Në sistemin amerikan, një president ka pak kufizime: nga brenda ai gëzon prezumimin e imunitetit për të gjitha aktet zyrtare, ai ka kompetenca të gjera për të zbatuar agjendën e tij dhe mund të falë këdo (përfshirë Elon Musk në rast të paligjshmërisë së task-forcës së tij).

Sigurisht që ka Kushtetutën dhe ndarjen e pushteteve: por me disa urdhra ekzekutivë, Donald Trump ka pushtuar tashmë fushën e kompetencës së Kongresit, pra pushtetin legjislativ, ndërsa gjyqësori, i cili reagon duke pezulluar disa nga aktet e tij, mbahet në heshtje me atë që “kushdo që shpëton vendin, nuk shkel ligjin”, fjalë të një prezidence perandorake, ndaj ato fjalë u krhasuan me ato të Napoleonit.

Ndërsa Amerika pyet veten nëse është ende e mundur të aktivizohet sistemi i kontrolleve dhe balancave të krijuara për të balancuar fuqitë e mëdha ekzekutive që presidenti tenton t’i bëjë absolute duke pretenduar se fitorja e tij zgjedhore i jep atij “carte blanche”, Trump po e përdor pushtetin e tij edhe më brutalisht në arenën e politikës së jashtme.

Këtu Kushtetuta e lë me kompetenca pothuajse absolute. Barrierat duhet të jenë aleancat, traktatet, e drejta ndërkombëtare. Por, pasi ka ndarë forcën nga ligji, Trump nuk i vendos më vetes asnjë kufi: nëse kohët e fundit kishte njohur dëshirën e Zelenskyt për paqe dhe këshillonte një Putin rebel, sot ai kthen gjithçka përmbys.

Presidenti ukrainas bëhet një diktator jopopullor: një aktor i dështuar përgjegjës për konfliktin që i bëri amerikanët të shpenzojnë 350 miliardë dollarë për një luftë të pakuptimtë, ndërsa sulmi ndaj aleatëve evropianë nga komerciali bëhet politik: “Të paaftë për të sjellë paqe”.

Për Evropën, e cila ka ndjekur me besnikëri Amerikën e Bidenit, duke forcuar bllokun e NATO-s që nga fillimi i pushtimit rus, nuk mund të flasim më për një zgjim të vrazhdë: pas ofensivës në frontin ekonomik (“miqtë që na trajtojnë më keq se armiqtë tanë”) dhe sulmin politik nga Zëvendëspresidenti Vance, i cili pesë ditë më parë akuzoi demokracitë evropiane se janë jo liberale, Tashmë gjithçka rrëshqet në një plan të pjerrët: i përkulur nga një president indjeshëm vetë përballë ekuilibrit të fuqisë që ndihet i lirë të keqtrajojë një Evropë të ndarë, të dobësuar politikisht, ekonomikisht dhe ushtarakisht.

Deri dje, edhe analistët që e njohin më së miri besonin se Trump nuk kishte asnjë interes të braktiste Evropën në fatin e saj. Ndoshta është ende kështu, por brenda një kuadri në të cilin kryeqyteteve të Kontinentit të Vjetër do t’u kërkohet bindje absolute.

Megjithatë, tendenca e Uashingtonit për të devijuar burimet në pjesë të tjera të botës që tani i konsideron më strategjike (Lindja e Largët dhe e Mesme) dhe hapjet tregtare të Putinit, të cilat, në përputhje me psikologjinë e biznesit të Trump, premtojnë përfitime të mëdha për kompanitë amerikane nga rihapja e marrëdhënieve ekonomike me Rusinë, na detyron të shqyrtojmë skenarë edhe më të këqij për kontinentin tonë.

Aq më shumë duke pasur parasysh se Sekretari i Shtetit Marco Rubio, i konsideruar nga Kongresi dhe partnerët perëndimorë si një bashkëbisedues i përgjegjshëm dhe i besueshëm, hap derën (sipas fjalëve të tij) për një “partneritet të mundshëm historik ekonomik” midis Moskës dhe Uashingtonit pas përfundimit të luftës.

