Një kohë tjetër… rrjetet sociale sipas Platonit

Sokrati ose Platoni mund të mos kenë përdorur Twitter ose TikTok, por siç shkruan Nathan Dufour, ata mund të na tregonin shumëçka, duke pasur ndikim si rrjetet sociale.

Kur lundrojmë në rrjete sociale, ndihemi sikur virtualisht jemi në hapësirën agora të shteteve të lashta të Greqisë.

Kjo është ajo çka ndodh në qendër të qytetit, psikologjiksht, por nga ana sociale dhe ekonomike – vendi ku është i përqendruar biznesi, aty ku janë të ardhurat, idetë mund të ndryshojnë.

Agora e Lashtë e Greqisë nuk ishte vetëm një treg, por ishte skena ku u shpalosën dramat e jetës së përditshme e të ligjërimit – dhe më shumë se çdo vend tjetër fizik, media sociale tani e siguron atë hapësirë.

Shumë kohë para se filozofët të shkruanin libra dhe letra, mendimet e tyre duhej të transmetoheshin, në një mënyrë që të tërhiqte vëmendjen e auditorit të tyre.

Filozofi me ndikim para-sokratik, Ksenofani, i paraqiti idetë e tij në kontekstin e garave rapsodike, ku poetët konkurruan për çmime dhe gara të njohura-filozofike.

Nëse këto mënyra të vetëprezantimit do të ishin edhe në formatin video, sot do të kishim disa filozofë potencialisht me shumë ndikim.

Ndoshta filozofi më i famshëm i lashtë grek arriti t’i shpërndante idetë e tij pa shkruar asgjë fare.

Sokrati

Sokrati, siç thuhet, zhvilloi ligjërime filozofike në çast, zakonisht në vende publike, në të cilat ai sfidoi mençurinë konvencionale në tema të ndryshme – duke provokuar bashkëqytetarët e tij dhe qeverinë.

Arti i tij ishte verbal, shprehjet e tij ishin po aq kalimtare sa një cicërimë ose një postim.

Psikologu dhe një ndër njerëzit më me ndikim në Youtube, Jordan Peterson, dhe profesorja Brene Brown, në platformat e tyre të mediave sociale, kanë ndjekje masive për shpërndarjen e ideve të tyre.

Ndërsa asnjëri prej tyre nuk mund ta përshkruajë veten si filozof, të dy merren me ide thellësisht filozofike për virtytin, lumturinë dhe mënyrën e jetesës.

Bisedat e dy akademikëve janë bërë virale në mediat sociale.

Brown pati sukses në 2010-ën. Ajo studion lidhjet njerëzore – aftësinë tonë për të qenë të ndjeshëm, për përkatësi dhe për dashuri.

Gjatë një prezantimi pikant e me nota humori në TED x Houston, Brene ndan me publikun një përfundim të rëndësishëm të kërkimeve të saj, atë fenomen që e çoi Brene në një rrugëtim personal për të njohur veten dhe kuptuar njerëzimin në të njëjtën kohë.

Videot e Peterson, ku ai kritikon korrektësinë politike dhe politikën e identitetit, i sollën famë në rrjetet sociale në 2016. Që atëherë, ai ka mbetur një figurë e shquar, polarizuese.

Duke u bazuar te këto themele, Brown dhe Peterson janë bërë në mënyrë efektive marka filozofie, idetë e të cilëve nuk shpërndahen kryesisht përmes botimeve të tyre të shkruara, por nëpërmjet videove, postimeve dhe meme.

Siç mund të dëshmohet nga “lufta e informacionit” e ditëve të sotme, Platoni perceptoi se problemet mund të lindin kur performanca konkurruese e mençurisë nuk dallohet nga zotërimi i vërtetë i saj.

Pra, çfarë nëse jeni të mirë në lojën e informacionit, duke tërhequr produktet tuaja ideologjike në treg?

Popullariteti mund të përcaktohet nga pëlqimet, por mençuria jo

Platoni i vuri vetes detyrën për të dalluar filozofët e vërtetë, “dashamirët e mençurisë” të sinqertë dhe të vërtetë, nga sofistët, mençuria e dukshme e të cilëve mund të jetë një shfaqje e thjeshtë e intelektualizmit për përfitimin e tyre.

Përballë asaj që dukej se ishte një formë e re e diskursit, ai u përpoq të shoshiste ndikuesit e mirë nga të këqijtë.

Ndërsa Platoni e përfaqësonte atë, Sokrati nuk ishte i impresionuar nga qëndrimi moral.

