Opinione / Politikë

Gjermania po përpiqet t’i japë formë një politike të re të jashtme


Sylvie Kauffmann Kolumniste në Le Monde dhe bashkëpunëtore e Akademisë Robert Bosch në Berlin

Gjermania po kalon momentin e saj të perestrojkës dhe, ashtu si rusët nën Mikhail Gorbaçovin pothuajse katër dekada më parë, gjermanët nuk janë të sigurt se ku do t’i çojë.

“Perestrojka” fjalë për fjalë do të thoshte rindërtim, por ishte një fjalë kodi për ndryshim rrënjësor. Në rastin e Gjermanisë sot, fjala e koduar këtu është Zeitenwende, ose “pika e kthesës”, siç u njoftua nga kancelari Olaf Scholz në një fjalim të mbajtur në Bundestag në shkurt, tre ditë pas pushtimit rus të Ukrainës.

Pika e kthesës në atë fjalim ishte krijimi i një fondi të posaçëm prej 100 miliardë eurosh për të pajisur forcat e armatosura gjermane, si dhe një angazhim për të përmbushur objektivin e NATO-s për shpenzimet e mbrojtjes prej 2 për qind të prodhimit të brendshëm bruto. Kjo luftë ka tronditur Evropën, por për Gjermaninë dhe politikën e saj të jashtme tronditja është edhe më e thellë. Ajo ka përmbysur marrëdhëniet vendimtare të vendit me Rusinë, po e detyron atë të përmbysë politikën e saj energjetike dhe mbi të gjitha, po çon në një rikalibrim të plotë të strategjisë së saj të sigurisë dhe rolit të saj në botë.

Partnerët evropianë të Gjermanisë po e shikojnë të gjithë këtë të shpaloset me kuriozitet të madh, megjithëse çdo zemërim priret të përballet me kujdes në Berlin. Siç paralajmëroi Wolfgang Schmidt, shefi i shtabit të kancelares, në një konferencë të Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë të dielën e kaluar, “Zeitenwende nuk është një gjë statike, është një situatë dinamike. Ne ende po përpiqemi të zbulojmë se çfarë do të thotë në të vërtetë”. Në mënyrë të pashmangshme, kritikët, brenda dhe jashtë vendit, e shohin procesin jashtëzakonisht të ngadaltë dhe ankohen për paaftësinë e kancelarit për t’i dhënë nocionit përmbajtje më konkrete.

Megjithatë ndryshimi i drejtimit është tronditës. Duke menduar për rrënojat e Ostpolitikës së partisë së tij Socialdemokrate, Scholz-it iu desh të pranonte këtë javë se partneriteti me “Rusinë agresive, imperialiste të Putinit është i paimagjinueshëm për të ardhmen e parashikueshme”, pasi këshilltari i tij diplomatik Jens Plötner u kritikua se po mendonte publikisht për marrëdhëniet e ardhshme të vendit me Moskën. Udhëtimi i vonuar i kancelarit në Kiev, së bashku me presidentin Emmanuel Macron, kryeministrin italian Mario Draghi dhe presidentin rumun Klaus Iohannis, dhe mbështetja e tij për pranimin e Ukrainës në BE, më në fund sqaruan një paqartësi të turpshme.

Dështimi i mantrës së vjetër gjermane të “ndryshimit përmes tregtisë” tani pranohet kaq gjerësisht në Berlin, saqë kokëfortësia e Angela Merkelit në mbrojtjen e trashëgimisë së saj tingëllon e çuditshme me disponimin mbizotërues. Ish-kancelarja mezi e kishte kthyer shpinën kur pasardhësi i saj duhej të vriste Nord Stream 2, gazsjellësin e ndërtuar me Rusinë që ajo mbështeti. Me Putinin që tani mbyll rubinetet, Gjermania po përpiqet të menaxhojë mungesat serioze të energjisë pasi i jep fund varësisë së saj nga karburantet fosile ruse. Duke paralajmëruar konsumatorët gjermanë javën e kaluar për kohë të vështira përpara, ministri i ekonomisë Robert Habeck kishte një mesazh të guximshëm për ta: ky është çmimi i lirisë.

Përpjekjet e mëdha të nevojshme për të rindërtuar Bundeswehr-in, së bashku me një mentalitet të ri për qytetarët gjermanë, i bashkëlidhet edhe një çmim i madh. Ky është një vend i cili gjatë shekullit të kaluar, ose sulmoi të tjerët ose u mbështet në aleatët e tij për mbrojtjen e tij. Tani duhet të ngrihet për të mbrojtur një vend tjetër, Ukrainën. Dhe zbulon se raftet e saj janë bosh – të paktën ky është shpjegimi zyrtar për ritmin dramatik të ngadaltë të dërgimit të armëve në Ukrainë.

Jashtë zonës së saj të rehatisë në një politikë të jashtme që nuk udhëhiqet më nga tregtia, Gjermania gjithashtu përballet me pritshmëri nga partnerët e saj për udhëheqjen e saj – për të cilën, në mënyrë të dukshme, gjermanët preferojnë të përdorin fjalën angleze. Është një pyetje e vjetër, por tani është e ngutshme.

Bisedat me politikanë që rrethojnë kuptimin e udhëheqjes gjermane zakonisht përfshijnë një sërë konsideratash rreth përgjegjësisë, ambicies, kulturës ose bashkëpunimit. Por ata do të duhet të japin një përkufizim më të saktë për rolin e ri që bashkë-drejtuesi i SPD-së Lars Klingbeil parashikon për Gjermaninë në skenën botërore, “pas 80 vitesh përmbajtje”. Një nismë nga ministrja e Jashtme e Gjelbër, Annalena Baerbock mund të ndihmojë: ajo së shpejti do të nisë një debat publik për të përfshirë qytetarët gjermanë në krijimin e “Strategjisë së Sigurisë Kombëtare” të parë të vendit.

Por shumë pyetje mbeten pa përgjigje. A do të ketë gjithashtu një Zeitenwende ku ka të bëjë me politikën e Gjermanisë ndaj Kinës? Si do të ndikojë ndryshimi i qëndrimit i shkaktuar nga lufta në Ukrainë në dinamikën e re brenda BE-së? A do të ndihmojë fondi prej 100 miliardë euro për të formuar një industri të re evropiane të mbrojtjes?

Prisni, thonë zyrtarët gjermanë, Zeitenwende është ende një “proces mësimor”. Por Evropa këto ditë nuk e ka luksin e kohës.


Lajmet kryesore