Jetojmë në një botë muresh – ja një dritare për të shpëtuar

Shumë kohë më parë, lexova për një teknikë torturimi, që një gazetar dëgjoi se ishte përdorur nga Hamas mbi banorët e Gazës, të dyshuar si informatorë.

Personit i tregohet një mur, mbi të cilin është vizatuar një shkallë, dhe në majë, është një vizatimi i një biçiklete. Personit i thuhet të shkojë lart dhe të marrë biçikletën. “Por është vetëm një vizatim”, thotë ai.

Atij i thuhet se nëse nuk e sjell biçikletën poshtë nëpërmjet shkallëve, ai do të rrihet. Kur ai kundërshton përsëri arsyen e dhunuesit të tij, për të vërtetën se shkallët dhe biçikleta janë vizatime, ai rrihet. Në këtë moment ai e kupton se ka mbetur vetëm në një realitet që besonte se ishte i përbashkët.

Ai u braktis atje, ndërsa të tjerët janë larguar në një realitet të ri, ku një person mund të torturohet se nuk është në gjendje të bëjë atë që i kërkohet nga pamundësia fizike. Në të njëjtin artikull, ishte, siç kujtoj, një fotografi e blloqeve prej betoni nga muri Që ndan Izraelin me Palestinën. Në të, dikush kishte shkruar “CTL + ALT + DLT”.

Këtu në Brooklyn, fëmijët e mi nuk vijojnë më shkollën. Përkundrazi, janë në divan duke shtypur me shpejtësi butonat e tastierave për të shkatërruar një mur në lojën Minecraft.

Në atë peizazh mesjetar të së ardhmes, ata kanë ndërtuar shtëpi për vete, zotërojnë një qen, shkëmbejnë smeraldë të minuar nga një shpellë për farat e pjeprit dhe derrat.

“Me kë i tregtoni smeraldet për derrat?”- i pyes. “Me fshatarët”, thonë ata, të shpërqendruar, duke mos shqitur sytë nga ekranet e tyre.

Në fillim të kësaj jave, fëmija më i madh, duke kërkuar në internet, hapi një video të vjetër të daljes së Presidentit Trump në një shfaqje nate. Që atëherë, ata e shikojnë videon pa pushim, duke mos kontrolluar dot të qeshurat. Në të, presidenti, i cili ende nuk i kishte fituar zgjedhjet në atë kohë, thotë se në murin që ai synon të ndërtojë në kufi me Meksikën, do të ketë “një derë të bukur, të madhe dhe të mrekullueshme”, përmes së cilës njerëzit do të kalojnë në vend.

Në vitet që nga transmetimi shfaqjes, shumë njerëzve u është thënë që duhet të hyjnë përmes kësaj dere, edhe pse nuk ekziston. Pjesa për derën e bukur është qesharake, por pjesa me të vërtetë qesharake, për sa i përket fëmijëve të mi, është kur prezantuesi i shfaqjes, i jep mundësinë presidentit të ardhshëm, për t’i kërkuar falje kujtdo që dëshiron, dhe presidentit nuk i vjen nepërmend askush.

Askujt? Jo, thotë presidenti.

Tani është dimër. Më vonë do të jetë pranverë, pastaj verë dhe më pas vjeshtë. Disave nga ne që kemi shtëpi, u është thënë të strehojnë refugjatët dhe të qëndrojnë brenda mureve. Si të tillë, askush nuk mund të arrijë askënd, përveçse me satelit, dhe realiteti ynë i vetëm i përbashkët është lajmi i numrit të infeksioneve dhe fataliteteve.

Një mikeshë, afër përfundimit të një karantine dy-javore me familjen e saj në një apartament të vogël në Jerusalem, më tregoi se, sapo kaluan javën e parë, filloj t’i ngrihej humori i saj i errët. “La’ga’at ba’kir”, ishte shprehja që miku im përdorte. Ajo do të thotë “të prekësh murin”. Pjesa më e vështirë e sfidës ishte lënë pas tashmë. Përfundim, i dukshëm. Më vonë, pasi mbyllëm telefonatën, më vjen në mendje se, në moshën 46 vjeçare, me siguri kam prekur murin në jetën time, por nuk kam durimin për të përfunduar atë që thotë shprehja.

Shkoj të lexoj “Muri ndreqës”, nga Frosti, pasi kisha kohë përsëri për poezi. Por tani, vë në dyshim shënimin e gabuar; pranimi i mirësjelljes së poetit ndaj aristokratit mur-dashës e ka humbur zhanrin e tij në Anglinë e re. Nuk janë më gjuetarët që bëjnë vrimat në mure, siç e ka në poezi. Janë të gjuajturit. Kryesisht, janë ata, të cilët nuk arrijnë t’ia dalin mbanë, dhe përkundrazi shtypen pas mureve, siç ndodh në një shkelje të egër. Ka 26 milionë refugjatë në botë dhe gati 46 milionë njerëz të zhvendosur brenda vendit. “Nuk ka mbetur më durim për këtë poezi të bukur”, është ajo që unë mendoj, duke mbyllur librin dhe duke e vendosur atë në raft. Jo në këtë botë të djegur, të shkatërruar.

