Hillary Clinton: Po qëndrojmë në greminën e humbjes së demokracisë sonë

Dreka me Hillary Clinton nuk është një çështje rutinë. Kur mbërrij në hotelin elegant Park Hyatt të Uashingtonit, menaxheri disi i nervozuar më çon në një derë anësore për të pritur ardhjen e saj. Pas disa minutash bisedimesh të sikletshme, rezulton se Clinton tashmë ka kaluar nga hyrja e përparme dhe ka qëndruar ulur për disa minuta. Ata më kalojnë detajet e shërbimit të saj sekret në vendin e ngrënies gjysmë të mbyllur të tavernës “Blue Duck”, restoranti i hotelit Michelin.

Clinton është duke biseduar me Nick Merrill, ndihmësi i saj për një kohë të gjatë, i cili qëndroi me të pasi ajo u largua nga posti i Sekretares së Shtetit në vitin 2013.

Takimi ynë deshi pak kohë që të mundësohet. Pjesërisht kjo është për shkak se Clinton është shpesh në rrugë. Ajo sapo është kthyer nga Britania e Madhe, ku foli në festivalin letrar Hay dhe takoi një amerikan që ndihmoi në organizimin e festimeve të jubileut të Mbretëreshës.

“Ekipi ishte shumë nervoz”, thotë ajo. Clinton, nuk i adhuron mediat. Theksoj se për të gjitha rubrikat e mia që kritikonin fushatën e saj fatkeqe të 2016-ës, nuk i thashë kurrë çfarë të vishte apo kur të buzëqeshte, këshilla të pakërkuara me të cilat shumë ekspertë meshkuj dukej se kënaqeshin.

“Kjo ju vendos në një pakicë të vogël”, thotë ajo duke qeshur. Prandaj, me indiferencë të studiuar e përshkruaj Clinton-in si të veshur me një kostum pantallonash gri dhe një gjerdan të konsiderueshëm argjendi dhe perla. Ajo duket se nuk e ka problem të buzëqeshë.

Unë e konsideroj qëllimin tim që të bëj Clinton të heq maskën që ajo vendos për ndërveprimet me njerëz si unë. Miqtë e përbashkët thonë se në privat ajo është zbavitëse dhe mund të jetë shumë sarkastike. Kolegët e medias amerikane kanë një qëndrim shumë të ndryshëm ndaj një gruaje me të cilën janë grindur për dekada.

Ajo është përballur me një gjeneratë hetimesh të pafrytshme, duke filluar me hetimin e viteve 1990 në investimet e pasurive të paluajtshme të Clintons në WhiteWater që kulmoi me raportin e Kenneth Starr mbi pakujdesitë seksuale të burrit të saj, më pas seancat dëgjimore në Bengazi për vrasjen e një ambasadori amerikan dhe tre amerikanëve të tjerë nën orën e saj në vitin 2012, dhe së fundmi – pikërisht këtë ditë, në fakt – lirimin e një këshilltari ligjor të fushatës së Clintonit me akuzën se ai ndikoi në mënyrë të pahijshme në FBI për të hetuar lidhjet midis fushatës së Donald Trump dhe Kremlinit.

Clinton e ka përshkruar veten si “personi i pafajshëm më i hetuar në Amerikë”.

Megjithatë, një gotë verë do të kishte kuptim. “Oh, më pëlqen shumë vera, por jo sot”, thotë Clinton.

“Por unë jam e lumtur kur të tjerët pijnë, kështu që ju shijojeni”.

Merrill dhe unë pajtohemi njëkohësisht dhe secili porosisim një gotë Sancerre. Clinton merr çaj të ftohtë. Ajo e pyet kamerieren nëse supa jeshile e ftohtë e verës është me bazë kremi apo pure. Vërej se një nga vaktet e saj më të fundit ishte peshk dhe patate të skuqura tradicionale në Tyneside të Anglisë, pasi ajo kishte mbajtur një leksion aty pranë.

“Më duhet të rrëfej se mendova se patatet e skuqura ishin një lloj patatinash fantastike”, thotë ajo. “Mendova se ishin me prerje të rrumbullakëta”.

Kjo e shtyn Clintonin të flasë për gjenealogjinë e saj atërore nga qytetet e rrëmujshme të minierave të Anglisë verilindore. Stërgjyshi i saj, Jonathan Rodham, ishte një minator qymyri i rekrutuar për të kaluar Atlantikun me familjen e tij në vitet 1880. Ata u vendosën në Scranton, Pensilvani. Ai shpejt kaloi në një punë në një fabrikë dantelle. Clinton është në mëdyshje pse njerëzit janë kaq nostalgjikë për jetën e minierave.  “Pavarësisht nëse ata ishin nga Virxhinia Perëndimore apo Tyneside, jeta e tyre ishte kaq e zymtë, e prirur ndaj sëmundjeve dhe johigjienike, por nostalgjia për ato ditë. Nuk e di”, thotë ajo.

Disa njerëz fajësojnë humbjen e Clintonit në vitin 2016 për komentet e saj për heqjen e minierave të qymyrit jashtë biznesit (Trump premtoi një bum minerar). Identifikimi i një fajtori për humbjen e saj në 2016 është si vrasja në Orient Express.

Pasi u tha se është me bazë kremi, Klinton e anashkalon supën dhe shkon për tortën me gaforre me sallatë, të cilën unë e kopjoj. I them Klintonit se pasi mësova për humbjen e saj në vitin 2016, vajza ime e atëhershme nëntëvjeçare nuk e mori fjalën time si ungjill. E kisha siguruar disi të nxituar se Trump nuk do të fitonte.

