Imobilizimit politik prej vitesh të Gjermanisë mund t’i vijë fundi me ardhjen në pushtet të Friedrich Merz, i cili do të zgjidhet nesër, 6 maj, kancelar në krye të një qeverie të madhe koalicioni midis Unionit CDU-CSU dhe Socialdemokratëve të SPD-së.

Merz ka premtuar të jetë kancelari më evropian në historinë e kohëve të fundit. Presidenti francez Emmanuel Macron shpreson më në fund të gjejë një bashkëbisedues në Berlin me të cilin mund ta rifillojë ndezjen e motorit franko-gjerman.

Me sulmet e saj ndaj demokracisë gjermane dhe mbështetjen e hapur për partinë e ekstremit të djathtë Alternativa për Gjermaninë (AfD), administrata Trump po ndihmon në distancimin e Merz-it nga atlantizmi tradicional gjerman dhe po e shtyn atë drejt një autonomie të vërtetë strategjike për BE-në.

Por kancelari i ardhshëm ka përballë një betejë të rëndësishme për politikat e brendshme, të merret me një Gjermani në krizë të thellë ekonomike, viktimë e gabimeve të saj strategjike të së kaluarës. Nëse do të vendosë të ecë me sloganin “Gjermania së pari”, kjo mund të çojë në një largim nga interesat e përbashkëta të BE-së.

“Gjermania është kthyer” ka qenë një nga frazat e preferuara të Merz që nga fitorja e tij zgjedhore më 23 shkurt.

Në BE, ishte pikërisht kjo që pritet, kryesisht në një nivel politik, përballë epokës me të cilën po përballemi. Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, viti i katërt i luftës së Rusisë kundër Ukrainës, rendi botëror i bazuar në rregulla dhe tregtinë e hapur ndërkombëtare i vënë në pikëpyetje.

«E përballur me sfidat më serioze që ka hasur ndonjëherë, Evropa sot, e vetme me institucionet e saj, është e munguar. E heshtur», thotë ish-Komisioneri Evropian Thierry Breton.

“Friedrich Merz pritet dhe dëshirohet si asnjë kancelar tjetër, në mënyrë që Evropa të gjejë zërin e saj, forcën e dialogut, fuqinë e saj. Ai do të duhet, pa zëvendësuar institucionet evropiane, të demonstrojë një kapacitet të jashtëzakonshëm për të udhëhequr Komisionin, Këshillin dhe 27 vendet anëtare, të cilave u mungon lidershipi. Dhe ta bëjë këtë pa u dukur ‘shumë gjermanocentrik’, me rrezikun e prishjes së gjithçkaje”, shpjegon Breton.

Merz “është plotësisht i vetëdijshëm për këtë. Detyra, përtej misionit të tij jetësor për të reformuar modelin gjerman që po vuan, do të jetë e jashtëzakonshme. Dhe ekzistenciale për ne evropianët”, paralajmëron ish-komisioneri francez.

Një Evropë që është shumë e përqendruar te Gjermania është një nga rreziqet. Vitet e Angela Merkelit kishin garantuar një pamje stabiliteti në BE, me çmimin e një Evrope të ndërtuar sipas modelit gjerman.

Euro dhe shtetet anëtare të saj i mbijetuan krizës financiare dhe krizës së borxhit sovran falë paketave të shpëtimit të pranuara nga Berlini. Dhjetë vjet më vonë, reformat dhe masat shtrënguese kanë dhënë rezultate, me Greqinë, Portugalinë, Spanjën dhe Irlandën që regjistrojnë dhe vazhdojnë të regjistrojnë rritje të fuqishme ekonomike, të shoqëruar me konsolidim fiskal.

Por parimi i “borxhit zero”, i sanksionuar në rregullat e BE-së, si dhe në Kushtetutën Gjermane, u shndërrua në një frenim për investimet e nevojshme për infrastrukturën dhe konkurrueshmërinë.

Raporti i hartuar nga Mario Draghi përfaqëson një akuzë ndaj ortodoksisë fiskale të Gjermanisë nën drejtimin e dy kancelarëve të fundit. Merkel dhe pasardhësi i saj, Olaf Scholz, bllokuan përparimin në projekte të tilla si Unioni Bankar, Unioni i Tregjeve të Kapitalit ose krijimi i një instrumenti të përbashkët borxhi.