Kështu sipas gazetares Olivia Goldhill, ai do të ndihej mirë në mediat sociale, ku njerëzit shpesh në mënyrë u luten të tjerëve të jenë më të sjellshëm dhe më të virtytshëm.

“Sa më shumë që shfaqni siguri në postimin tuaj vetëmohues”, thotë Sokrati, “aq më shumë ka të ngjarë që në fakt jeni të paditur ndaj mangësive tuaja morale”.

Por nëse miratoni pikëpamjen se, pothuajse të gjithë e kanë gabim dhe shumica e ndikuesve nuk duhet të besohen, si do të arrijmë në atë që është e drejtë?

Dhe nëse, nga ana tjetër, përmbajtja e dikujt përqendrohet sinqerisht në ndjekjen dhe shprehjen e së vërtetës objektive, duhet pyetur më tej “Si e marrim atë? A ka një të vërtetë të tillë?”

Pyetje të tilla përshkuan skenën kulturore të Platonit.

Thuhej se Sofago Protagoras mbështeti teorinë e “relativizmit”, e cila në thelb sugjeroi që, meqenëse perceptimet tona individuale ndryshojnë, secili jemi të kufizuar në ndërtimin tonë subjektiv të realitetit.

Dikush mund të shohë se si kjo tezë ilustrohet nga aspektet e përvojës së mediave sociale, ndërsa ne lëvizim nëpër një pafundësi të dukshme informacioni, por gjithnjë brenda kufijve të flluskave tona të informacionit privat.

Platoni u përpoq të kundërshtonte relativizmin protagorian dhe të gjente një kriter për të vërtetën objektive.

Kur shkroi librin “Republika”, ai imagjinoi një shoqëri ideale, të urdhëruar nën drejtimin e një personi të vetëm, i cili është në gjendje të nxjerrë të vërtetën të pacenuar nga vërshimi i opinionit publik.

Për të luftuar problemin e dallimit të informacionit të dëshirueshëm nga ai i padëshirueshëm, i mirë nga ndikuesit e këqij – Platoni prezantoi një shkallë famëkeqe të censurës në qytetin e tij teorik.

Facebook nuk synon të promovojë moralin apo t’i edukojë përdoruesit e tij, kështu që Platoni nuk do ta kishte miratuar atë vetëm për këtë arsye.

Nëse nuk promovon mirëqenien e komunitetit në përputhje me parimet racionale, ndalojeni atë.

Në platformën e tij ideale, i vetmi krijues i autorizuar i përmbajtjes plotësisht është shteti.

Kjo përmbajtje është “Forma e së Mirës”, siç del nga njohuritë e filozofisë.

Ne mund të alarmohemi me të drejtë nga ky seksion i librit dhe të kujtojmë vendet me politika agresive të censurës në internet.

Por, nga pikëpamja e favorshme e polemikave aktuale, të tilla si dezinformimi i vaksinave ose polarizimi politik, të paktën mund të dallojmë, me një lehtësim të mprehtë, atë që Platoni ndjeu se ishte në rrezik gjatë eksperimentit të tij të mendimit socio-politik.

Meqenëse spektri i dezinformatave na shfaqet, ka shumë që mendojnë se vetë platformat e mediave sociale janë krijuar të analizojnë informacionin e mirë nga i keqi.

Në themel të të gjitha këtyre problemeve për Platonin janë pyetjet më të thella, epistemologjike në lidhje me aftësinë tonë për të perceptuar realitetin dhe për të kuptuar të vërtetën.

Shqisat të pamjaftueshme për të krijuar realitetin

Shqisat tona, thotë Platoni, janë të pamjaftueshme për të kuptuar natyrën e vërtetë të realitetit.  Kështu gjërat që marrim për të vërteta janë në fakt thjesht imazhe.

Prandaj, imazhet që krijojmë vetë – imazhe artistike, histori, përfaqësime të çdo lloji – janë imazhe.

Në prezantimin tonë vetjak në këto hapësira, ne vetë bëhemi imazhe, ndërsa tërhiqemi nga vetja jonë e mishëruar në veten e përfaqësuar të dorezave dhe prurjeve tona.

Për dallim nga agora, ku e gjithë turma mund të mashtrohet menjëherë nga joshjet ideologjike të një sofisti shëtitës, agora virtuale është e ndryshme për secilin anëtar të turmës.

Dhe jemi ne vetë, kur postojmë dhe ripostojmë, që mashtrojmë njëri-tjetrin.

Shkarkimi dhe publikimi i teksteve nga Albanian Post nuk lejohet pa përmendur burimin. Faleminderit për respektimin e etikës së profesionit të gazetarit.

/Albanianpost.com