“Është një thyerje në histori. Është një punë e tillë e papërfunduar”.

Me një vështrim në ndryshimin e mundshëm të Roe vs Ëade, vendimi i Gjykatës së Lartë të vitit 1973 që sanksionoi të drejtën e grave për abort, unë pyes Klintonin se sa larg ka të ngjarë të shkojë një punë e tillë e papërfunduar. “Nëse zbret në vrimën e lepurit të intelektualëve të ekstremit të djathtë, do të shohësh se kontrolli i lindjes, martesa homoseksuale, të gjitha këto janë në rrezik”, përgjigjet ajo.

Cili është përfundimi i të djathtës së krishterë, pyes. Me sa duket ata nuk do të ishin në gjendje të krijonin distopinë teologjike të përshkruar në romanin e Margaret Atëood të vitit 1985, The Handmaid’s Tale? Pyetja ime shkakton një përgjigje pasionante.

Clinton flet se si disa shtete do ta bëjnë të paligjshme abortin pas përdhunimit dhe incestit nëse Roe vs Ëade përmbyset. Një shtet, “dhe është e vështirë edhe të flitet për këtë”, thotë ajo, do të kërkonte që gruaja të merrte lejen e përdhunuesit të saj përpara se të abortonte. Të tjerë planifikojnë të kriminalizojnë gratë që kanë procedurën në shtetet ku është e ligjshme.

Klinton kërkon sallatë shtesë me ëmbëlsirat e saj me gaforre dhe më shumë çaj të ftohtë.

“Ju djema duhet të keni më shumë verë”, thotë ajo, të cilën ne të dy e refuzojmë me ngurrim. Unë pyes nëse gjërat do të kishin shkuar ndryshe nëse Klinton, jo Trump, do të kishte fituar në 2016. Përgjigja e saj e bën të qartë se ajo mendon se sulmi i 6 janarit 2021 në Capitol Hill për të ndaluar certifikimin e Joe Biden thjesht do të kishte ndodhur katër vjet më parë.

“Fjalë për fjalë brenda disa orësh pas mbylljes së votimit në 2016, ne kishim aq shumë prova që derdheshin rreth votuesve që u larguan në Milëaukee dhe nuk ishin në gjendje të votonin në Detroit”, përgjigjet ajo.

“Këto shtete drejtoheshin nga republikanët, kështu që nuk kishte asnjë mënyrë për të zbuluar të vërtetën për ndonjë prej tyre. Unë gjithashtu besoj në vazhdimësinë dhe tranzicionin paqësor dhe të gjitha këto”.

Në atë moment ajo thotë se nuk ishte në dijeni të Cambridge Analytica dhe rolit të algoritmeve të mediave sociale, “të gjitha gjërat që po i bindnin njerëzit se unë isha një vrasës ose një trafikant fëmijësh”.

Ajo më kujton se fitoi votën popullore me afro 3 milionë vota, por humbi kolegjin elektoral me 78 mijë vota. Biden fitoi votën popullore me më shumë se 7 milionë vota, por mezi e shkatërroi kolegjin elektoral me 43 mijë vota.

“Kjo ju tregon gjithçka që duhet të dini për strategjinë republikane për vitin 2024. Edhe në trurin e tij zvarranik, Trump duhet të dijë se ai humbi këtë herë. Ai refuzon ta pranojë sepse nuk duhej të ndodhte”.

A mendon ajo që Trump do të kandidojë në 2024?

“Unë mendoj se nëse ai mundet, ai do të kandidojë përsëri”, përgjigjet Clinton.

Ajo e di se këto dreka janë të destinuara për biseda dhe ngre disa pyetje. Më e rëndësishmja prej tyre është se si unë do ta krahasoja Henry Kissinger, i cili së fundmi mbushi 99 vjeç, me të ndjerin Zbigniew Brzezinski, rivalin dhe mikun e përjetshëm të Kissinger, biografinë e të cilit po e hulumtoj. Unë dalloj një nëntekst të pyetjes së saj. Kissinger kohët e fundit tha se Ukrainës mund t’i duhet t’i lëshojë territor Putinit për t’i dhënë fund luftës. Unë them se në ekuilibër Brzezinski kishte një zotërim më të mprehtë të dobësive të Bashkimit Sovjetik.

“Unë jam plotësisht dakord”, thotë Clinton.

Ajo tregon një anekdotë për një darkë restoranti në Londër disa vite më parë, ku të ftuarit debatuan mbi mençurinë e zgjerimit të NATO-s pas luftës së ftohtë. Pas pak, kamarieri e ndërpreu, “para se të marr porosinë tuaj, unë jam nga Polonia dhe kam një gjë për të thënë: mos u beso kurrë rusëve”, kujton Clinton me miratim.

Ajo shton se “gjithmonë kam besuar në zgjerimin e NATO-s dhe i gjej argumentet kundër kësaj si naive në rastin më të mirë, sepse ajo që kemi parë është provë pozitive se pse ishte e nevojshme”.

Clinton kërkon më shumë çaj të ftohtë. Nuk mund të lejoj që dreka të përfundojë pa vënë në dyshim drejtimin e festës së saj. Unë them se demokratët duket se po bëjnë gjithçka për të humbur zgjedhjet duke ngritur kauzat e aktivistëve, veçanërisht debatin transgjinor, i cili është i rëndësishëm vetëm për një pakicë të vogël. Çfarë kuptimi ka të përshkruaj JK Rowling si një fashiste? Për habinë time, Clinton ndan premisën e pyetjes sime.

Kanë qenë 100 minuta intensive, por nuk jam i sigurt se e kam bindur Clintonin të heq maskën e saj proverbiale.