Janë disa nga zgjedhjet e Gjermanisë që e kanë futur BE-në në rrugën e gabuar. Marrëveshja e Gjelbër e Ursula von der Leyen u ndërtua rreth supozimit se Gjermania dhe Evropa do të vazhdonin të blinin gaz të lirë nga Rusia si një burim energjie në tranzicion.

Megjithatë, pjesa më e madhe e raportit Draghi, tetë muaj pas prezantimit të tij, ka mbetur një letër e vdekur. Ndërsa pret një kancelar të ri në Gjermani, Komisioni i Ursula von der Leyen deri më tani është përqendruar kryesisht në një përpjekje për thjeshtëzim, duke lënë mënjanë rekomandimet mbi inovacionin, konkurrueshmërinë, tregjet e kapitalit dhe financimin.

Edhe kontrata e koalicionit e nënshkruar nga Merz me SPD-në nuk hedh shumë shikimin drejt BE-së. Programi qeveritar përqendrohet kryesisht në Gjermani dhe puna që do i duhet të bëjë rrezikon t’i konsumojë energjinë dhe kapitalin politik kancelarit të ri.

Pas tre vitesh recesioni, ekonomia duhet të rifillojë mbi themele të reja. Gazi i lirë rus ka mbaruar. Kina është një treg gjithnjë e më i pafavorshëm për eksportet gjermane. Luftës tregtare të Trump-it i shtohet edhe shkëputja e SHBA-ve nga siguria e Evropës, një tjetër çelës për prosperitetin e Gjermanisë.

Sfida e brendshme nuk është vetëm ekonomike, por edhe politike, me Alternativën për Gjermaninë që ndjek Unionin CDU-CSU në sondazhe.

A do të jetë Gjermania e Merz-it evropiane apo do të mbetet Evropa gjermane?

Sinjalet e para janë mirëpritur nga Brukseli dhe kryeqytetet e tjera. Krijimi i një fondi investimi me vlerë qindra miliarda euro dhe heqja e frenimit kushtetues mbi borxhin për të rritur shpenzimet e mbrojtjes përfaqësojnë një kthesë të paimagjinueshme dhe një marrje përgjegjësie nga ana e Merz-it.

Rinisja e ekonomisë gjermane konsiderohet e domosdoshme për ekonomitë e tjera të BE-së. Mbrojtja evropiane nuk do të ndërtohet kurrë nëse Gjermania nuk pranon të braktisë iluzionin e ombrellës së përjetshme të sigurisë amerikane.

Angazhimi i Merz ndaj Ukrainës, me gatishmërinë e tij për të furnizuar raketat me rreze të gjatë veprimi Taurus edhe me rrezikun e përshkallëzimit me Rusinë, është në kontrast të fortë me qasjen e kujdesshme të Scholz.

Retorika e kancelarit të ri mbi nevojën për të pohuar sovranitetin evropian përballë fundit të marrëdhënies tradicionale transatlantike përkon me atë të Macron.

Dëshira për ta lidhur Poloninë me udhëheqjen evropiane përmes trekëndëshit të Vajmarit mund të ripërtërijë formatin e vjetër të motorit franko-gjerman. Koncepti i tij për një BE me rrathë koncentrikë mund të lejojë një përshpejtim të integrimit politik.

“Me Merz-in, Macron mund të gjejë partnerin e vërtetë gjerman për Evropën që i ka munguar që nga viti 2017”, shpjegoi Sébastien Maillard, këshilltar në Institutin Jacques Delors. Ambiciet evropiane të Macronit janë penguar vazhdimisht nga dy paraardhësit e Merz-it.

Testet e lidershipit evropian të Friedrich Merz do të jenë praktikisht të menjëhershme. Gjermania duhet të vendosë nëse do t’i bashkohet koalicionit të të gatshëmve që Emmanuel Macron dhe Keir Starmer po organizojnë për të dërguar një forcë sigurie në Ukrainë.

Berlini duhet të zgjedhë nëse do të shtyjë përpara linjën e ashpër të hakmarrjes apo do të bëjë kompromis me çdo kusht në luftën tregtare të nisur nga Trump kundër BE-së.

Merz duhet gjithashtu të vendosë nëse është gati të thyejë ngërçin në Unionin e Tregjeve të Kapitalit apo borxhin e përbashkët për shpenzimet e mbrojtjes.

“Kjo është koha e Evropës”, ​​tha Merz në Kongresin e PPE-së në Valencia. Tani i takon atij ta vërtetojë nëse vërtetë do të jetë kështu.