazës dhe një stabilitet më të madh rajonal janë synime tërheqëse për të gjithë aktorët në zonë.

Pra, të gjithë janë të lumtur. Çfarë mund të shkojë keq?

Para së gjithash, sipas detajeve të marrëveshjes që kanë rrjedhur deri më tani, Izraeli “rezervon” mundësinë e rifillimit të luftimeve pas fazës së parë dhe, po ta shikoni me vëmendje, nuk i ka ndalur kurrë bombardimet e Gazës, edhe në ditën gjatë “armëpushimit të mundshëm”, duke ushqyer numrin e vdekjeve të palestinezëve.

Këto zgjedhje mund të ndikohen edhe nga deklaratat e grupit të ekstremit të djathtë në qeveri, i cili, me fjalët e ministrit të Financave Smotrich dhe ministrit të Sigurisë Kombëtare Ben Gvir, ka bërë të ditur se asnjë armëpushim nuk do të jetë i mundur përpara asgjësimit total të Hamasit. Dhe këtu qëndron një nga hipotekat e pashmangshme për zgjidhjen përfundimtare të konfliktit: Hamasi nuk është vetëm një lëvizje politike, por përfaqëson një ideologji.

Trashëgimtari aktual i Jahja Sinwar, vëllai i tij Muhamedi, si dhe çdo udhëheqës tjetër që do të dalë në të ardhmen, do të ishte i sigurt se do të mbështetej në militantë të gatshëm për të luftuar, një mori të rinjsh dhe fëmijë, dëshmitarë të pavullnetshëm të brutalitetit të pandalshëm. Dhuna lind dhunë, ky supozim mbetet i palëkundur me kalimin e kohës.

Për këtë arsye, rreziku është që armëpushimi të përjashtojë çdo rrugë drejt një marrëveshjeje të qëndrueshme në të ardhmen. Një armëpushim, pra, i cili rrezikon t’i japë fund të gjitha mundësive të ardhshme për paqe.