Sa larg do të jetë i gatshëm dhe në gjendje të shkojë Trump brenda dhe jashtë vendit?

Ndërkohë ka ende shpresë për njëfarë reagimi për brenda vendit, duke qenë se anëtarët republikanë të Kongresit po tregojnë pakënaqësi në rritje, edhe pse askush nuk ka guximin të ngrejë zërin.

Ka edhe nga ata që shpresojnë se një ditë (kush e di se sa kohë do të kalojë përpara) Gjykata e Lartë, ndonëse e prirur fort të interpretojë kompetencat presidenciale në një mënyrë të zgjeruar, do të ndalojë veprimet më të këqija të Trump-it.

Kurse në planin ndërkombëtar gjërat duken të jenë më keq. Nëse ai zgjedh të veprojë vetëm në bazë të interesave amerikane dhe raporteve të forcës, lideri amerikan mund të frenojë pakënaqësinë e evropianëve dhe të mos shqetësohet tani për tani për izolimin në rritje të SHBA-ve edhe në lidhje me një Jug të botës që po shikon gjithnjë e më shumë drejt Kinës.

Tani për tani, ai mund të mbështetet jo vetëm në zgjerimin joproporcional të kompetencave të tij, por edhe në konsensusin, të paktën për çështjet ndërkombëtare, të qytetarëve që shohin një përpjekje pozitive për t’u rihapur ndaj Rusisë për ta distancuar atë nga Kina, kundërshtari i vërtetë strategjik i SHBA-ve, madje edhe në kurriz të një Evrope nga e cila shumë amerikanë janë distancuar pjesërisht për arsye ekonomike, pjesërisht për shkak të përhapjes së gjerë të keqformimit të BE-së në rrjetet sociale, si socialiste qoftë edhe për shkak të ekzistencës së sistemeve të shëndetit publik.

Një Amerikë që është e lodhur duke mbështetur Ukrainën (po të kishin fituar zgjedhjet, edhe demokratët e Kamala Harris do të kishin shtyrë për t’i dhënë fund armiqësive, edhe nëse pa hapjet dramatike ndaj Kremlinit që i dhanë Putinit një pozicion të papritur fuqie).

Këto janë kohë të errëta për Zelenskyn: çdo përpjekje për të korrigjuar gënjeshtrat e presidentit amerikan (ai është shkaku i luftës, konsensusi i tij i brendshëm u reduktua në 4%) çon në sulme dhe fyerje edhe më të rënda (diktator që humb gjithçka nëse nuk thërret menjëherë zgjedhjet: pikërisht ajo që pretendon Putin).

Askush nuk e di se deri ku do të shkojnë lëshimet e Trump, pasi ai është i interesuar vetëm të jetë në gjendje të pretendojë një marrëveshje paqeje, me çdo kusht: me ministrin e Jashtëm të Kievit tani me shpinën pas murit, duke iu drejtuar fjalëve ekstreme: “Askush nuk mund ta detyrojë Ukrainën të dorëzohet”.

Por këto janë kohë shumë të vështira edhe për Evropën. Tani nuk është më vetëm çështja e vendosjes se çfarë të bëjmë për tarifat doganore: nëse do të përgjigjemi me të njëjtën monedhë apo do të përveshim mëngët për t’u rikthyer rritjes pa u mbështetur shumë në mbështetjen e eksportit.

Duhet një përgjigje e fortë politike ndaj shuplakave të përsëritura: negociatat për Ukrainën pa Evropën, e cila megjithatë do të duhet të përballojë koston e rindërtimit të saj. Dhe tani gjithashtu hipoteza e sigurisë së Kievit e garantuar nga një forcë evropiane e vendosur në kufirin midis asaj që do të mbetet nga Ukraina dhe Rusia: një opsion i diskutuar me emisarët nga Moska dhe Uashingtoni pa dijeninë e kryeqyteteve evropiane. Aty ku mbërrin edhe jehona e shqetësimeve të Polonisë, pasi tani ka frikë se mos i nënshtrohet të njëjtit trajtim nga Moska si Ukraina.