Unë mendoj për të gjitha muret e lashta në Mesdhe, në Levant, të ndërtuara për të sheshuar tokën, në mënyrë që të mund të rriten rrush dhe ullinj, dhe të cilët mijëvjeçarët i kanë konsumuar dhe shkatërruar, i kanë shkelur si dhëmbë. Jo shumë kohë më parë, Reuters njoftoi se krye rabini i Murit Perëndimor, tha që hebrenjtë duhet të përmbahen nga puthja e gurëve të tij, në mënyrë që të mos përhapin virusin. Fakti se ka një krye rabin, sugjeron që kjo pjesë e vjetër e thyer e murit mbajtës, shenjtëria e së cilës ka lindur vetëm në afërsi, ka të caktuar më shumë se një rabin për t’u mirëmbajtur. Sidoqoftë, askush nuk i dëgjon rabinët ose rabinët e murit të shenjtë: Të gjithë vazhdojnë të puthin murin.

Shtëpia është e qetë. Fëmijët e mi janë të zënë me tregtimin e smeraldeve për derra. Në një revistë, unë has frazën “lëndim moral”. Artikulli, i shkruar nga një korrespodent lufte që ka raportuar nga zonat e konfliktit për 30 vjet, përshkruan një gjendje që ka dalë në dritë në linjën e punës. Një dëmtim moral, siç përcaktohet nga psikologu ekspert i cituar në artikull, është «një plagë në shpirt, një fyerje ndaj busullës suaj morale bazuar në sjelljen tuaj dhe gjërat që nuk keni arritur të bëni». Ekziston një pandemi e lëndimit moral, mendoj: eshtë e pamundur të lexosh më për gjendjen e botës pa ndjerë një plagë në shpirt, një fyerje ndaj busullave tona morale bazuar në sjelljen tonë dhe gjërat që nuk kemi arritur të bëjmë .

Bëra një kërkim të gazetares që kishte shkruar artikullin dhe zbuloj fjalimin e saj TED. “Kështu fillon lufta,” thotë ajo. “Një ditë, ju po jetoni jetën tuaj të zakonshme, po planifikoni të shkoni në një festë, po i çoni fëmijët tuaj në shkollë, po bëni një takim me dentistin. Gjëja tjetër që ndodh, telefonat fiken, televizorët fiken. Ka njerëz të armatosur në rrugë, ka postblloqe. Jeta juaj, siç e dini, kalon në animacion të pezulluar”. Ajo tregon historinë e një shoku që po ecte në një rrugë në Sarajevë, në Bosnjë dhe Hercegovine, në Prill të vitit 1992, të veshur me një minifund dhe taka të larta, gjatë rrugës për në punën e saj në një bankë. Papritmas, sheh një tank që vinte poshtë në rrugën kryesore, duke rrëzuar gjithçka i dilte përpara. Ajo u fsheh pas një koshi plehrash, duke u ndjerë qesharake. Disa javë më vonë ajo ishte në një turmë njerëzish, duke mbajtur djalin e saj të mitur dhe duke u shtyrë për t’ia dhënë një të huaji në një nga autobusët e fundit që linte Sarajevën për të marrë fëmijët në siguri. Ajo u përpoq të shkonte në front. Të gjithë bërtisnin, “Merre fëmijën tim, merre timen!” Më në fund ajo arriti të kalonte djalin e saj përmes një dritareje të autobusit. Ajo nuk e pa më për vite me radhë.

Fëmijët e mi tani po flenë lart, së bashku me qenin. Jo ai që ushqejnë në Minecraft, por ai që ushqej këtu, në realitetin tonë të përbashkët. Ato janë shumë të mëdha për mua që të mund t’i kaloj nëpër dritaren e një autobusi. Nëse shpërthen një luftë civile, ata do të duhet të jenë në gjendje të ecin ose të vrapojnë vetë.

Në shfletuesin tim, unë hap një dritare, dhe përmes asaj dritare mund të shikoj nëpër dritaret e njerëzve në të gjithë botën. Nga to, unë mund të shoh dhe dëgjoj makina të kalojnë, një çiklist, përkuljen e një fushe me bar. Në këndin e sipërm, të majtë të videos thuhet se kujt i përket dritarja – dritarja e Didis-it në këtë rast – dhe në pjesën e sipërme djathtas thotë vendndodhjen: Kajro, Egjipt. Pikërisht në atë çast, qeni i vogël i Didis-i, po mendon të vijë nga tarraca, por ndryshon mendje. Ka zhurmë trafiku, dhe një lloj sharre ose punimesh; perdja e dantellës lëshohet butësisht në erë. Tani shfaqen tre këlyshë të qenit. Me sa duket, ata ishin fshehur nën një stol, tek i cili shpejt kthehen. Pres një kohë të gjatë, por nuk më dalin. Ka një tingull vibrues të një thirrjeje që vjen në një celular, por askush nuk e merr. Ndoshta familja Didis ka liruar skenën, ose dëshiron të lihet në paqe.

Unë klikoj një buton dhe tani po shikoj nga dritarja e një treni në lëvizje jashtë Moskës. Në Lozanë, nën një qiell blu, arrin një varkë. Një det në Shqipëri. Një kangur rri në qetësi në Tasmani. Aq shumë erë, aq shumë tharje lavanderie. Kaq shumë dyer të hapura me çelësat akoma në kyç. Kaq shumë mace që flenë. Aq shumë në pritje. Më zë gjumi me dritaren e hapur dhe kur zgjohem, në Norvegji po bie shi.

Nicole Krauss, është autore e përmbledhjes së historive “To be a man”, e cila do të publikohet së shpejti.